του Νέστορα Ι. Πουλάκου
Ο Διάβολος με το Γαλάζιο Φόρεμα [Devil in a blue dress], Walter Mosly, Μυθιστόρημα, μτφρ. Γιώργος - Ίκαρος Μπαμπασάκης, Σελ. 304, Εκδόσεις Πατάκη, 2007 [W.W. Norton & Company Inc., 1990]
Λος Άντζελες, 1948. Ο Ίζυ Ρόουλινς είναι ένας μαύρος, βετεράνος του πολέμου. Έχει χάσει τη δουλειά του. Αγωνιά για την υποθήκη που τον βαραίνει. Πίνει στο μπαρ ενός φίλου του και αναρωτιέται πώς θα αντιμετωπίσει τις οικονομικές του υποχρεώσεις. Παρουσιάζεται τότε ένας λευκός με λευκό λινό κοστούμι και του προτείνει αντί σεβαστής αμοιβής να εντοπίσει τη Δάφνη Μονέ, μια ξανθή καλλονή που συχνάζει στα τζαζ κλαμπ του Λος Άντζελες. Ο Ίζυ δέχεται, κι έτσι αρχίζει η περιδιάβασή του στην περιπέτεια.
Χρόνια κολλημένοι στους λατρεμένους μας ήρωες, τον Φίλιπ Μάρλοου, τον Σέρλοκ Χόλμς και τον Ηρακλή Πουαρώ, κάποια στιγμή αποφασίζουμε να ανοίξουμε τα μάτια μας και να κοιτάξουμε καθαρότερα τη σύγχρονη πραγματικότητά μας. Κάπου, στις αρχές της δεκαετίας του '90, εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο 38χρονος νέγρος συγγραφέας, Γουόλτερ Μόσλυ, ο οποίος πλάσαρε στη λογοτεχνική αγορά, τον δικό του ήρωα : ο Ίζυ Ρόουλινς ήλθε για να ταράξει τις μέρες και τις νύχτες μας, τους ύπνους αλλά και τους ξύπνιους μας, για να στρογγυλοκαθίσει στο σβέρκο κάθε μαλάκα λευκού, που είχε το θράσος δεκαετίες ολόκληρες να το παίζει ή και να είναι -δεν αμφιβάλλει κανείς- ντέτεκτιβ.
Γλαφυρότατη η αφήγηση του Μόσλυ. Στην πλειονότητά τους, οι χαρακτήρες του είναι τόσο καλά δομημένοι, που μπορούν να πηδήξουν κάθε αδύναμο και ανέμελο νου αναγνώστη. Και όταν μάλιστα η ιστορία ξετυλίγεται και το μυστήριο λύνεται, το κουβάρι αφήνεται να κυλήσει και ο κύριος που κάθεται στην άκρη του, λέει την λύση, ε, τότε λοιπόν, εδώ είμαστε κύριοι : αποθεώστε τον πρώτο ερασιτέχνη νέγρο επιβητόρα κάθε μπάτσου, ο οποίος στην πουριτανική Αμερική των δεκαετιών '40 και '50, έχει το θράσος να τα φέρει όλα άνω κάτω, να τα κάνει γης μαδιάμ, όχι για τη δόξα, για την τιμή ή για το φαίνεσθαι, αλλά για τα χρήματα (ναι, πολύ μας αρέσει αυτό!) και για μια ατίθαση, ελκυστικότατη γυναίκα (αυτό ακόμη πιο πολύ).. τον διάβολο με το γαλάζιο φόρεμα!
Ο Μόσλυ δομεί έναν ήρωα που θυμίζει πολύ αυτόν τον απίθανο μιγά που "έφτυνε τους τάφους" των λευκών, έβλεπε "όλα τα πτώματα να έχουν το ίδιο χρώμα" και "καθάριζε τους κακομούτσουνους". Ναι, είναι εκείνος ο ήρωας του Βέρνον Σάλιβαν ή αν προτιμάτε του -γεμάτου νεύρα- συγχωρεμένου γάλλου συγγραφέα Μπόρις Βιαν, ο οποίος πέθανε ενώ έβλεπε την πρώτη προβολή της ταινίας, που μετέφερε εκείνο το πρώτο αιρετικό βιβλίο του. Και, εδώ, που τα λέμε, πολύ περήφανος δεν πρέπει να αισθάνεται ούτε ο Γουόλτερ Μόσλυ (αν και πρέπει να πήρε παχυλό ποσό) για την κινηματογραφική μεταφορά του "διαβόλου...", το 1995 από τον άσημο Καρλ Φράνκλιν, με πρωταγωνιστή τον "βαρύ" Ντένζελ Γουάσινγκτον.
Το βιβλίο, πραγματικά, το απόλαυσα! Το διάβασα με μια ρουφηξιά, καθώς ταξίδευα μ' ένα τρένο -πιο αργό και από τον επιτάφιο (ουπς!)- στη διαδρομή Βαρκελώνη - Σαραγόσα, πριν από μερικούς μήνες. Άξιολογότατη η μετάφραση του Γιώργου - Ίκαρου Μπαμπασάκη ("ο Λουμίδης στους καφέδες και ο Μπαμπασάκης στα νουάρ"), που αφιερώνει τον κόπο του στον δικό μας "νουαράκια" Επισμηνάγο Όλεθρο. Ο Γουόλτερ Μόσλυ, 52 χρονών πια, έχει γίνει ένας διάσημος συγγραφέας στην Αμερική και απολαμβάνει δόξα, χρήμα και ηθική επιβεβαίωση για το έργο του. Το ντεμπούτο του, μάλιστα, ήταν με τον "Διάβολο με το Γαλάζιο Φόρεμα"¨το 1990. Άλλα εννιά βιβλία ακολούθησαν με ήρωα των Ίζυ Ρόουλινς, τελευταίο είναι το "Blonde Faith" του 2007. Έχει, επίσης, γράψει άλλα 12 βιβλία, δοκιμία και μελέτες και συνεχίζει να εκπλήσσει τους αναγνώστες με την ευφάνταστη δημιουργικότητά του.
Det Som Er Mitt [Αυτό που μου ανήκει], Anne Holt, Μυθιστόρημα, μτφρ. Γιώργος - Ίκαρος Μπαμπασάκης/ Χρήστος - Ηρακλής Τσατσούλης, Σελ. 420, Εκδόσεις Ορφέας, 2008 [Salomonsson Agency, 2001]
"Ένα απόγευμα, μετά το σχολείο, η εννιάχρονη Εμίλιε δεν γυρίζει σπίτι. Μια εβδομάδα αργότερα, ένα πεντάχρονο αγόρι εξαφανίζεται.
Τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν το ένα παιδί επιστρέφεται στους γονείς του δολοφονημένο, τυλιγμένο σαν δέμα, με τρομακτικό, αινιγματικό σημείωμα: «Έπαθες ό,τι σου άξιζε». Ο δράστης και οι λόγοι άγνωστοι. Ο Νορβηγός αρχιεπιθεωρητής Ύνγκβαρ Στούμπε ελπίζει να πάρει κάποιες απαντήσεις από την πρώην προφάιλερ του F.B.I. Ίνγκερ Γιοχάννε Βικ"
Ξεκινώντας, να τονίσουμε ότι στην περίπτωση της νορβηγίδας Άννε Χολτ, δεν έχουμε να κάνουμε με μια κλασσική περίπτωση νουάρ μυθιστορήματος, ούτε καν με την αυστηρή έννοια της αστυνομικής φόρμας. Πέρα από το γεγονός ότι, από μόνη της, η συγγραφέας είναι μια ειδική και συνάμα εξαιρετική περίπτωση, τόσο στην ιδιωτική και επαγγελματική όσο και στη συγγραφική της ζωή.
Στο συγκεκριμένο βιβλίο, με το οποίο επέλεξαν οι νεοσύστατες Εκδόσεις Ορφέας να εγκαινιάσουν τη σειρά "Σκανδιναβική Αστυνομική Λογοτεχνία" (μαζί με μεταφραστικά διαμαντάκια του Χαράλαμπου Γιαννακόπουλου), διακρίνουμε ένα μείγμα αστυνομικής κουλτούρας, με τονισμένο δικαστικό ύφος, νουάρ ψήγματα σε οικογενειακές διαμάχες, νοσηρά ψυχολογικά ατοπήματα και στο τέλος καθημερινές εικόνες, φιλήσυχα πνεύματα να κινούνται στα όρια της τρέλας και της παράνοιας. Αυτό ακριβώς κάνει η Χολτ : χτίζει ένα δικό της κόσμο, ένα δικό της σύμπαν και σαν μια μικρή θεότητα κινεί τα νήματα των ζωών των χαρακτήρων της.
Διαβάζοντας κανείς το "Αυτό που μου ανήκει" (περιμένοντας παράλληλα την επόμενη μεταφραστική προσπάθεια από τον Γ.Ι. Μπαμπασάκη και τις Εκδόσεις Ορφέας), συμπεραίνει για ποιο λόγο τόσο η συγγραφική όσο και η, εν γένει, παρουσία της Άννε Χόλτ είναι τόσο αγαπητές τόσο στη Νορβηγία αλλά και σ' όλη τη Σκανδιναβία όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ιστορίες που μπορεί να διαβάσει ο καθένας, με προσοχή ποιος "καθένας"; Οικογενειακά δράματα που περιπλέκονται με τραγικές όσο και επικίνδυνες καταστάσεις και μέσα σε όλα αυτά, υπάρχουν πάντα εκείνοι που μπορούν να βγάλουν το "φίδι από την τρύπα" και να επαναφέρουν τα πράγματα σε μια, κάποια, πραγματικότητα.
Τα βιβλία της Άννε Χόλτ, θα μπορούσαν κάλλιστα να θεωρηθούν μπεστ-σέλλερ, αφού μπορούν να απευθύνονται σε ένα ευρύ φάσμα αναγνωστικού κοινού. Η προσπάθεια των μεταφραστών μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα -πολύ εκτεταμένο- "συγγραφικό" εγχείρημα, το οποίο σε πολύ μεγάλο βαθμό θεωρείται επιτυχημένο. Πολύ καλή δουλειά, μάλιστα, έκαναν στην παρουσίαση του βιογραφικού και της συγγραφικής ενασχόλησης της Άννε Χολτ. Η ομοφιλόφυλη Χολτ, παντρεμένη με την καλή της, μεγαλώνει την κόρη στη Γαλλία και τη Νορβηγία. Δικηγόρος, δημοσιογράφος, αρθρογράφος, τηλεοπτική και ραδιοφωνική performer, έχει διατελέσει υπουργός Δικαιοσύνης στη Νορβηγία (το 1996-7) αλλά και δικηγόρος συνεργαζόμενη με την αστυνομία, μα πάνω απ' όλα συγγραφέας, με το ντεμπούτο της να χρονολογείται το 1993, όταν εγκαινίασε τις αστυνομικές της ιστορίες με τη λεσβία αστυνομικό Wilhelmsen. Έκτοτε έχει συγγράψει άλλα 11 βιβλία, όλα διεθνώς αναγνωρισμένα (.. με την gay κοινότητα να προσπαθεί -κακώς- να τα οικειοποιηθεί-). Και -ω!, τι διαπλοκή, η "δική μας", Ευτυχία Παναγιώτου στην επιμέλεια του βιβλίου.
