Σημείωμα (της Μαρίας Ιωαννίδου)
«Κόψιμο από χαρτί»
Ένα μήλο κυλάει από την βικτοριανή εποχή, ως τα σήμερα. Όχι «μισοδαγκωμένο», ούτε το «Μεγάλο», αγγλόφωνο ωστόσο. Το μήλο, το φρούτο της Εύας, το φρούτο της Έριδας και…
«Το Μήλο» του Μισέλ Φέιμπερ
Διηγήματα, όπου ένας ζαχαρωτός ποντικός ξεφεύγει από την Σούγκαρ, νεαρή πόρνη που δείχνει να τιμά με κάθε τρόπο τις καμιζόλες της. Ο ποντικός γίνεται αρουραίος και επιδίδεται σε «αρουραιομαχίες» σε σκοτεινά και υγρά υπόγεια στις όχθες του Τάμεση.
Μια μύγα, περιτριγυρίζει απειλητικά τα ανοίγματα μιας άλλης πόρνης, ενώ ο πελάτης αναζητά μόνο λίγο και καλό ύπνο στην αγκαλιά της.
Το μήλο, που θα μπορούσε να είναι μια σημερινή… μολότοφ, κι η άλλη νεαρή γυναίκα που αποστέλλει επιστολές προσπαθώντας να επαναφέρει στο δρόμο της αρετής, τους ιδιοκτήτες δούλων στην Αμερική –και που θα μπορούσε να είναι μια ακτιβίστρια που στέλνει μέηλς εκ μέρους μιας Μ.Κ.Ο.
Αλλά και γλυκές γεύσεις, σοκολατάκια, αρώματα και σαπούνια, κορσέδες και άμαξες, πρωτόγονα φάρμακα και κολλώδεις μύξες, όλα μπερδεύονται πικρόγλυκα με σαφέστατο βρετανικό φλέγμα. Νύξεις και γλαφυρές εικόνες για την εποχή, για τον αγώνα ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, γυναίκες και γυναίκες, παρελθόν και παρόν.
-«Τρέχει από τα έρημα δρομάκια με τους στάβλους στην οδό Σίλβερ και κοιτάζει πέρα δώθε. Υπάρχει ένα καρότσι με φρούτα, με τη Χοντρή Μεγκ από πίσω, και ο σκύλος της Χοντρής Μεγκ, που ξύνεται στον ήλιο. Υπάρχει ένας γέρος που πουλάει γιακάδες πουκαμίσου βαλμένους σ’ ένα κοντάρι. Ένας οδοκαθαριστής που περιμένει να πέσουν καβαλίνες. Η Τες, μια πόρνη από ένα ανταγωνιστικό σπίτι, που παλεύει ν’ ανοίξει ένα παρασόλι. Δύο δανδήδες που βαδίζουν αποφασιστικά προς μια άμαξα που έχουν σταματήσει. Μία ομάδα βρώμικων παιδιών με σκληρή όψη και τραγιάσκες. Ένας αστυνόμος επαγρυπνών για τυχόν παράνομη συμπεριφορά που η δωροδοκία την έχει κάνει αόρατη»-
είναι ένα μικρό δείγμα της ζωντανής εικονοποιίας από το κομβικό διήγημα «Το Μήλο» που, όπως και το σύνολο των διηγημάτων που αλληλοσυνδέονται, δεν παραμένει στην ηθογραφία. Άλλωστε στο «Ένα πλήθος γυναικών…» το τελευταίο από τα διηγήματα, τα πράγματα σοβαρεύουν, τα μυστήρια γίνονται όλα ένα:
“είμαι άνθρωπος, έχω εξασφαλίσει τις βασικές ανέσεις, αλλά την επόμενη Κυριακή θα βαδίσω στο δρόμο κρατώντας μια άκρη ενός πανό»,
κατά δήλωση ενός ήρωα που ετοιμάζεται να συνοδέψει τις «δύο γυναίκες του» στη διαδήλωση των σουφραζέτων.
Ενώ παράλληλα οι συναισθηματικές καταστάσεις που σκιαγραφούνται, όπως:
«Το να είσαι σπιτικό δεν είναι εύκολο», ή
«Παιδιά που έχασαν τη μητέρα τους αλλά ήταν πού μικρά για να συνειδητοποιήσουν το χαμό της και επομένως συνέχισαν να παίζουν»,
«Άχοι λογομαχίας, διαμαρτυρίας, πραγμάτων τη μητέρας να ρίχνονται σε κουτιά, επίπλων και φωτιστικών να ξεβιδώνονται με βία από τον τοίχο, όλου του σπιτιού να ξεμοντάρεται. Και το παιδί συνεχίζει ανήσυχο να παίζει μουρμουρίζοντας ένα τραγουδάκι»,
αποδεικνύουν ότι στη πένα του Φέϊμπερ τρέχει το μελάνι της διαχρονικότητας καθώς σκηνές και λεπτομέρειες σαν κι αυτές δεν αλλάζουν όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσες κοινωνικές αλλαγές κι αν συντελεστούν. Με κορυφαία, ίσως αντιπαραβολή, την ταυτόχρονη διαπίστωση του αφηγητή ότι γεννήθηκε όταν το σεξ δεν είχε εφευρεθεί ακόμα αλλά και ότι χρειάστηκαν δύο για να γίνει.
Η έκφραση, «κόψιμο από χαρτί», φράση που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι τίτλος ποιήματος, αντιδιαστέλλεται διακριτικά στις βαθιές πληγές της κεντρικής ηρωΐδας με το γλυκό όνομα και τη πικρή ζωή που μεταφέρει το μύθο και αποτελεί αφορμή για να ζωντανεύουν τα βιώματα. Προβάλλει κάθε τόσο οπλισμένη με το ακέραιο μήλο της, στο χέρι και μας το προσφέρει. Για φάγωμα ή για «όπλο» απέναντι στις προκαταλήψεις που διαρκούν από την βικτοριανή εποχή ως τα σήμερα.
