Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 7

"Hotel Cosmos" - μια απόπειρα ανάγνωσης

της Μαίρης Αλεξοπούλου

Το αυτί του βιβλίου με πληροφορεί: Η αγγλίδα πεζογράφος Άλι Σμιθ γεννήθηκε στον Ίνβερνες της Σκοτίας, το 1962, και ζει στο Κέιμπριτζ. Γράφει κριτική βιβλίου στις εφημερίδες Guardian, The Scotsman, καθώς και στο TLS.

Γνωρίζω την Άλι Σμιθ εδώ και χρόνια. Τυχαία ανακάλυψη και λυτρωτική. Φωνή ισχυρή, καθαρή, ατρόμητη. Κάποτε φαντάζει κουραστική, με την εμμονή της στις λεπτομέρειες των συμβάντων της ζωής των ηρώων της, αλλά νιώθω πιο έξυπνη, πιο καλή έπειτα από την επαφή με το έργο της.

Το Hotel Cosmos είναι αυτό ακριβώς: ένα ξενοδοχείο. Τί σημαίνει «ξενοδοχείο»; Σημαίνει εδώ και τώρα, σημαίνει αυτή τη στιγμή, σημαίνει τώρα είμαι εδώ και αύριο αλλού και πριν αλλού, σημαίνει είμαι προσωρινός, σημαίνει αφήνω το στίγμα μου και φεύγω, σημαίνει όλοι ήμασταν εδώ κάποτε, όλοι συναντηθήκαμε, ακόμα κι αν δεν αναγνωριστήκαμε. Το ξενοδοχείο, ένα χ οποιοδήποτε ξενοδοχείο είναι το ιδανικό σκηνικό της σημερινής χαοτικής, τυχαίας, ταχείας, ανώνυμης ζωής.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε πέντε κεφάλαια, όσες και οι ιστορίες του. Όλοι συναντιούνται κάποια στιγμή κάπου στο Ξενοδοχείο Cosmos. Πέντε κεφάλαια τιτλοφορημένα : Αόριστος, Ιστορικός ενεστώτας, Δυνητικός μέλλον, Οριστική, Μέλλοντας του παρελθόντος, Ενεστώτας. Ο χρόνος παίζει σημαντικό ρόλο. Ένα ρολόι που αλλάζει χέρια ανάμεσα στους αφηγητές/πρωταγωνιστές. Και η γλώσσα επίσης. Ένα εργαλείο που αλλάζει χέρια ανάμεσα στους αφηγητές/πρωταγωνιστές

«Γιουουουουουουουουουουουουο- χουουουου», αρχίζει η Άλι Σμιθ την  αφήγησή της, μέσω την πρώτης της ηρωίδας, της Σάρα Γουίλμπυ. Κραυγή χαράς; Κραυγή επιτυχίας; Τίποτε απ΄αυτά. Η Σάρα μας προειδοποιεί ότι η ιστορία της «αρχίζει από το τέλος». Γιατί εκείνο το ηχηρό «Γιουουουουουουουουουουουουο- χουουουου» είναι η κραυγή της Σάρα καθώς πέφτει ταχύτατα προς το τέλος της, διασχίζοντας το φρεάτιο του Ξενοδοχείου. Η Σάρα είναι ήδη νεκρή. Γι΄αυτό και χάνει τις λέξεις. «βλέπω πουλιά. Οι φτερούγες τους. Τα λαμπερά τους. Αυτά που έχουν για να βλέπουν». Χαρούμενη και αόρατη περιπλανιέται στον κόσμο των ζωντανών. Εύχεται να μπορούσε να ξανανιώσει την καρδιά της να πάλλεται, ή έστω τον πόνο από το χαλικάκι που μπήγεται ανάμεσα στην πατούσα και το παπούτσι της. Αλλά, κυρίως, είναι χαρούμενη. Η πτώτη της στο φρεάτιο ήταν ατύχημα. Ένα παιχνίδι. Η Σάρα δεν είναι θλιμμένη. Η Σάρα είναι ψιλορεωτευμένη. Έχει πάει σ΄ένα ρολογάδικο να αφήσει το ρολόι της να της το φτιάξουν. Κι εκεί ένα γνωρίσει ένα κορίτσι, το κορίτσι που δουλεύει στο ρολογάδικο. Και η Σάρα το έχει ερωτευτεί το κορίτσι αυτό. Πώς γίνεται να αγαπάει ένα κορίτσι; Δεν ξέρει, αλλά να που γίνεται. Η Σάρα νεκρή, με σώμα σμπαραλιασμένο απ΄την αναπέντεχη πτώση, μα ζωντανή, τόσο φρέσκια και ζωντανή φέρει ένα μήνυμα «Άκου. Να θυμάσαι, πρέπει να ζήσεις».

Στον ιστορικό ενεστώτα συναντάμε την Άλι. Η Άλι είναι άστεγη. Ζητιανεύει πλάι στο Ξενοδοχείο Cosmos για κέρματα. Η Άλι ψελλίζει τις λέξεις της. «Κν ψλ πρκλ;», ζητάει, όταν θέλει να πει «κανά ψιλό παρακαλώ». Η Άλι παρατηρεί την κοπέλα στο απέναντι πεζοδρόμιο. Οι άνθρωποι προσπερνούν της Άλι. Δεν την βλέπουν ή αποφασίζουν να μην τη βλέπουν. Η Άλι τους παρακολουθεί: αστυνομικοί, μαγαζάτορες, περαστικοί, ένα αγόρι στο οποίο πουλάει το κορμί της ένα βράδυ. Η Άλι «αδυνατεί να θυμηθεί τι κάνει ο μικρός και τι ο μεγάλος δείκτης του ρολογιού». Είναι άρρωστη. Πηγαίνει στις δημόσιες βιβλιοθήκες για να ζεσταθεί, να διαβάσει/κλέψει εφημερίδες και βιβλία. «Δεν την ενδιαφέρουν πλέον τα μυθιστορήματα. Έχει διαβάσει τόσα μυθιστορήματα, που της φτάνουν για μια ζωή. Τρώνε πολύ χρόνο. Λένε πάρα πολλά. Δεν είναι ανάγκη να λέγονται τόσα πολλά.» Απόψε η γυναίκα με τη στολή του ξενοδοχείου την καλεί να περάσει τη νύχτα εκεί, δωρεάν, «καμία δέσμευση». Πώς να την εμπιστευτεί; Την εμπιστεύεται. Πάει στο δωμάτιο. Μπαίνει στην μπανιέρα. Βλέπει τον κόσμο της μέσα απ΄τα παράθυρα του ξενοδοχείου. Και κάθεται γυμνή στο κρεβάτι κρατώντας το παλτό της.

Δυνητικός μέλλον. «Λοιπόν. Είμαι ένας καλός άνθρωπος». «Είμαι ένας άρρωστος άνθρωπος», λέει η Λιζ. Ππροσπαθεί να συμπληρώσει μία φόρμα των στοιχείων της για την ασφαλιστική της εταιρία. Η Λιζ είναι η γυναίκα με τη στολή του ξενοδοχείου. Εκείνη που είχε δει αρκετές φορές στο παρελθόν την άστεγη γυναίκα έξω από το ξενοδοχείο. «Η Λιζ θεωρεί πως μια τέτοια ζωή πρέπει να είναι σκληρή αλλά καλή, απελευθερωμένη.» Η Λιζ είχε δουλέψει κάποια στιγμή στην ίδια βάρδια με τη νεκρή κοπέλα (τη Σάρα). Αλλά η Λιζ είναι τώρα άρρωστη. «Πόσο μικροσκοπικός έχει γίνει ο κόσμος μου. Πόσο πελώριος είναι ο υπόλοιπος», σκέφτεται. Η μητέρα της την φροντίζει. Η Λιζ φοβάται ότι η αρρώστια της κάνει τη μητέρα της χαρούμενη, καθώς της δίνει τη δικαιολογία να εισβάλλει στη ζωή της. Και ο χρόνος στη ζωή της Λιζ: «Έχει πάει ήδη 6:56 μ.μ.: Ο χρόνος είναι εξαιρετικά παραπλανητικός. Όλοι το ξέρουν αυτό (αν και είναι από τα πράγματα που πολύ εύκολα ξεχνάς.)». Οι σπαρακτικές 2 τελευταίες σελίδες του κεφαλαίου, εκείνες όπου η μητέρα φτάνει στο σπίτι καθώς η κόρη κοιμάται. «Αχ, η αγάπη» τελειώνει το κεφάλαιο.

Οριστική. Η Πένυ. Παλεύει να γράψει ένα άρθρο σχετικό με το Ξενοδοχείο Cosmos. Κάτι σαν διαφήμιση. Αλλά βαριέται, βαριέται, βαριέται να λέει για μία ακόμη φορά τα ίδια και τα ίδια. Μέχρι που ακούει μία κοπέλα έξω απ΄το δωμάτιό της, στο διάδρομο του ξενοδοχείου, η οποία βρίζει. Η Πένυ βγαίνει για να δει τί συμβαίνει και να βοηθήσει την κατάσταση. Η κοπέλα προσπαθεί να ανοίξει το παραθυράκι που κλείνει το φρεάτιο. Η Πένυ «εντελώς ξαφνικά είχε μετατραπεί σε γρανάζι στο μηχανισμό νός αληθινού γεγονότος». Ανοίγουν το παραθυράκι. Η κοπέλα της ζητάει ένα ρολόι να το πετάξουν στο φρεάτιο, να ακούσουν το γδούπο του καθώς θα σπάσει στον πάτο.

Μέλλοντας του παρελθόντος. «&αφού το θέμα είναι πως το μέτρησα πως ήμουν εκεί». Όλο το κεφάλαιο μια μακρυά πρόταση την οποία διηγείται η αδελφή της Σάρα, καθώς πασχίζει να μιλήσει στο φάντασμα της αδελφής της, καθώς προσπαθεί να καταλάβει το θάνατό της.
Και ο ενεστώτας. Είναι πια πρωί. Έχει περάσει το «απόψε» των προηγούμενων αφηγήσεων. Η ζωή ξαναρχίζει, συνεχίζεται. Η κοπέλα που εργάζεται στο ρολογάδικο βγαίνει απ' το ντους. Αναρωτιέται πότε επιτέλους θα έρθει στο ρολογάδικο η κοπέλα με το χαλασμένο ρολόι για να το πάρει.  «Κοίτα, δουλεύει μια χαρά, σκοπεύει να πει. Και, άκου, δεν κάνει τίποτα. Το κερνάω εγώ.» Φοράει το ρολόι της στα κρυφά και ανυπομονεί να την ξαναδεί.

«Γιουουουουουουουχουουουουουου», τελειώνει το βιβλίο και η Άλι Σμιθ μας σπρώχνει μαλακά και πάλι στη ζωή.

Μία σημείωση για την εξαιρετική μετάφραση της Άρτεμις Λόη.

Το "Hotel Cosmos" γεμάτο φωνές, στίχους τραγουδιών, λογοτεχνικές αναφορές, διαφημίσεις, ταινίες, γλώσσα web, χάος, απομόνωση, εικόνες, αλλά και επικοινωνία, σιωπή, αγάπη, έρωτα, τέχνη. Πυκνό, όλο φαντάσματα πιο αληθινά απ΄την αληθινή ζωή.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, σε μετάφραση Άρτεμις Λόη.