του Γιάννη Τζανή
Σημειολογία των ονομάτων, Μελέτη, Βασιλική Β. Παππά, Ιδ. έκδοση, 2011
Το βιβλίο «Σημειολογία των ονομάτων», όπως γράφει στον πρόλογό της η κ. Παππά, είναι «αποτέλεσμα επίπονης έρευνας, βγήκε στο πλαίσιο ενός πολιτιστικού προγράμματος που πραγματοποιήθηκε στο 2ο Γυμνάσιο Κρύας Βρύσης Γιαννιτσών του Ν. Πέλλας και αναφέρεται στην καταγραφή όλων των ονομάτων είτε προέρχονται από την αρχαία ελληνική γλώσσα είτε από τους αγίους της Εκκλησίας μας, όσο και στην εικονογραφική απεικόνισή τους. Το όνομά μας μάς χαρακτηρίζει».
Θα πω δυο λόγια πρώτα για τα σχολεία μας και το εκπαιδευτικό όραμά μας. Εδώ και αρκετά χρόνια πολλοί εκπαιδευτικοί αγωνιζόμαστε για την καθιέρωση του σχολείου της δημιουργίας και του πολιτισμού, στο οποίο η γνώση θα μετατρέπεται σε ικανότητα και η ικανότητα σε τρόπο σκέψης και ζωής, το οποίο θα ετοιμάζει για την κοινωνία πολίτες καλλιεργημένους, ευαίσθητους, δημιουργικούς, δημοκρατικούς, ικανούς να συνεχίσουν τον πολιτισμό, να προσφέρουν στον συνάνθρωπο και να στηρίξουν την παραγωγική διαδικασία του τόπου. Ένα σχολείο που, παράλληλα με την ουσιαστική κατάκτηση της γνώσης και της ικανότητας, θα προσφέρει στους νέους ευκαιρίες έκφρασης, δημιουργίας και γόνιμων πρωτοβουλιών μέσα στη μαθησιακή διαδικασία και με παράλληλα προγράμματα τέχνης πολιτισμού και κοινωνικής ευαισθησίας, ώστε να ολοκληρώνεται η προσωπικότητά τους με τη συμμετοχή στη ζωή, στη δημιουργία και στην προσφορά. Ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία, να παίρνει αλλά και να δίνει με τις πρωτοβουλίες και το δυναμισμό του.
Είναι ένας αγώνας να μετατρέψουμε τα σχολεία μας από μαγαζιά που πουλούν ξερές γνώσεις, (κάποτε και εντελώς ξεπερασμένες, με μια διαδικασία πρόσκαιρης και αναποτελεσματικής αποστήθισης), σε εργαστήρια προσωπικοτήτων που δεν θα ασχολούνται μόνο με τη νόηση αλλά με όλον τον ψυχικό κόσμο των παιδιών και των νέων μας, που δεν θα αντιμετωπίζουν τον μαθητή μόνο ως ακροατή και εξεταζόμενο, αλλά θα του προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες συμμετοχής, πρωτοβουλίας, έκφρασης και προσφοράς στον τομέα των ενδιαφερόντων του με έρευνες που γίνονται σε συνεργασία εκπαιδευτικών και μαθητών, με βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, λευκώματα κι άλλα έντυπα που εκδίδονται, με θεατρικές παραστάσεις, μουσικά, χορευτικά και άλλα καλλιτεχνικά σχήματα, με εικαστική δημιουργία, με δραστική έκφραση στους τομείς του πολιτισμού, του περιβάλλοντος, της υγείας και της κοινωνικής ευαισθησίας. Θεωρώ ότι είναι ευλογία να έχουμε τέτοια σχολεία, τέτοιους δασκάλους και τέτοιους νέους, μέσα σε ένα κλίμα γενικής κρίσης αξιών και απαισιοδοξίας που βιώνουμε. Παίρνουμε όλοι ένα μάθημα αισιοδοξίας και ένα μήνυμα ελπίδας από τα παιδιά μας.
Μια τέτοια προσφορά είναι και το βιβλίο «Σημειολογία των ονομάτων» που σας παρουσιάζω. Οι συντελεστές της δημιουργίας του: Ένα πρόγραμμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων που κινητοποιεί την πρωτοβουλία και τη δημιουργικότητα των μαθητών σε χρόνο εκτός προγράμματος μαθημάτων, 78 μαθητές, πουλιά που δοκίμαζαν τα φτερά τους στην έρευνα, ξεκίνησαν ένα μαγικό, ομαδικό και κάποτε και ατομικό ταξίδι προς τη γνώση, το χαίρονταν και το απολάμβαναν να προσφέρουν προσωπικό τους χρόνο σε κάτι χρήσιμο και δημιουργικό, οι οποίοι συγκέντρωσαν πολύ υλικό, μια καθηγήτρια, η κ. Βασιλική Παππά, που με το μεράκι, την παιδαγωγική ευαισθησία και τη σοφία της καθοδήγησε τα παιδιά στην αναζήτηση της γνώσης και με τη συγγραφική εμπειρία της οργάνωσε, συμπλήρωσε, συστηματοποίησε και κατέγραψε το υλικό προσφέροντας ένα ωραίο και χρήσιμο βιβλίο.
Η συγγραφέας του κυρία Βασιλική Παππά είναι μια πολύ μορφωμένη και καταρτισμένη εκπαιδευτικός, θεολόγος καθηγήτρια στο Γυμνάσιο Κρύας Βρύσης με πολλές μεταπτυχιακές σπουδές, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, διπλώματα ειδικότητας, πτυχία ξένων γλωσσών, και παρακολούθηση πολλών μακροχρόνιων προγραμμάτων εξειδίκευσης. Είναι καλή συγγραφέας, όπως διαπιστώνουμε από τα προηγούμενα βιβλία της, ιδιαίτερα αυτό για τον αείμνηστο μαέστρο και μουσικοσυνθέτη Νίκο Αστρινίδη. Είναι επίσης και μια ευαίσθητη ποιητική ψυχή και πρόσφατα διάβασα ωραία ποιήματά της δημοσιευμένα σε ανθολογία των εκδόσεων «Μαλλιάρης». Παράλληλα είναι άξια δημοσιογράφος με πολλές δημοσιεύσεις και πολλές συνεντεύξεις με σημαντικές προσωπικότητες της πνευματικής και κοινωνικής ζωής μας (τις έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της και μπορεί να τις βρει κανείς συγκεντρωμένες στο διαδίκτυο). Τώρα με το τελευταίο αυτό βιβλίο της, αλλά και το «Ανθολόγιο ποίησης» των μαθητών της που πρόσφατα δημοσίευσε, γνώρισα τη Βασιλική Παππά και ως άριστη παιδαγωγό και ευαίσθητη δασκάλα.
Η «Σημειολογία των ονομάτων» είναι ένα βιβλίο 182 σελίδων μεγάλου σχήματος (28 Χ 21) με πρωτότυπα σχεδιασμένο εξώφυλλο, που καλύπτεται μαζί με το οπισθόφυλλο με ονόματα σε διάφορα μεγέθη και χρώματα στα οποία δεσπόζει στο κέντρο με τα μεγαλύτερα γράμματα η «Ελευθερία».
Περιεχόμενο του βιβλίου:
Το βιβλίο περιλαμβάνει:
1. Προλογικό σημείωμα της Σχολικής Συμβούλου Φιλολόγων Ν. Κιλκίς διδάκτορος κ. Όλγας Δάσιου, που αναφέρεται στην παιδαγωγική αξία τέτοιων πρωτοβουλιών στα σχολεία μας.
2. Πρόλογο της συγγραφέως που αναφέρεται στο πρόγραμμα πολιτιστικών Δραστηριοτήτων του Γυμνασίου Κρύας Βρύσης «Σημειολογία των ονομάτων» από το οποίο προήλθε το βιβλίο, στο στόχο του προγράμματος, στη συμβολή των μαθητών και στο όφελος που αποκόμισαν. Ιδιαίτερα τόνισε τη σημασία του ευρύτερου θέματος, το ρόλο του ονόματος στη ζωή μας και τον αντίκτυπό του στον ψυχικό μας κόσμο.
3. Ακολουθεί σε 145 σελίδες αλφαβητικός κατάλογος ονομάτων με στοιχεία που αποτελούν υλικό της έρευνας και σε στήλη δεξιά από το κείμενο ασπρόμαυρες, αλλά πολύ καλοτυπωμένες, εικόνες Αγίων ή προσώπων από την ιστορία και τη μυθολογία. Δεν υπάρχουν εικόνες για όλα τα ονόματα και φυσικά αυτό είναι αδύνατο, αλλά υπάρχουν πάρα πολλές και αρκετά αντιπροσωπευτικές.
4. Λεξιλόγιο δισέλιδο με την ερμηνεία ορισμένων όρων που συναντούμε στα κείμενα και είναι απαραίτητο για την κατανόηση των λημμάτων.
5. Αλφαβητικό εορτολόγιο με τις ημερομηνίες κατά τις οποίες γιορτάζονται τα ονόματα, εύχρηστο και πολύ χρήσιμο για την καθημερινή μας πρακτική να ανταλλάσσουμε ευχές με τους οικείους, φίλους και γνωστούς.
6. Ακολουθεί ένας εκτενής κατάλογος βιβλιογραφίας (πέντε σελίδες) με βιβλία κάθε είδους που αποτέλεσαν την πηγή και τη βάση της έρευνας για τα ονόματα, στο πέλαγος των οποίων ταξίδεψαν οι μαθητές με καπετάνιο την καθηγήτριά τους, τη συγγραφέα του βιβλίου Βασιλική Παππά. Πρόκειται για βιβλία και έντυπα κάθε είδους (Αγιολογικά, ιστορικά, λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, εφημερίδες, περιοδικά, μελετήματα επιστημονικά, βιβλία για την τέχνη και τη ζωγραφική, μαρτυρολόγια, συναξάρια και άλλα), που μαρτυρούν τη σοβαρότητα της έρευνας και την επίπονη εργασία για τη συγκέντρωση του υλικού και για τη σύνθεση του βιβλίου.
7. Το βιβλίο κλείνει με ένα Παράρτημα που περιλαμβάνει αλφαβητικό κατάλογο των μαθητών οι οποίοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα και με αλφαβητική σειρά καταγραμμένες τις εντυπώσεις των παιδιών από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα.
Είναι πραγματικά ενδιαφέρον και συγκινητικό να παρακολουθείς τις δηλώσεις, τις κρίσεις και τις σκέψεις των παιδιών για το ομαδικό αυτό ταξίδι τους στην έρευνα και στη γνώση, το ενδιαφέρον που τους προκάλεσε, τη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων τους, τα οφέλη που προσκόμισαν, τις πιθανές δυσκολίες, τη χαρά και την απόλαυση από το παιχνίδι της αναζήτησης του κρυμμένου θησαυρού, δηλαδή της αλήθειας γύρω από τα ονόματα και τα σημαντικά πρόσωπα που αξιώθηκαν να τα έχουν. Επειδή κάθε μέρα βομβαρδιζόμαστε κυριολεκτικά και πνιγόμαστε από μια πληθώρα δηλώσεων, αντιδηλώσεων, μιας ξύλινης και τυποποιημένης τηλεοπτικής πρακτικής και νοοτροπίας, άφησα τον εαυτό μου να χαρεί τον αυθόρμητο, λιτό λόγο των παιδιών για την ομαδική και ατομική προσφορά τους. Μακάρι κι εμείς, οι μεγάλοι, να έχουμε την τόλμη να ενεργούμε ομαδικά και να προσφέρουμε με ειλικρίνεια, χωρίς υστεροβουλία και κυρίως να μιλάμε με ευθύτητα και παιδική αθωότητα.
Ο κατάλογος των λημμάτων αποτελεί τον κορμό του βιβλίου και περιλαμβάνει το βασικό του περιεχόμενο. Πρόκειται για ένα επίτομο ερμηνευτικό λεξικό των βασικών ονομάτων που μας δίνει στοιχεία για την προέλευση του ονόματος με γλωσσολογικά στοιχεία (π.χ. Ακάκιος), ιστορικά (Αλκιβιάδης, Περικλής), αγιολογικά (Μαρία, Ιωάννης) κατά περίπτωση, με αναφορές στη ζωή και στην προσφορά προσωπικοτήτων της ιστορίας, της μυθολογίας και της θρησκείας.
Επειδή πρόκειται για πρόγραμμα σχολικό, για εφήβους στην περίοδο της διάπλασης της προσωπικότητας, η σύνθεση του βιβλίου από την συγγραφέα, που βασίζεται στην περιπέτεια της αναζήτησης από τα παιδιά, έχει μια παιδευτική και παιδαγωγική κατεύθυνση, να αναδείξει δηλαδή τα χαρακτηριστικά των προσωπικοτήτων που δίνουν πρότυπα ήθους και παραδείγματα ανθρωπισμού, σταθερότητας ιδεών, αυτοθυσίας και κοινωνικής προσφοράς. Σε περίοδο κρίσης αξιών, σύγχυσης και αποπροσανατολισμού, είναι επίκαιρο να σκύβουμε σε άλλες, δύσκολες ή και λαμπρές εποχές και να αντλούμε ήθος και κουράγιο, προπαντός τα παιδιά μας που βρίσκονται σε μεγαλύτερη σύγχυση και αβεβαιότητα, συχνά εξαιτίας μας και του κόσμου που φτιάξαμε και τους παραδίνουμε.
Εύχομαι το βιβλίο να είναι καλοτάξιδο και ελπίζω και σε άλλες ωραίες εκπλήξεις από τη Βασιλική Παππά.
