Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 30

Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι: Γράμμα στον Γκόρκι

2katsioli30.jpg

Μεταφράζει η Ελένη Κατσιώλη

Το ποίημα αυτό του Μαγιακόφσκι είναι ένα σκληρό κατηγορητήριο εναντίον του Γκόρκι που έμενε μόνιμα στο εξωτερικό από το 1921. Η επίσημη εκδοχή ήταν ότι έπασχε από φυματίωση, κατά μία άλλη όμως έφυγε εξαιτίας των ιδεολογικών διαφορών που είχε με την εξουσία. Από το 1921 έως το 1923 έζησε στο Ελσίνκι, το Βερολίνο και την Πράγα. Εγκαταστάθηκε οριστικά στο Σορέντο της φασιστικής Ιταλίας του Μουσολίνι το 1924.

Το 1928 άρχισε μια καμπάνια, οργανωμένη από την ΤΣΕΚΑ, σε όλη τη Σοβιετική Ένωση για την επιστροφή του Γκόρκι. Στην αρχή του έστελναν επιστολές από τηνΈνωση Σοβιετικών Συγγραφέων και μετά ακολούθησαν και άλλες οργανώσεις για να γυρίσει στην πατρίδα και να βοηθήσει στην ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου του λαού. Ανάμεσα στις επιστολές με τις οποίες βομβαρδιζόταν υπήρχαν και επιστολές πιονιέρων και μαθητών που ρωτούσαν τον αγαπημένο τους συγγραφέα γιατί ζει στη φασιστική Ιταλία και δεν ζει στη Σοβιετική Ένωση, ανάμεσα στον ρωσικό λαό που τον αγαπάει τόσο.

Το ίδιο έτος τον κάλεσε η σοβιετική κυβέρνηση και μάλιστα ο ίδιος ο Στάλιν. Επισκέφθηκε την ΕΣΣΔ για ένα ταξίδι 5 εβδομάδων ανά τη χώρα. Ταξίδεψε στις πόλεις Κουρσκ, Χάρκοβο, Κριμαία, Ροστόφ του Ντον, Νίζνι Νόβγκοροντ, στη διάρκεια του οποίου τον μύησαν στα επιτεύγματα της ΕΣΣΔ, τα οποία παρουσιάστηκαν σε μια σειρά δοκιμίων με τίτλο «Μέσα από τη Σοβιετική Ένωση». Μετά το ταξίδι επέστρεψε στην Ιταλία.

Το 1929 ταξίδεψε για δεύτερη φορά στη Σοβιετική Ένωση, από τις 20 έως τις 23 Ιουνίου, για να επισκεφθεί το στρατόπεδο συγκεντρώσεως των Σολοβιέτσκιων νησιών. Μετά την επίσκεψη επέστρεψε πάλι στην Ιταλία. Ύστερα από πολλές πιέσεις πήρε την απόφαση να εγκατασταθεί μονίμως στην πατρίδα του τον Οκτώβριο του 1932.

Ο Βλαντιμίρ Βλαντιμίροβιτς Μαγιακόφσκι γεννήθηκε στη Βαγδάτ της περιφέρειας Κουταϊσκαγια το 1892 και αυτοκτόνησε το 1930 στη Μόσχα. Ποιητής της σοβιετικής Ρωσίας του 20ου αιώνα με παγκόσμια εμβέλεια. Είναι εκπρόσωπος του φουτουρισμού. Εκτός από ποιήματα έγραφε θεατρικά, σκηνοθετούσε έργα και ζωγράφιζε αφίσες και άλλα χρήσιμα για τον αγώνα. Ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο, τη σκηνοθεσία και την έκδοση περιοδικών όπως το ΛΕΦ.Παρέμεινε στρατευμένος μέχρι τον θάνατό του.

Καλλιτεχνικά υπηρέτησε το δόγμα του φουτουρισμού (το μανιφέστο του μέλλοντος) σύμφωνα με το οποίο υπάρχει μόνο αγώνας και πόλεμος. Το μανιφέστο υμνεί τις μηχανές και τη νέα τεχνολογία. Θέλει να καταστρέψει ότι προέρχεται από το παρελθόν: μουσεία, ακαδημίες, βιβλιοθήκες.

Γράμμα
του συγγραφέα
Βλαντίμιρ Βλαντίμιροβιτς
Μαγιακόφσκι
στον συγγραφέα
Αλεξέι Μαξίμοβιτς
Γκόρκι

 

Αλεξέι Μαξίμοβιτς,
                                απ’ όσο θυμάμαι,
                                                          ανάμεσά μας
συνέβη κάτι
                     σαν καυγάς
                                         ή τσακωμός.
Εγώ έφυγα,
                   με το γυαλιστερό
                                                τριμμένο παντελόνι μου·
εσείς όμως πήρατε
                   βαγόνι πολυτελείας.
Τώρα
είναι αλλιώς.
Με γκρίζο στους κροτάφους,
                                               και εμπνευσμένα βλέμματα.
Δεν χώνομαι
                       με ηθικολογίες,
                                                  δεν κάνω τον σωτήρα,
χωρίς ειρωνεία,
σαν συγγραφέας
                             προς συγγραφέα μιλάω.
Λυπάμαι πολύ, σύντροφε Γκόρκι,
που σεις
               δεν είσαστε παρών
                                               στα έργα των ημερών μας.
Νομίζετε ότι
                   μας βλέπετε καλύτερα
                                                        από τον λόφο
του Κάπρι;
Εσείς
          και ο Λουνατσάρσκι ,
                                            είσαστε γενικά αξιέπαινοι,
άνθρωποι καλοί,
                            αλλά αυτός που γράφει
                                                                  δεν ντρέπεται
-προωθεί
                όλη μέρα
                                τα
                                     επαινετικά του
φυλλάδια.
Τι μας κάνει,
να περηφανευόμαστε;
Πουλάνε το «Τσιμέντο»
                                        σε όλους τους πάγκους.
Εσείς
          μήπως ένα τέτοιο βιβλίο δεν το εκτιμάτε;
Δεν υπάρχει πουθενά τσιμέντο,
                                                   αλλά ο Γλαντκόφ
έγραψε
             μια δέηση για το τσιμέντο.
Βουλώνεις τα ρουθούνια σου,
                                                 σουφρώνεις τη μύτη
και πηγαίνεις
                      δίπλα στον βάλτο για ένα μίλι.
Με την ευκαιρία,
                            λένε,
                                     ότι ανακαλύψατε τα λείψανα
αυτού…
               του Καλίνικοφ .
Λίγοι γνωρίζουν
                            την ωραία γραφή,
για να περιγράφουν το ηλιοβασίλεμα
                                                            ή τα ανθισμένα ρεπάνια.
Αλλά
        όταν
                 στο βάθος η ψυχή είναι παγωμένη,
για δοκίμασε
                       να τη ζεστάνεις!
Και η ζωή των στίχων
είναι ομαλή.
Που είναι η φλόγα;
                                Κι ούτε
                                              μια σπίθα δεν υπάρχει
στους στίχους τους,
                                είναι κρύοι
                                                  και άθλιοι.
Όλα όσα
                εισέρχονται ως εμπειρίες
                                             θα ομοιοκαταληκτήσουν εντυπωσιακά
και θα τυπωθούν
                            στο περιοδικό
                                                     ως εξερχόμενα.
                                                    .
Και δίπλα
                  στα σφυροδρέπανα,
                                                   τους αναπαίστους
διδάσκει
               ο καθηγητής Σενγκέλι .
Εδώ
         είναι δύσκολο να καταλάβεις,
είσαι στο σχολείο
                             ή στο καπηλειό;
Αλεξέι Μαξίμοβιτς
                               είχατε δει
                                                 στην Ιταλία
εσείς
          ποτέ
                   κάτι
                             παρόμοιο;
Καιροσκοπισμός
                              και αυλική κολακεία,
αυτή τη δραστηριότητα
                            -του τσανακογλείφτη, του χρηματόδουλου
και άλλων παρόμοιων γλειφτών-
που πολλοί την ονομάζουν
                                           «υγιή
                                                        ρεαλισμό».
Και μεις είμαστε ρεαλιστές,
                                              αλλά
δεν βόσκουμε,
                        με μούρη σκυμμένη κάτω, -
εμείς σταδιακά,
                          αναπτυσσόμαστε
                                                      στο μέλλον
                                                               
με τον ηλεκτρισμό
                                και τον κομμουνισμό.
Εμείς μόνοι μας,
                           -μην κοκορεύεστε οι τσαπατσούληδες-,
γιατί εμείς χρόνια στην πλάτη
                                                 κουβαλάμε το βάρος,
σέρνουμε
                την ιστορία της λογοτεχνίας,
μόνο εμείς
                   και οι φίλοι μας.
Εμείς δεν χαϊδεύουμε
                                   ούτε βλέμμα
                                                         ούτε ακοή.
Εμείς-
            το ΛΕΦ ,
                          χωρίς υστερία-
                                                   εμείς
με σχέδιο
                 θετικά
                               και επίμονα
χτίζουμε
              τον αυριανό κόσμο.
Φίλοι μας
                 είναι οι ποιητές της εργατικής τάξης.
Η γνώση τους
                        μεγάλη δεν είναι,
αλλά εισχώρησε
                           το ένστικτό τους
                                                       στην πολυφωνική ορχήστρα
των λέξεων
                    για τους μελλοντικούς αιώνες.
Πικρά
           σκέφτονται
                              για τον Πικρό μετανάστη.
Δικαιολογηθείτε,
                             ξεσπάστε!
Ξέρω-
            ότι εκτιμάτε
                                και την εξουσία
                                                           και το κόμμα,
Θα σας έδιναν τα πάντα –
                                           από αγάπη
                                                              μέχρι διαμέρισμα.
Οι πεζογράφοι
                          μπροστά σας
                                                  θα ήταν
                                                                  στα θρανία:
-Πλάσε μας!
                     Γύρνα πίσω! –
Ή θέλεις να ζείς,
                             σαν τον Σαλιάπιν ,
με τα χειροκροτήματα του παρφουμαρισμένου κοινού;
Κι αν επιστρέψει
                            τώρα
                                      ένας τέτοιος καλλιτέχνης
πίσω
           στα ρωσικά ρουβλάκια,
πρώτος εγώ θα φωνάξω:
                                        «να πας από κει που ’ρθες,
λαϊκέ καλλιτέχνη της δημοκρατίας!»
Αλεξέι Μαξίμοβιτς
                                μήπως εξαιτίας των γυαλιών σας
εσείς
         δεν βλέπετε
                              πια
                                      το Γεράκι  που πετάει ψηλά;
Ή
     έγιναν
                φίλοι σας
τα Φίδια  που έρπουν
                                  στον κήπο;
Λέγανε
               (συνηθισμένες φήμες!),
ότι
       εσείς
                 δεν έρχεστε εξαιτίας της φυματίωσης.
Και
       είσαστε στην Ευρώπη
                                            όπου κάθε πολίτης
βρωμάει από ηρεμία,
                                   από λαιμαργία
                                                            κι από συνάλλαγμα!
Δεν είναι άραγε
                           ο αέρας μας καθαρότερος,
                                                                       αραιωμένος δυο φορές
από την καταιγίδα
                              των δύο επαναστάσεων!
Αντί να πετάς τη δημοκρατία
                                                με τα οράματα
                                                                         και τις εξεγέρσεις,
αφήνοντας τη φαλάκρα σου
                   να φωτίζει την αυγή του νότου-
Δεν είναι καλύτερα,
                                 σαν τον Φέλιξ Εντμούντοβιτς ,
να αφήσεις
                    την καρδιά σου
                                               να σκιστεί στο σήμερα.
Εδώ
         είναι μέχρι τον λαιμό οι δουλειές,
                                                        με ανασκουμπωμένα τα μανίκια,
με λάβαρα στον ουρανό
                                        κατακόκκινα,
και ατσαλένια Γεράκια
                                           με κινητήρες που κρώζουν στον αέρα
προσέχοντας
                      μην πλησιάσουν οι Αητοί .
Με τις δουλειές
                            με το αίμα,
                                      και με αυτά τα ποιήματά μου,
που δεν έγιναν
                       με υποδείξεις,
δοξάζω
              την υψωμένη κόκκινη φωτοβόλο
Οκτωβριανή,
                        καθυβρισμένη,
                                                  τραγουδισμένη,
και κατατρυπημένη από σφαίρες σημαία!

 

(1926)

Σημειώσεις (1) Ανατόλι Βασίλιεβιτς Λουνατσάρσκι (1875-1933 στη Γαλλία). Η τέφρα του εντοιχίστηκε στην Κόκκινη Πλατεία. (2) Περιοδικό (3) Φιόντορ Βασίλιεβιτς Γκλαντκόφ (1883-1958). Συγγραφέας που ανήκει στη σχολή του λογοτεχνικού σοβιετικού ρεαλισμού. Έγραψε το μυθιστόρημα «Τσιμέντο». (4) Ιωσήφ Φιόντοροβιτς Καλίνικοφ (1890-1934 στην Τσεχοσλοβακία). Ρώσος ποιητής του αργυρού αιώνα και συγγραφέας. Με το έργο του «Άγια λείψανα» θεωρήθηκε πορνογράφος και εχθρός της επανάστασης. (5) Γκεόργκι Αρκάντιεβιτς Σενγκέλι (1894-1956). Ποιητής και μεταφραστής. (6) ΛΕΦ: Λέβιι Φροντ (αριστερό μέτωπο) τέχνης. (7) Παιχνίδι λέξεων με το ψευδώνυμο του Γκόρκι που σημαίνει Πικρός. (8) Ο μπάσος τραγουδιστής της όπερας Σαλιάπιν εγκατέλειψε τη Σοβιετική Ένωση το 1922. (9) «Άσμα για το γεράκι». Το γεράκι εκτός από το έργο του Γκόρκι είναι και έμβλημα της Ρωσίας. (10) Υπάρχει ακόμα ένας ήρωας εκτός από το Γεράκι στο έργο του  Γκόρκι: το Φίδι ή καλύτερα η Δεντρογαλιά (11) Ντζερζίνσκι (1877-1926) με το κομματικό ψευδώνυμο Σιδερένιος Φέλιξ. Ιδρυτής και επικεφαλής της ΤΣΕΚΑ και της ΟΓΚΕΠΕΟΥ. (12) Ο αητός είναι έμβλημα των ΗΠΑ.