Ο μελοποιημένος Νίκος Καββαδίας (κριτική καταγραφή)

Ο Νίκος Καββαδίας είναι ο πιο «πιασάρικος» ποιητής, ο ποιητής που όλοι γουστάρουν κι ας μην καταλαβαίνουν ή κι ας μην καταλαβαίνουν όσο θα ’πρεπε. Κάποιοι λένε ότι «φταίει» η Θάλασσα, κάποιοι άλλοι ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος, κάποιοι, ακόμη, η ομοιοκαταληξία. Δεν ξέρω…Σπουδαίος κι αγαπημένος ο ποιητής, αυτό μόνο ξέρω… Στα τέλη Φεβρουαρίου 2010, ο ραδιοφωνικός σταθμός «Κανάλι Ένα» του Πειραιά πραγματοποίησε τριήμερο αφιέρωμα στον μεγάλο αυτόν ποιητή. Ο Γιώργος – Ίκαρος Μπαμπασάκης, παραγωγός του εν λόγω σταθμού, με κάλεσε στην εκπομπή του «Ράδιο – Προπαγάνδα» και μιλήσαμε για τον ποιητή. Εξ αφορμής αυτής της εκπομπής ασχολήθηκα επισταμένως με τον «μελοποιημένο» Νίκο Καββαδία, συγκέντρωσα υλικό κι αποτύπωσα κάποιες σκέψεις μου στο χαρτί, ένα σχεδίασμα αυτών δε τύπωσα και διένειμα σε κάποιους φίλους μου. Σήμερα, οι σκέψεις αυτές λαμβάνουν, κατά το μάλλον ή ήττον, μια οριστική μορφή, αυτήν που θα διαβάσετε παρακάτω. Αναφέρεται το σύνολο σχεδόν της δισκογραφίας των πρωτότυπων μελοποιήσεων ποιημάτων του Καββαδία, καθώς και κάποιες σημαντικές – κατ’ εμέ- επανεκτελέσεις Όπως και τότε, την εργασία αφιερώνω με αγάπη και σεβασμό στους Γιώργο – Ίκαρο Μπαμπασάκη και Σωτήρη Κακίση.ΟΙ ΚΑΤ’ ΙΔΙΑΝ ΔΙΣΚΟΙ

1969.- ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ. Η πρώτη αποτύπωση σε βινύλιο ποιημάτων του Καββαδία. Δεν πρόκειται κατ’ ακριβολογίαν για μελοποίηση. Ο Άκης Λυμούρης (συνθέτης πολλών τραγουδιών συγκροτημάτων της λεγόμενης ελληνικής ποπ του ’60-70) συνέθεσε τη μουσική υπόκρουση κι ο ηθοποιός (συγγραφέας, στιχουργός κ.λπ. – προσφάτως εκλιπών) Νότης Περγιάλης απήγγειλε τα ποιήματα. Πρόκειται για μία από τις τρεις συνολικά δισκογραφικές συνεργασίες του Λυμούρη με τον Περγιάλη στη δισκογραφική εταιρεία «Στροφές» (οι άλλες δύο αφορούσαν τους ποιητές Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ). Στο δίσκο ακούγονται τα ποιήματα «Παραλληλισμοί», «Γράμμα ενός αρρώστου», «Ένα μαχαίρι» «Μαραμπού», «Η Μαϊμού του Ινδικού Ωκεανού» (και άλλα δύο που, δυστυχώς, δεν κατάφερα να εντοπίσω). Καλή προσπάθεια που σήμερα έχει συλλεκτική, κυρίως, αξία (μια και ο δίσκος είναι σπανιότατος).

1971. – ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ. Η πρώτη κατ’ ουσίαν μελοποίηση. Ο Πάνος Σαββόπουλος (που σήμερα είναι γνωστός κυρίως για την ενασχόλησή του με το ρεμπέτικο τραγούδι και τις σχετικές τηλεοπτικές εκπομπές του) μελοποιεί και ερμηνεύει την «Αρμίδα» (με τον τίτλο «το πειρατικό»). Η απαγορευμένη απ’ τη χούντα λέξη «χασίς» αντικαθίσταται από τη λέξη «κρασί» και, μοιραία, η φράση «το φορτίο θα το ’χουμε καπνίσει» γίνεται «το φορτίο θα το ’χουμε κοπανήσει». Θα είχε πλάκα, πάντως, εάν στη λέξη «κρασί» επροστίθετο ένα τελικό σίγμα … Ας σημειωθεί ότι είναι το μόνο τραγούδι που άκουσε κι ο ίδιος ο Καββαδίας. Ωραίο τραγούδι, ανάλαφρο, με διάθεση ταξιδιάρικη, αν και ενορχηστρωτικά φτωχό.

1975.- ΤΡΙΤΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. Ο Γιάννης Σπανός, άνισος ή (κατ’ άλλους) πολυσχιδής από τότε στις εργασίες του, έγραψε τη μουσική κι ο Κώστας Καράλης τραγούδησε τον «Ιδανικό κι Ανάξιο Εραστή», δηλαδή το «Mal du depart». Αργότερα, το τραγούδι ερμήνευσαν ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας αλλά και ο … Φίλιππος Νικολάου! Απ’ τις καλύτερες στιγμές του Σπανού και του μελοποιημένου Καββαδία.

1977.- ΜΑΡΙΖΑ ΚΩΧ. Η Μαρίζα Κωχ μελοποίησε και ερμήνευσε 8 ποιήματα: «Φάτα Μοργκάνα», «Πούσι», «Αρμίδα», «Μουσώνας», «Σταυρός του Νότου», «Θεσσαλονίκη ΙΙ», «Νανούρισμα για μωρά και για γέρους» (Νανούρισμα) και «Μαραμπού». Κι εδώ, στην «αρμίδα» το «χασίς» μετονομάζεται σε «καπνό» αλλά τουλάχιστον καπνίζεται και δεν κοπανιέται … Πιο γνωστό απ’ όλα το «Φάτα Μοργκάνα». Όλα τα υπόλοιπα ακροβατούν ανάμεσα σε ερωτήματα του τύπου: Συγκλονιστικά ή Αποκρουστικά; Αριστουργήματα ή τερατουργήματα ; Ο γράφων δεν θέλει να πάρει θέση: Οι «σκόρπιες ιδέες» του θα τον αναγκάσουν – ίσως – να διατυπώσει θέση οξύμωρη …
 

1979. – Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ. Η πρώτη φορά που ένας δίσκος περιέχει αποκλειστικά μελοποιημένη ποίηση του Κόλια. Οι πιο γνωστές μελοποιήσεις. Χιλιοτραγουδισμένες και, κατά πολλούς, υπερεκτιμημένες. Για κάποιες σίγουρα έχουν δίκιο, για κάποιες άλλες, πάλι, όχι. Ο Θάνος Μικρούτσικος, σε κάθε περίπτωση, αντιλήφθηκε το αφηγηματικό ύφος της ποίησης του Καββαδία και, τουλάχιστον σε 4-5 περιπτώσεις (Γουίλι, Μαχαίρι, kuro siwo, Αρμίδα, Θεσσαλονίκη) το απέδωσε πειστικότατα. Οι ερμηνείες της Αιμιλίας Σαρρή, του Βασίλη Παπακωνσταντίνου (πριν γίνει Ο Βασίλης) και, φυσικά, του Γιάννη Κούτρα, πολύ καλές έως εξαίσιες, αλλά συνάμα κάπως επιτηδευμένες … Μην γκρινιάζω όμως: ο εν λόγω δίσκος συνετέλεσε τα μάλα στο να γίνει η ποίηση του Καββαδία ευρέως γνωστή. Όποια ελαττώματα, συνεπώς, καθίστανται άνευ σημασίας… Αν και η Χώρα οδεύει ολοταχώς προς την «Αλλαγή», η λογοκρισία ανθίσταται: το «χασίς» παραμένει απαγορευμένο (και ως λέξη) αλλά, παραδόξως, η «άσπρη σκόνη» δεν ενοχλεί! Άβυσσος η ψυχή του λογοκριτή …Να αναφέρω, τέλος, τα ποιήματα που μελοποιήθηκαν και τους ερμηνευτές: «Kuro Siwo», «Θεσσαλονίκη», «Γυναίκα», «Αρμίδα», «Federico Garcia Lorca», «Cambay’s Water», «Εσμεράλδα» και «Πικρία», με τον Γιάννη Κούτρα, «Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί» κι «Ένα μαχαίρι», με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου και «Σταυρός του Νότου» με την Αιμιλία Σαρρή.1983.- ΣΥΝΕΦΟ, ΣΥΝΕΦΟ, ΠΟΥ ΠΑΣ; Ο Μιχάλης Τρανουδάκης, ο συνθέτης της «Ποδηλάτισσας» (με την Αφροδίτη Μάνου) και της «Μυθολογίας του Σαββάτου» του Γιώργου Χρονά (με την Μαρία Δημητριάδη και τον Βασίλη Λέκκα), καταπιάνεται με το «Νανούρισμα» και το αποδίδει σε εντελώς διαφορετικό ύφος απ’ αυτό της Μ. Κωχ. Η Σοφία Μιχαηλίδου, με την υπέροχη φωνή της, το ερμηνεύει θαυμάσια. Σίγουρα καλύτερη μελοποίηση απ’ αυτή της Κωχ, αν και, όπως ξανασημείωσα, οι ερμηνείες της Κωχ είναι τουλάχιστον αμφιλεγόμενες.

1983. – ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ. Ο Μιχάλης Τερζής μελοποιεί την «Αντινομία», την «Πικρία» και την «Αριάδνη στη Νάξο» κι ο Καράλης τα ερμηνεύει. Το αποτέλεσμα αναμενόμενο: ύφος λαϊκό προς ελαφρολαϊκό (κάτι σαν «τα Κύθηρα ποτέ δεν θα τα βρούμε»…). Εκείνη την εποχή ο Καράλης ήταν γνωστός τραγουδιστής, ο δίσκος όμως δεν γνώρισε επιτυχία.

1984.- ΠΕΡΙΠΟΥ. Ο Λάκης (με τα ψηλά ρεβέρ), που δεν σου γεμίζει ούτε το μάτι αλλ’ ούτε τα’ αφτί, όταν τον ακούς να μιλάει, από τότε έδειξε ότι είναι χαρισματικός συνθέτης κι ότι μπορεί να γράψει αξιαγάπητα τραγούδια. Ίσως απ’ τις καλύτερες αποδόσεις ποιημάτων του Καββαδία. Η Αρλέτα, βέβαια, δικαιούται ένα μέρος των ευσχήμων. «William George Allum» και «Black and white», τα δύο ποιήματα που μελοποιήθηκαν που όμως επισκιάστηκαν από την τεράστια επιτυχία της «Σερενάτας» και (κατά δεύτερο λόγο) του «Έρχεται κρύο».

1986. – Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΖΑΛΗ. Ελάχιστοι θυμούνται ότι για πρώτη φορά ακούσαμε τους «7 νάνους στο S/S Cyrenia» απ’ τη φωνή της Αλεξίου. Ο Μικρούτσικος προσπάθησε τόσο πολύ να ταυτιστεί με το εν λόγω τραγούδι που, εν τέλει, το πέτυχε! Κακώς! Η Αλεξίου, εδώ, είναι τουλάχιστον, αφηγηματική, δηλαδή ό,τι ακριβώς απαιτούσε το ίδιο το ποίημα. Εν τούτοις, «παραχώρησε σιωπηρά» το τραγούδι στον Μικρούτσικο, ο οποίος «κόλλησε» σ’ αυτό μια τεράστια (χρονικά) εισαγωγή (που εκτελεί ο ίδιος στο πιάνο) και προσπαθεί να το ερμηνεύσει με άλλοτε με κραυγές, άλλοτε παιχνιδίζοντας, άλλοτε με έπαρση.

1986 – ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ, S/S/ IONION 1934. Ο δεύτερος, τη χρονολογική σειρά, δίσκος αποκλειστικά με ποιήματα του Καββαδία. Οι Ξέμπαρκοι (Ηλίας Αργιώτης, Νότης Χασάπης), εκ Ναυπλίου ορμώμενοι, φαίνεται ότι αγάπησαν πολύ την ποίηση του Καββαδία, γι’ αυτό και συνέθεσαν μελωδίες λιτές, επίπεδες, αφηγηματικές, ανεπιτήδευτες, τις οποίες μας παρουσίασαν με τη βοήθεια της Δήμητρας Γαλάνη. Οι φωνές τους, ακατέργαστες μεν (με «λιι» και «νιι»), βαθιές δε, αποδίδουν με απόλυτα ταξιδιάρικη διάθεση τα ταξίδια του σώματος και του νου, τα οποία μας περιέγραφε (και στα οποία μας παρέσυρε) ο ίδιος ο ποιητής. Η κιθάρα κυρίαρχη. Έτσι πρέπει! Για σκεφτείτε: ποιο άλλο όργανο έχει συνδεθεί περισσότερο με τα ταξίδια, ταιριάζει στο κατάστρωμα, χρησιμεύει για τις αφηγήσεις; Τα ποιήματα που μελοποιήθηκαν είναι: «Ένας δόκιμος στη γέφυρα εν ώρα κινδύνου», «Αντινομία», «Οι γάτες των φορτηγών», «Πούσι», «Οι προσευχές των ναυτικών», «Γράμμα ενός αρρώστου» (ερμηνεύει η Δ. Γαλάνη), «Θεσσαλονίκη ΙΙ», «Καραντί», «William George Allum», «A Bord de l “Aspasia”», «Yara-Yara». Καλύτερες στιγμές του δίσκου πιστεύω «το γράμμα» με τη Γαλάνη, «οι προσευχές», το «ένας δόκιμος» και «οι γάτες».
Οι Ξέμπαρκοι, το ξέρετε δα αλλ’ εκπλήσσεσθε, δεν «έβγαλαν» άλλο δίσκο…

1987. – ΟΤΑΝ ΣΟΥ ΛΕΩ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΝΑ ΒΓΑΙΝΕΙΣ. Ο δεύτερος δίσκος των αδερφών Κατσιμίχα. Φιλόδοξη προσπάθεια, ανεπιτυχές όμως αποτέλεσμα. Οι αδερφοί Κατσιμίχα είναι πραγματικά σπουδαίοι καλλιτέχνες, όμως εδώ πιστεύω ότι απέτυχαν. «Η Μαϊμού» ήταν, δυστυχώς, απ’ τα πλέον αδιάφορα τραγούδια ενός όχι και τόσο αδιάφορου δίσκου. Πιστεύω ότι το «λάθος» ήταν στο ότι προσπάθησαν να δώσουν «ανατολικό χρώμα» στο τραγούδι, πράγμα που μεν πέτυχαν, πλην σε βάρος της αφήγησης.1988. – ΜΟΤΕΡ. Ο Κώστας Χαριτάτος (που αργότερα μας έδωσε ένα υπέροχο τραγούδι, τις «τρεις μέρες», με την Έλλη Πασπαλά) δεν τα καταφέρνει και άσχημα στη μελοποίηση της «Αντινομίας». Ούτε όμως και τόσο καλά. Για το μέτριο αποτέλεσμα μπορεί να φταίει και η επιλογή του να τραγουδήσει ο ίδιος …

1988. – ΑΚΡΟΒΑΤΗΣ. Ο Δημήτρης Ζερβουδάκης (μετά τη διάλυση του συγκροτήματος «Νέοι Επιβάτες») ακολουθεί σόλο καριέρα και στο πρώτο του δίσκο μελοποιεί το «Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ». Δεν ξέρω τι τον ώθησε σ’ αυτό, αλλά, κατά την απόδοση του ποιήματος, διαπιστώνουμε σωρεία παρεμβάσεων του καλλιτέχνη: Το «Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ» γίνεται «Γράμμα σ’ έναν ποιητή». Ο πληθυντικός αριθμός (πιθανόν ο σεβασμός, αλλά και η απάντηση στο «Φαίνεται πια πως τίποτα – τίποτα δε μας σώζει», τη φράση του ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ στην οποία στηρίζεται το ποίημα) γίνεται ενικός. Το «ίσως», η ελάχιστη πιθανότητα, το δέλεαρ, γίνεται βεβαιότητα. Γιατί; Προσπαθώ να βρω μια απάντηση (για να μην αδικήσω τον, ούτως ή άλλως συμπαθέστατο, καλλιτέχνη), αλλά ματαίως. Έτσι, καταλήγω στο ότι όλα έγιναν επιπόλαια, δίχως ιδιαίτερη σκέψη, από άνεση, «μαγκιά», «έτσι». Σ’ αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι, προς το τέλος του τραγουδιού, ο πληθυντικός παραμένει πληθυντικός, δεν αλλάζει! Προδίδεται, δηλαδή, το «λάθος», ωσάν άλλη θεία δίκη: «θα ΔΕΙΤΕ τη Γκρέτα να επιστρέψει», λέει το τραγούδι, ό,τι δηλαδή και το ποίημα! Κρίμα… Κατά τα λοιπά, το πλέον γνωστό τραγούδι του Ζερβουδάκη αποτελεί εμπνευσμένη σύνθεση, η δε ερμηνεία του καλή. Είναι όμως «άλλο» τραγούδι απ’ το ποίημα.

1989. – ΕΘΝΙΚΗ ΟΔΟΣ. Η Μαρίζα Κωχ ξαναμελοποιεί Καββαδία. Αυτή τη φορά τη «Στεριανή ζάλη». Μέτρια η προσπάθεια, σε κάθε περίπτωση πολύ κατώτερη απ’ αυτήν της προηγούμενης δεκαετίας.

1990. – ΓΙΑ ΠΙΑΝΟ ΚΑΙ ΦΩΝΗ. Ο Θάνος Μικρούτσικος τραγουδάει το πρώτον τους «εφτά νάνους στο s/s/ Cyrenia» κι έτσι αυτο-χρίζεται τραγουδιστής. Η Κριτική παραληρεί κι η Milva επί θύραις … Μολοντούτο, άλλο ένα υπέροχο ποίημα του Κόλια γίνεται πασίγνωστο. Δείτε σχετικά και παραπάνω (στο «η αγάπη είναι ζάλη»).

1991. – ΟΙ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ. Ο Καββαδίας έχει πέραση! Για Τρίτη φορά δίσκος με μόνο δικά του ποιήματα (και δη διπλός). Συμμετέχει ο Γιώργος Νταλάρας! Λείπει ο Κούτρας! Εξυπακούεται ότι ο Βασίλης δεν μπορούσε να λείπει και, μαζί με τον Νταλάρα, συμμετέχουν κι οι Αδερφοί Κατσιμίχα. Καλός δίσκος. Δικαίως ή όχι, ο Καββαδίας ίσως έχει ξεπεράσει σε δημοτικότητα και τους Σεφέρη και Ελύτη μετά απ’ αυτόν τον δίσκο. Περιέχονται οι μελοποιήσεις 17 ποιημάτων: τα 11 του δίσκου «Ο σταυρός του Νότου» σε δεύτερες εκτελέσεις (τη «Θεσσαλονίκη» με τους Θ. Μικρούτσικο  και Χ. Κατσιμίχα, τα «Εσμεράλδα», «Γυναίκα» και «Σταυρός του Νότου» με τον Γ. Νταλάρα, τα «Αρμίδα», «Kuro siwo» και «Ένα μαχαίρι» με τον Θ. Μικρούτσικο, τα «Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί», «Federico Garcia Lorca» και «Cambay’s water» με τον Β. Παπακωνσταντίνου, και το «Πικρία» με τους αδερφούς Κατσιμίχα), το «7 νάνοι στο S/S Cyberia» με τον Θ. Μικρούτσικο και 5 νέες μελοποιήσεις («a bord de l “Aspasia”» και «Καραντί» με τον Γ. Νταλάρα, «William George Allum» με τον Β. Παπακωνσταντίνου, «Ο πιλότος Νάγκελ» με τον Πάνο Κατσιμίχα και «Ο λύχνος του Αλλαδίνου» με τους αδερφούς Κατσιμίχα). Οι καλύτερες στιγμές του δίσκου είναι αυτές στις οποίες συμμετέχουν οι αδερφοί Κατσιμίχα (και ιδίως ο «λύχνος»,) ενώ οι χειρότερες αυτές του Νταλάρα. Τέλος, όσον αφορά τις επανεκτελέσεις, δεν νομίζω ότι υπήρχε λόγος να γίνουν (εκτός ίσως από το να συμμετάσχουν με περισσότερα τραγούδια τόσο ο Μικρούτσικος όσο κι ο Νταλάρας), αφού, οι ερμηνείες του «Σταυρού», και ιδίως του Κούτρα, παρέμειναν αξεπέραστες.1992. – ΤΙ ΕΙΝ’ Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ. Δίσκος του Κώστα Μακεδόνα σε επιμέλεια Σταμάτη Κραουνάκης. Ο Κραουνάκης είναι καλός και (πλέον) μεγάλος συνθέτης. Αυτό δεν είν’ κακό. Το κακό είναι ότι ο ίδιος το κατάλαβε νωρίς (ήδη απ’ το 1992). Έτσι, αποφάσισε να δώσει μια άλλη μελοποιημένη εκδοχή της «Θεσσαλονίκης», η οποία «δεν ακούγεται». Πιστεύω να το μετάνοιωσε …Κι ο Μακεδόνας, βεβαίως, που την ερμήνευσε …

1996.- ΝΕΑ ΓΗ. Η Νένα Βενετσάνου ερμηνεύει την «Πικρία», μελοποιημένη από τον M. Montanaro. Άλλη προσέγγιση … Δεν ξέρω … Τελικά, σ’ όλες τις δραστηριότητές μας τον εαυτό μας αποκαλύπτουμε. Ίσως της Βενετσάνου να είναι αυτός που ακούγεται στο εν εν λόγω τραγούδι. Ούτε δυσάρεστος, ούτε επιθυμητός… «Ίσως», (που έλεγε κι ο Καββαδίας)…Θεωρώ ότι πρόκειται γι’ αδιάφορο τραγούδι.

1999. – STEALTH. «… της μοίρας ήτανε γραφτό μια νύχτα να κατέλθ’ στα κρύα βουνά του Κόσσοβου τ’ αεροπλάνο stelth», Ίκαρε! Κι όμως, αυτό το τραγούδι που εν έτει 2010 έγινε ευρέως (έστω κάπως) γνωστό απ’ τους Χειμερινούς Κολυμβητές, ηχογραφήθηκε το 1999, στη Θεσσαλονίκη, τυπώθηκε σε δίσκο στην Αυστρία και πήρε τον δρόμο της επιστροφής στην Ελλάδα, έτοιμο προϊόν. Όμως τα φορτηγά που το μετέφεραν έπεσαν στη δίνη του πολέμου της Σερβίας, ανετράπησαν και κατεστράφησαν κάπου στο Κόσσοβο, μαζί μ’ αυτά κι ο εν λόγω δίσκος του Χάρη Παπαδόπουλου, του μέλους των Χειμερινών Κολυμβητών από το 1997. Πολύς κόσμος, λοιπόν, δεν άκουσε τη νέα εκδοχή της «Φάτα Μοργκάνα» από τον Βασίλη Λέκκα (και την Αλμπίνα Ιβάνοβα). Εγώ την άκουσα. Δεν με εξέπληξε, δεν μ’ απογοήτευσε. Αυτό όμως μετά από πολλές-πολλές ακροάσεις. Διότι στην αρχή σου ’ρχεται να βάλεις τα γέλια (ιδίως στο «ρεφραίν» που ο Λέκκας ρωτάει «πουθ’ έρχεσ’» κι η Ιβάνοβα απαντάει «απ’ τη Βαβυλώνα» κ.ο.κ.!

2004. – ΟΡΘΙΟΙ. Διπλός δίσκος. Ο Λέκκας, στη μετά Χατζιδάκι εποχή, έπρεπε ν’ αποδείξει κάτι… Τι, όμως; Πιθανόν ότι είναι καλός τραγουδιστής. Όμως γιατί τόση (μα τόση!) επιτήδευση (που φορές καταντάει «αηδία»; Κρίμα…Στο δίσκο περιέχονται η «μικρή χορεύτρια» και ο «Guevara» σε μουσική του «χειμερινού κολυμβητού» Χάρη Παπαδόπουλου.

2005.- ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ – ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ. Ο Θάνος Μικρούτσικος επανέρχεται. Διπλός δίσκος. Επανεκτελέσεις. Και με τον «θυμωμένο» Χρήστο Θηβαίο. Και με τον Κότσιρα! Επανέρχεται κι ο Κούτρας (που δεν είναι τόσο καλός όσο στον πρώτο «Σταυρό» …) Περιέχει επανεκτελέσεις κι ένα πρωτότυπο, τη «Μαρέα», με τους Κούτρα και Θηβαίο. Αυτός είναι και ο λόγος που τον αναφέρω εδώ (διότι, κατά τα λοιπά, δεν προσθέτει τίποτα στον «κατά Μικρούτσικο» Καββαδία – για να μην πω ότι «αφαιρεί»).

2007.- ΑΝΤΑΥΓΕΙΕΣ. Πέτρος Βαλχάλας ήταν το ψευδώνυμό με το οποίο ο Καββαδίας, μικρός, δημοσίευσε κάποια ποιήματα το 1928. Χρόνια μετά, οι Ερασιτέχνες Εραστές απ’ τη Θεσσαλονίκη, ο Τσακαλίδης δηλαδή, της ANO KATO records, μελοποίησαν 2 ποιήματά του, το «Είσαι ανθός» και «Το δάκρυ». Καλές προσπάθειες, αγαπησιάρικες, που δεν έγιναν ευρέως γνωστές. Τραγουδούν η Μαίρη Δούτση κι ο Γ. Τσακαλίδης.

2007.- ΓΙΑ ΦΩΝΗ ΚΑΙ ΟΡΧΗΣΤΡΑ. Πάλι Μικρούτσικος, αλλά με νέα τραγουδίστρια: Ρίτα Αντωνοπούλου. «Καραντί», «A Bord de l’ Aspasia», «Θεσσαλονίκη». Τίποτα ιδιαίτερο. Επανεκτελέσεις. Απλώς επανεκτελέσεις! Α, και λίγος θόρυβος. Εντάξει, πολύς …

2007. – ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ; Μικρούτσικος κι εδώ. Δεν είναι παράξενο! Άλλη μία εκτέλεση της «Αρμίδας» (που «βαφτίζεται», για πρώτη φορά από τον Μικρούτσικο, «το πειρατικό του Captain Jimmy»). Το ερμηνεύουν ο ίδιος ο συνθέτης, ο Άκης Γαβαλάς και χορωδία. Περιλαμβάνω τον εν λόγω δίσκο στη λίστα όχι διότι έχει κάποια ιδιαίτερη αξία η εκτέλεση αλλά επειδή το «χασίς» (εν έτει 2007) ξαναπροφέρεται «καπνός». Παράξενο δεν είναι;

2007.- ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΟΥ. Οι Χειμερινοί Κολυμβητές, αυτοί οι εξαίσιοι κι αισθαντικοί μουσικοί «απολογητές», μελοποιούν τους «παραλληλισμούς». Υποψιαζόμουν ότι αγαπούσαν πολύ τον Καββαδία. Ιδιαίτερη και «δύσκολη» μελοποίηση, δεν έγινε πολύ γνωστή. Εν τούτοις πρόκειται για αξιόλογη προσπάθεια, στο ύφος του Αργύρη Μπακιρτζή (κι απόλυτα ταιριαστή με τη φωνή του).

2007. – ΔΑΡΝΑΚΕΣ. Οι Δάρνακες, αυτό το δεκαμελές (περίπου) συγκρότημα της βαλκανικής, κυρίως, μουσικής, μελοποίησε την «Αρμίδα» και την … έμπλεξε λίγο και με Manu Chao (Clandestino). Ενδιαφέρουσα δοκιμή. Δείτε τη κι ακούστε την στη σελίδα του συγκροτήματος στο myspace αλλά και στο yutube. Ας σημειωθεί ότι στους Δάρνακες γνωρίσαμε και τη Μαίρη Δούτση (που τραγούδησε τα 2 τραγούδια στο δίσκο του συγκροτήματος «Ερασιτέχνες Εραστές»).

2008. – Η ΣΚΟΥΝΑ. Έως και … οι Apurimac, Σωτήρη μου, ναι …Την «αρμίδα», βέβαια, «το πειρατικό» δηλαδή …Καλό ακούγεται, καλό… «Τοποθετώ» τον δίσκο στη λίστα για να πω ότι η «Αρμίδα», το πρώτο ποίημα του Καββαδία που έγινε (επισήμως) τραγούδι, γνώρισε και τις περισσότερες διασκευές (θυμάμαι προχείρως κι άλλη μία του Νίκου Πιπινέλλη)

Πριν τον Επίλογο να πω αύθις ότι η ανωτέρω λίστα δεν διεκδικεί την πληρότητα των μελοποιήσεων ποιημάτων του Καββαδία. Ξέρω τις ελλείψεις της. Ξέρω π.χ. ότι κι ο Νίκος Βεντουράτος μελοποίησε το «Ήθελα» στο δίσκο του «Σχήματα», πλην δεν το συμπεριέλαβα στην ανωτέρω λίστα διότι δεν ξέρω την ημερομηνία κυκλοφορίας του δίσκου… Ξέρω και για μια μελοποίηση του Θανάση Νικόπουλου του ποιήματος «Cocos Islands», ξέρω και για την εκτέλεση του «Federico Garcia Lorca» με τον Κώστα Θωμαΐδη στον δίσκο «Μαθήματα πατριδογνωσίας» και αυτήν του Βλάσση Μπονάτσου στο «Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί». Και για τις μελοποιήσεις του Γιάννη Σκορδίλη έχω ακούσει, και τη μελοποίηση του ποιήματος «γράμμα ενός αρρώστου» από τον Θάνο Ανεστόπουλο (των «Διάφανων Κρίνων») έχω υπ’ όψη μου. Και, φυσικά, κι άλλες … Αλλά, νομίζω, κατέγραψα τις πιο σημαντικές, αυτές που κάτι σημαίνουν, δηλαδή δείχνουν, και συνεπώς, σημαίνουν… Για τη σύνταξη της λίστας χρησιμοποίησα σωρεία κειμένων αλιευμένων απ’ το διαδίκτυο (και ιδίως τα κείμενα του Μιχάλη Γελασάκη που βρήκα στα sites www.poiein.gr και www.captainbook.gr).
 

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Οι ίαμβοι του Καββαδία, οι απλοί, οι δεκαπεντασύλλλαβοι με δυνάστευαν από μικρό παιδί, μου δείκνυαν τις ρίζες, δηλαδή το μέλλον, δηλαδή το αληθές τώρα. Δεν θα πω άλλα. Αγαπώ την ποίηση του Καββαδία, τούτο είναι, νομίζω, προφανές. Όμως τώρα προτιμώ να μιλήσω με λόγια ενός άλλου, που επίσης αγαπά την ποίηση του Καββαδία, ενός αγαπητού σ’ εμένα ποιητή, του Σωτήρη Κακίση, που στην 47η απ’ τις «48 μικρές ώρες» του (Σωτήρης Κακίσης, 48 Μικρές ΩΡΕΣ ΚΑΙ ΤΡΙΑ ΑΣΤΥΝΟ-ΜΙΚΡΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ, εκδόσεις Εξάντας 1997), μεταξύ άλλων, είπε:«Τον θυμούνται όμως κι άλλοι πια τον Νίκο Καββαδία, σε τούτο το τρομαχτικό ταξίδι του χαμού. Θυμούνται κι άλλοι τη μαγική του απλότητα, τη λαμπρή του ευστοχία στα αισθήματα, στην ομοιοκαταληξία των λέξεων και των σχέσεων. Σαν βέλος που πετυχαίνει το άλλο βέλος και το καρφώνει πιο βαθιά στο στόχο, ο Ρομπέν των θαλασσών αυτός, ο Μαραμπού, αφαίρεσε από πλούσιους και υπερόπτες στίχους τα χρυσά τους κοσμήματα και τα πρόσφερε δωρεάν στον κόσμο όλο, ο Μαραμπού των Ανέμων στους πέντε ανέμους αφιέρωσε και χάρισε όλα τα δικά του:

Σε ντύνουν και σε γδύνουνε καλόγνωμα κορίτσια,
τόνα, η Νικόλ που μύριζεν αμπέλια απ' τη Λορραίνη.
Τούτη είχε τα μαλλιά χρυσά, η άλλη κοντά και ρίτσια.
Η ανάσα τους η τρυφερή κι' επίσκοπο μωραίνει.

Αρχίζει: ο Marco φόραγε μεταξωτό σωκάρδι
και μάλλινο με κόκκινα κεντίδια κοντογούνι.
Στην πιάτσα παίζανε σπαθί Βυζαντινών μπαστάρδοι
και διάβαιναν αρχόντισσες, εταίρες και σπιγούνοι,
 
Σκλαβόνοι, αποκρισάτορες και σιδεροντυμένοι.
Πέρασε μια και σούδειξε τα κάτασπρά της δόντια.
Στάθηκε, απόκριση ζητά, κι' ακόμα περιμένει.
Κοιτούσες τα τριπόντια.
 
Νύχτωσε. Αλλάξαν οι φρουρές. Στου Ριάλτο το παζάρι
σκαντζάρουνε το μάλαμα, σπυρί-σπυρί μπαχάρι.
Ξεφόρτωσαν γονατιστές καμήλες οι Μπουχάροι
και σου ’χε εκείνη η μυρουδιά τα μέντε συνεπάρει.
 
Οι Τούρκοι ανάβανε φωτιές τριγύρω απ' το Σαράι
και κάθε φλόγα ψήλωνε τελώνια και ζιζάνια.
Στο μότζο βγαίν' η μάνα σου και προς τα κει τηράει.
-- Γιόκα μου Μάρκο, γύρισε, παγώσαν τα λαζάνια.
…»*

*Περιλαμβάνεται απόσπασμα από το ποίημα του Καββαδία «Marco Polo», που περιέχεται στη συλλογή «ΤΡΑΒΕΡΣΟ», στην ενότητα «ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ», ποίημα που, εξ όσων γνωρίζω, δεν έχει μελοποιηθεί!