Αναρχία και λογοτεχνία, δοκίμια, Συλλογικό, μτφρ. Ζ. Δ. Αϊναλής-Κώστας Δεσπονιάδης-Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, εκδόσεις Πανοπτικόν 2016
«Ο Μπακούνιν είναι ένα από τα πιο αξιοσημείωτα σταυροδρόμια της ρωσικής ζωής. Αυτής της ρωσικής ζωής που, μόνη αυτή, καταπώς φαίνεται, μπορεί ν’ αφήνει ενεό τον κόσμο παράγοντας τέτοια φαινόμενα. Οι πιο ακραίες αντιθέσεις συσσωρεύονται στην ψυχή της: «Κύμα και βράχος, στίχος και πρόζα, φωτιά και πάγος» ∙ οι στίχοι μόνο ίσως λείπουν, θέλω να πω η αρμονία. Διότι ο Μπακούνιν ποτέ δεν τραγούδησε. Ο Μπακούνιν γέμισε την Ευρώπη με τις κραυγές του, με τα ουρλιαχτά του κι αυτό κατά τρόπο μεγαλοπρεπή και άμετρο, τυπικά ρωσικό. Μέσα του έκαιγε εκείνη η παράφορη και μεθυσμένη ανεμελιά των ρωσικών καταγωγίων: ικανός να δοθεί ολόψυχα στην πιο φλογερή δραστηριότητα, ν’ αναλάβει να φέρει εις πέρας πράγματα που δεν μπορούμε να φανταστούμε παρά μονάχα στ’ όνειρο, ή στην ανάγνωση των μυθιστορημάτων ενός Κούπερ.»
Αλέξανδρος Μπλοκ, «Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν», Μετάφραση-Σχόλια Ζ. Δ. Αϊναλής.
*
«Σε επιστολή του προς τον Γκέοργκ Μπράντες, αμέσως μετά την Παρισινή Κομμούνα³, ο Χένρικ Ίψεν έγραφε αναφορικά με το κράτος και την πολιτική ελευθερία:
«Το κράτος είναι κατάρα για το άτομο. Πώς εξαγοράστηκε η εθνική ισχύς της Πρωσίας; Βυθίζοντας το άτομο σε μια γεωπολιτική φόρμουλα… Το κράτος πρέπει να φύγει! Μια τέτοια επανάσταση θα με βρει στο πλευρό της. Υποσκάψτε την ιδέα του κράτους και αντικαταστήστε τη με την αυθόρμητη δράση και την αντίληψη πως ο πνευματικός δεσμός είναι η μόνη συνθήκη που λειτουργεί υπέρ της ομοψυχίας• και τότε, ίσως αρχίσει να υπάρχει μια στοιχειώδης ελευθερία που θ’ αξίζει να τη βιώνουμε».
Μα δεν ήταν μόνο το κράτος που ενοχλούσε τον Χένρικ Ίψεν. Κάθε άλλος θεσμός που –όπως το κράτος– βασίζεται σ’ ένα ψέμα θεωρήθηκε ανομία από τον Νορβηγό συγγραφέα. Ως ασυμβίβαστος καταστροφέας όλων των ψεύτικων ειδώλων και δυναμίτης που ανατινάζει κάθε κοινωνική εξαπάτηση και υποκρισία, ο Ίψεν πάλεψε επίμονα για να ξεθεμελιώσει την κοινωνική μας δομή μέχρι την τελευταία πέτρα. Και κυρίως, εξαπέλυσε τα δριμεία «κατηγορώ» του εναντία στα τέσσερα θεμελιώδη αμαρτήματα της μοντέρνας κοινωνίας: το εγγενές Ψεύδος σε κάθε κοινωνικό μας συμβιβασμό• τη Θυσία και το Χρέος, τις δίδυμες κατάρες που «αλυσοδένουν» την ανθρώπινη διάνοια• τον στενόμυαλο και μικροπρεπή Επαρχιωτισμό που καταπνίγει κάθε ανάπτυξη• και την Έλλειψη Χαράς και Σκοπού στην Εργασία που μετατρέπει τη ζωή σε μια κόγχη μιζέριας και δακρύων.»
Έμμα Γκόλντμαν, «Χένρικ Ίψεν. Ένας εχθρός του λαού», Μετάφραση-Σχόλια Μιχάλης Παπαντωνόπουλος.
*
Ακολουθούν τα περιεχόμενα του τόμου:
ΑΝΑΡΧΙΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Ζ.Δ. Αϊναλής – Κώστας Δεσποινιάδης – Μιχάλης Παπαντωνόπουλος
Σαν Μότο: Carl Sandburg, Legal Midnight Hour (μτφρ. Ζ.Δ.Α.)
Αντί Προλόγου
Renzo Novatore (1890–1922), « Πλάνητες του πνεύματος » (μτφρ. Μ.Π.)
Εισαγωγή
Ζ. Δ. Αϊναλής: Αναρχία και Λογοτεχνία
Ανθολόγιο κειμένων
1.) Αλέξανδρος Γκέρτσεν (1812–1870), «Προυντόν» (μτφρ. Ζ.Δ.Α.)
2.) Εμίλ Ζολά (1840–1902), «Προυντόν και Κουρμπέ» (μτφρ. Ζ.Δ.Α.)
3.) Πιοτρ Κροπότκιν (1842–1921), «Για το Πατέρες και Γιοι του Τουργκένιεβ» (μτφρ. Κ.Δ.)
4.) Πιοτρ Κροπότκιν (1842–1921), «Ντοστογιέβσκι» (μτφρ. Κ.Δ.)
5.) Οκτάβ Μιρμπώ (1848–1917), «Ένας τρελός (Λέων Τολστόι)» (μτφρ. Ζ.Δ.Α.)
6.) Λουίτζι Γκαλεάνι (1861–1931), «Λέων Τολστόι (1828 – 1910)» (μτφρ. Μ.Π.)
7.) Πωλ Αντάμ (1862–1920), «Εγκώμιο του Ραβασόλ» (μτφρ. Ζ.Δ.Α.)
8.) Έμμα Γκόλντμαν (1869–1940), «Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέητς – Εκεί που δεν υπάρχει τίποτα» (μτφρ. Μ.Π.)
9.) Έμμα Γκόλντμαν, «Ερρίκος Ίψεν – Ένας εχθρός της κοινωνίας» (μτφρ. Μ.Π.)
10.) Έμμα Γκολντμαν, «Λέων Τολστόι – Η Δύναμη του Σκότους» (μτφρ. Κ.Δ.)
11.) Γκούσταβ Λαντάουερ (1870–1919), «Λέων Τολστόι» (μτφρ. Ζ.Δ.Α.)
12.) Ιππόλυτος Χάβελ (1871–1950), «Ένας ανήθικος συγγραφέας (М.П. Αρτσιμπάσεβ)» (μτφρ. Μ.Π.)
13.) Αλέξανδρος Μπλοκ (1880–1921), « Μιχαήλ Μπακούνιν » (μτφρ. Ζ.Δ.Α.)
