Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 35

"Συγκεκριμενοποιημένη 'κρισιολογία'" της Corinne Leigh Butta

© Γιώργος Τσούτσουρας (αρχιτέκτων-φωτογράφος)

© Γιώργος Τσούτσουρας (αρχιτέκτων-φωτογράφος)

Η κυματιστή γραμμή με έκανε να νιώθω άβολα, διαισθανόμουν τον κίνδυνο, αλλά μου άρεσε η ομαλότητα του πάνω-κάτω. Η τελευταία γραμμή ήταν ένα απότομο σκαμπανέβασμα. Με πονούσε το πέος, η κοιλιά, κτλ.
– Roberto Bolaño, Antwerp

Η διάγνωση της κρίσης παίρνει τη μορφή αριθμών και γραφημάτων, του δείκτη ενός χεριού που χαράσσει μια γραμμή πάνω-κάτω, και πιο κάτω, όλο πιο κάτω. Αντίστοιχο είναι το αίσθημα που διακατέχει όλους όσους αντιπροσωπεύει αυτή η βυθιζόμενη γραμμή: είναι στα κάτω τους, όλο πιο κάτω. Τα συμπτώματα της κρίσης ακολουθούν τη διάγνωσή της. Η εδραίωση μιας κατάστασης χάους γεννά ένα είδος διαύγειας όπου, αναδρομικά, τα μέρη συνθέτουν ή μοιάζουν να συνθέτουν ένα σύνολο.

Το έργο του Δημοσθένη Αγραφιώτη φέρνει στο φως ένα λεξιλόγιο και ένα συντακτικό για τον τρόπο με τον οποίο η «κρίση» συζητιέται και επιτελείται στη σύγχρονη κοινωνία.  Το Crisiology (Κρισιολογία) παρέχει εικόνες μέσα από τις οποίες μπορεί κανείς να επεξεργαστεί τις ιδιαιτερότητες της τωρινής Ελληνικής οικονομικής κρίσης, και ταυτόχρονα εξετάζει την οπτική διατύπωση της κρίσης γενικά. Τα έργα που εντάσσονται στο Crisiology επιστρέφουν ξανά και ξανά στις μεταφορές που προέρχονται από την ετυμολογική σημασία της λέξης «κρίση», όπως η διαταραχή της φυσιολογικής κατάστασης, το άρρωστο σώμα.[ http://www.crisiology.org/].  Το έργο CRIES, crise συλλαμβάνει φωτογραφικά απομεινάρια και τεκμήρια του αλλοιωμένου δέρματος της πόλης της Αθήνας. Ο φακός του Δημοσθένη Αγραφιώτη λειτουργεί σαν ένα προτεταμένο δάχτυλο που ακολουθεί το γράφημα της αγοράς προς τα κάτω και πάλι κάτω. Το παράξενο είναι ότι το προτεταμένο αυτό δάχτυλο-φακός δεν κάνει καμία προσπάθεια να εξηγήσει τι έχει συμβεί στην Αθήνα της κρίσης. Αντ’ αυτού, εκτελεί τη συναισθηματική και επιτελεστική χειρονομία που εκτείνεται ανάμεσα στην χιλιοπαιγμένη «καραμέλα» της «κρίσης» και τις υλικές, αισθητές συνέπειές της.

Το απόσπασμα με το οποίο ξεκινά το παρόν δοκίμιο προέρχεται από τη νουβέλα Antwerp (2002) του Roberto Bolaño. Η πειραματική της αφήγηση δομείται γύρω από μια σειρά ιστοριών που εναλλάσσουν τις εικόνες, τις περιγράφουν και ξαναπεριγράφουν κατά τρόπο ώστε τα στοιχεία που τις συνθέτουν να βρίσκονται σε συνεχή ροή. Η ανάγνωση της νουβέλας είναι μια διαδικασία αποκάλυψης και συσκότισης που παραπέμπει στον τρόπο με τον οποίο απεικονίζονται και εκφράζονται γλωσσικά οι κρίσεις. Τα βιβλία-καλλιτεχνήματα Krisis και Autorité, Crise, AutoCRISté του Δημοσθένη Αγραφιώτη φιλτράρουν την αισθητική της κρίσης σε ενότητες γραμμών και γλώσσας που επαναλαμβάνονται και επανασυνδυάζονται, προσφέροντας τάξη και οργάνωση, αλλά όχι και νόημα.

Παρά την αφαίρεση που συνεπάγεται ο όρος «κρίση» και την αποτυχία περιγραφής της, τα αποτελέσματά της συγκεκριμενοποιούνται πάνω στο σώμα: «Με πονούσε το πέος, η κοιλιά, κτλ.» Από αυτή την άποψη, η κρίση είναι επιτέλεση (performance) που παρουσιάζει τα συμπτώματα μιας διάγνωσης. Ο Αγραφιώτης αναλαμβάνει τον επιτελεστικό ρόλο του «γιατρού» που επιχειρεί να θεραπεύσει την εσωτερίκευση της κρίσης από τα (πολιτικά και ατομικά) σώματα τα οποία επηρεάζονται από αυτή. Το λευκό χρώμα της μπλούζας εργαστηρίου που φοράει κατά την επιτέλεση Crisiologi_a (Κρισιολογί_α) συγκειμενοποιεί τις κινήσεις του στην κατεύθυνση της «θεραπείας» ή της εξάλειψης της κρίσης στο πλαίσιο μιας καθιερωμένης επιστημονικής μεθοδολογίας, ενώ παράλληλα παραπέμπει στο ράσο του ιερέα. Η επιτέλεση γίνεται μια χειρονομία στον ενδιάμεσο χώρο — τον χώρο ανάμεσα στη ρυθμιστική δράση και τα σωτήρια αποτελέσματά της, στην τεχνογνωσία και την πίστη που επενδύεται μέσω αυτής.  Ο διάλογος που ανοίγει το Crisiology θέτει το ερώτημα: Πώς θα πρέπει να κινηθούν τα σώματά μας όταν αυτή η επένδυση αποτύχει;

Η κρίση χρέους είχε διαγνωστεί από το απότομο σκαμπανέβασμα μιας γραμμής σε ένα γράφημα, με την ενδεχόμενη λύση να βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια «ειδικών». Η εν πολλοίς άυλη κρίση της αγοράς μετατρέπεται σε βάρος που σηκώνουν συγκεκριμένοι, πολύ «υλικοί» ώμοι και γίνεται αισθητό στις πόλεις όπου το υφίστανται. Τα όρια του μεταφορικού, χειρονομιακού ή καλλιτεχνικού πεδίου στο πλαίσιο και ως απόρροια της οικονομικής κρίσης επεκτείνονται στο επίπεδο της καθημερινής ζωής, όπου οι πολίτες-επιτελεστές είναι διαρκώς αναγκασμένοι να συμφιλιώνουν τον χώρο ανάμεσα στη διάγνωση και τα συμπτώματα. Το Crisiology του Αγραφιώτη διεξάγει μια κριτική αναζήτηση καλλιτεχνικών δράσεων, ρυθμίσεων και χορογραφιών του σώματος και της γλώσσας προκειμένου να ορίσει τα όρια αυτού του χώρου, όπου η ορολογία και οι εικόνες που διαθέτουμε για να επεξεργαστούμε τις κρίσεις αδυνατούν να φέρουν συγκεκριμένο νόημα.

Μτφρ. Γιάννης Δημητριάδης

*

The wavy line made me uneasy, I sensed danger but I liked the smoothness of the up and down. The last line was agitation. My penis hurt, my belly hurt, etc.
-Roberto Bolaño, Antwerp

Diagnosing the crisis takes the form of figures and graphs, an index finger tracing a line up and down, and down, and down. Corresponding is the feeling in the gut of all those implicated in that sinking line: down and down. The symptoms of crisis follow its diagnosis. Establishing a state of chaos brings a sort of clarity where retrospectively, the parts add up, or seem to.

Demosthenes Agrafiotis’ body of work uncovers a vocabulary and a syntax to the way that “crisis” is discussed and acted through in contemporary society. His Crisiology project provides images through which to process the specific Greek financial crisis of 2010 while simultaneously probes the visual formularization of crisis-at-large. The series within Crisiology return over and over to the metaphors provided by its etymological root: the perturbation of a physiological state, a diseased body. [http://www.crisiology.org/].The series CRIES, crise captures, remain-like, photographic evidence of Athens’ blemished city-skin; Agrafiotis’ lens functions like a pointed finger, tracing the market graph down and down. What’s uncanny is that the pointed camera-finger makes no diagnostic attempt to explain what’s happened in Athens. Instead, it does the affective and performative work of gesturing into the space between the easily applied buzzword “crisis” and its physical, felt consequences.

The quote beginning this essay is lifted from Roberto Bolaño’s novella Antwerp (2002); the experimental narrative is constructed of a series of vignettes that cycle between images, describing and re-describing, so that their components are constantly in flux. Reading the novella is a process of revelation and obfuscation highly evocative of the way that crises are imaged and put into language. Agrafiotis’ artist books Krisis and Autorité, Crise. AutoCRISté distill the aesthetics of crisis into units of line and language that repeat and recombine, offering order and organization but ultimately not sense.

Despite the abstraction of the term “crisis” and the failure of description in its wake, its effects are concretized in the body: “my penis hurt, my belly hurt, etc.” From this angle, crisis is performance, enacting the symptoms of a diagnosis. Agrafiotis takes up the equally performative position of a “solution doctor” to treat the crisis’ internalization in its responding bodies, both civic and personal. The white of the lab coat he wears in the performance Crisiologi_a, contextualizes his movements towards “treating,” or erasing, the crisis as part of a scientific methodology while also making reference to the white of a priest’s robes. The performance becomes a gesture into the space between—between prescriptive action and salutary results, expertise and the faith put in stock by it. The dialogue opened by the Crisiology project asks the question: how should we move our bodies when that stock fails?

The debt crisis was diagnosed by the agitation of a line on a graph; its eventual resolution rests solely in the hands of “experts.” The largely immaterial market crisis resulted in a burden whose weight is carried on very material shoulders and felt in the cities they carry it through. The boundaries of the metaphoric, gestural, or artistic field within and following the financial crisis is expanded to the level of everyday life, where citizens-cum-performers are constantly forced to reconcile the space between the diagnostic and the symptomatic. Agrafiotis’ Crisiology does the critical work of searching for art-actions, arrangements and choreographies of bodies and language, to define the edges of that space: where our terminology and images to process crises fails to make concrete sense.

Corrine Leigh Buttah (Μεταπτυχιακή σπουδάστρια, Σπουδές Επικοινωνίας, Σικάγο, Η.Π.Α.) για την ιστοσέλιδα www.crisiology.org.