Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 1

#1 Λουκία Ρικάκη : "Ανακαλύπτω κάθε μέρα τα όρια μου"

του Νέστορα Ι. Πουλάκου 

Στα πλαίσια της συνεργασίας μας, για έναν ορισμένο κύκλο προβολών-διαλέξεων για τον κινηματογράφο, συνομιλήσαμε με την σκηνοθέτρια και παραγωγό Λουκία Ρικάκη. Είχε να μας πει πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα τόσο για την τέχνη, που την ανησυχεί, όσο και για τη ζωή, γενικότερα.

-Καλησπέρα Λουκία.
-Καλησπέρα Νέστορα.

-Ας ξεκινήσουμε μιλώντας για το ιδιαίτερα παραγωγικό 2007 που είχες. Τι εντυπώσεις άφησαν σε σένα αλλά και στο κοινό, με το οποίο συνομίλησες, το «Κράτησε με» και η μικρού μήκους «Κατά μόνας ηδονές»;
-Η ταινία «Κράτησε με» μου έχει κάνει ήδη
πολλά δώρα. Το πιο σημαντικό είναι ότι μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω τον άντρα που με έκανε να τον ερωτευτώ με όλη μου την καρδιά, γιατί μου είπε ακριβώς αυτό : «κράτησε με». Σε μια φάση κρίσιμη για αυτόν, βρέθηκα κοντά του για να ξαναβρεί τη δημιουργική δύναμη να φορέσει τα φτερά της λύτρωσης και της ελπίδας και να αγναντέψει τον ορίζοντα που έχει τόσο ανάγκη. Μου το είπε με την πιο σπαραχτική κραυγή που έχω ακούσει ποτέ και δεν τον ένοιαξε εάν εκείνη την ώρα τσαλάκωνε το, κατά γενική ομολογία, πολύ ισχυρό προφίλ του. Και εγώ το άκουσα σαν το πιο τρυφερά επιτακτικό αίτημα που έχω ακούσει ποτέ, κι έγινε η μόνιμη μελωδία που ακούω από τότε στα αυτιά μου. Ο ήχος της φωνής του έγινε ένα χέρι που τεντώνεται όπως οι χορδές της φωνής και ζητάει, με τα δάχτυλα να πάλλονται, να κρατηθεί από ότι θεωρεί ελπίδα. Εγώ είμαι ακόμη κει, δεν τράβηξα ποτέ το χέρι μου και προσφέρω όση δύναμη έχω για να μην το αφήσω ποτέ. Η κοινωνία όμως είναι σκληρή, δεν θέλει τους άντρες να φέρονται ως αδύναμοι, γιατί δεν κατανοεί τι υπέροχη δύναμη ψυχής είναι να ξέρεις να ζητάς και να ξέρεις να παίρνεις  και μαθαίνει τους άντρες να μην κλαίνε για να επιβεβαιώνουν το βάρος του ρόλου τους. Τι υποκρισία! Τα δάκρυα του άντρα που αγαπάω, που βιώνει τώρα μια κατάφορη μεγάλη αδικία, μου αποκαλύπτουν τη ρωγμή της ψυχής του. Όταν είχε την τόλμη να μου την δείξει διάπλατα, άφησε τα δάχτυλα μου επάνω της και την ένιωσα σαν ποτάμι, έτσι όπως διέσχιζε τα σπλάχνα του και ξέπλενε την δική του ιστορία. Ένα ποτάμι εύφορο είναι η ρωγμή της ψυχής του. Ο μόνος χάρτης που αποκαλύπτει τη γεωγραφία του ονείρου του. Εγώ, τη ρωγμή του εμπιστεύομαι, την όμορφη, εύφορη, βαθειά ρωγμή του. Όσο κι αν αυτό φαίνεται σε κάποιους αδύναμο, ακόμη μερικές φορές και σε αυτόν, εγώ πιστεύω ότι είναι η πυγμή και η δύναμη του αλώβητη. Εκεί στη ρωγμή πηγάζει η δύναμη που έχει να ζωγραφίσει ακόμη και μετά από μια καμπή, να ξαναζωγραφίσει το δικό του νέο χάρτη της ιστορίας. Στις ρωγμές μας κατοικούν τα βαθειά ίχνη μας, εκεί στο βάθος τους βρίσκεται η ομορφιά μας, αυτοί είναι οι χάρτες μας, με ρωγμές σαν ποταμιά που κυλούν. Όσο δεν υπάρχει αλήθεια, δεν υπάρχει τόλμη, να ομολογούμε τα συναισθήματα μας, στις ρωγμές μας που λέγαμε, όσο δεν τολμούμε να είμαστε κοντά στην ανθρώπινη μας φύση, που είναι εύθραυστη και στα δυο φύλα εννοείται, που είναι λαίμαργη αλλά και τρυφερή, που είναι δημιουργική, που απαιτεί να βρίσκεται σε καθεστώς αποδοχής άρα και ελευθερίας, τόσο θα βουλιάζουμε στο ψέμα, στην έλλειψη χαράς και δεν θα απολαμβάνουμε την ομορφιά που μπορεί να χαρίσει τόσο πλούσια μια σχέση ισοτιμίας και αποδοχής. Η κοινωνία δεν μας θέλει σε σχέσεις ισοτιμίας γιατί τότε θα αρχίσουμε να αμφισβητούμε πολλά από τα πρότυπα, πάνω στα οποία έχουν δομηθεί όλα τα κέντρα εξουσίας, που μας ρυθμίζουν και ρυθμίζουν τη ζωή μας, άρα και τα καταναλωτικά μας πρότυπα και το κυριότερο, την καθημερινή αισθητική και ηθική μας συμπεριφορά. Η ηθική δεν κατοικεί στην υποκρισία, κατοικεί μονό στην τόλμη και ας μου πει κάποιος από την ιστορία, εάν θυμάται τους τολμηρούς με βαθειά ηθικά ερείσματα ελευθερίας και δικαιοσύνης ή εάν θυμάται τους υποκριτές που επεβίωσαν με φαινομενικά λιγότερες γρατζουνιές αλλά με βαθειά άρρωστες ψυχές.

-Πως ήρθε η ιδέα να ξεκινήσεις μια ταινία από το διαδίκτυο; Το σενάριο του «Κράτησε με» προήλθε από μια επιλογή 63 ιστοριών που σου έστειλαν χρήστες του ίντερνετ από όλη την Ελλάδα. Πόσο δύσκολη ήταν η τελική αξιολόγηση και επεξεργασία τους;
-Ας πούμε ότι είναι μία ταινία, που αξιοποιεί τα σύγχρονα μέσα για να μιλήσει
για αρχέγονες ανάγκες μας και είναι μια υβριδική ταινία σε ύφος και στυλ, καθώς συνυπάρχουν σε αυτήν, στοιχεία μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και δοκιμιακής γραφής και ίσως αποδεικνύει ότι η ποίηση και η ομορφιά έχουν θέση σε κάθε εποχή ανεξάρτητα από τη γραμματική που χρησιμοποιεί κανείς για να επικοινωνήσει. Θεωρώ τον εαυτό μου νέο παίκτη στο τοπίο του ίντερνετ παρόλα αυτά έχει κυριεύσει μεγάλο κομμάτι της ζωής μου και το χρησιμοποιώ, πλέον, σχεδόν αποκλειστικά στη δουλειά μου, με επιμονή και εμμονή. Εξερευνώ αργά το χαοτικό του τοπίο και ανακαλύπτω τις απεριόριστες δυνατότητες που παρέχει. Έτσι, και στο αρχικό στάδιο σύλληψης και υλοποίησης αυτής της ταινίας, είπα να απευθυνθώ, μέσω του ίντερνετ, στο τυχαίο επισκέπτη που θα ήθελε χωρίς κανένα επίπεδο λογοκρισίας και κανένα επίπεδο επιλεκτικής διαδικασίας, απολύτως δημοκρατικά και ισότιμα, να πάρει μέρος στη δημιουργία μιας ταινίας και κυρίως να πάρει μέρος στο μοίρασμα μιας εμπειρίας. Πιστεύω πολύ, ότι οι εμπειρίες παίρνουν αξία όταν τις μοιραζόμαστε και το διεκδικώ αυτό στην καθημερινότητα μου. Το ίντερνετ είναι απίστευτο εργαλείο σε αυτή τη διαδικασία όπως και το κινητό κλπ. Μετά το στάδιο της ένταξης αυτών των ιστοριών στον ιστό του μυθοπλαστικού σεναρίου, ήταν μια άλλη διεργασία ενδιαφέρουσα και αυτή, όχι τόσο εύκολη, γιατί απαιτούσε να προσαρμοστούμε σε μια άλλη γραμματική και να σεβαστούμε την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά της κάθε ιστορίας του κάθε συγγραφέα ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να διατηρήσουμε μια εναλλαγή που να βοηθάει τον θεατή, τον αναγνώστη, στο να παρακολουθήσει την ιστορία. Εννοείται ότι αυτό δεν έγινε με γραμμικό τρόπο. Εξ αλλού τίποτα στο ίντερνετ δεν είναι γραμμικό, όπως συμβαίνει και με την αληθινή λειτουργία της σκέψης, άσχετα εάν εκ των υστέρων, την αφηγηματική έκφραση της σκέψης, την έχουμε στρατεύσει σε γραμμικά σχήματα για να συνεννοηθούμε, όμως αυτές οι φόρμες δοκιμάζονται εδώ και εκατοντάδες χρονιά και περισσότερο σήμερα. Δεν ήξερα τι να περιμένω. Απλά περίμενα και καθώς είμαι, φύση και θέση ανυπόμονη δεν ήταν και εύκολο, όμως ανταπόκριση υπήρχε αρκετά μαζική και κυρίως ποιοτική. Στις ιστορίες που λάβαμε υπήρχε καλή γραφή, αληθινή κατάθεση και όχι αυτό που λεμέ στην ιντερνετική γλωσσά spam, δεν είχαμε ούτε ένα spam. Δεν ξερώ πως έγινε αυτό, ίσως γιατί εξηγούσαμε αρκετά καθαρά στην ιστοσελίδα τι θα κάναμε και όποιος έμπαινε στο παιχνίδι έμπαινε έντιμα και αποφασισμένα. Οι άνθρωποι ήρθαν, επίσης, από όλα τα μέρη της Ελλάδας, ανοικτοί και διαθέσιμοι, όπως ακριβώς είχαν στείλει και τις ιστορίες και συμμετείχαν έτσι ανοικτά και διαθέσιμα στο παιχνίδι της αφής. Τίποτα δεν εξασφάλιζε ούτε σε εμάς, ούτε σε εκείνους, ότι αυτή η επικοινωνία, το παιχνίδι και το γύρισμα θα απέδιδε καρπούς. Όμως έγινε, εντυπωσιακά, ίσως γιατί όλοι μπήκαμε χαλαροί και με διάθεση επικοινωνίας, ανοικτοί στο παιχνίδι και αγγίξαμε ο ένας τον άλλον και αυτή η μαγική, σχεδόν, επικοινωνία κατοίκησε πιστεύω και στον τρόπο που έχουν καταγραφεί και έχουν κατοικήσει οι ιστορίες στην ταινία.

-Κι αν σου ζητήσω να μου συγκρίνεις το «Κράτησε με» με τις παλιότερες ταινίες μυθοπλασίας που έχεις κάνει, όπως για παράδειγμα, το «Κουαρτέτο σε 4 κινήσεις» ή τη «Συμφωνία Χαρακτήρων»; Μια σύγκριση πολυεπίπεδη, μιας και έχει περάσει αρκετός καιρός από την προβολή της ταινίας.
-Εξακολουθεί να βλέπει κανείς, σε όλες αυτές τις ταινίες, την αισθητική εμμονή μου με την κατασκευή της εικόνας, τη σύνθεση του κάδρου, τη λειτουργία του χρώματος και της μουσικής Στο «Κράτησε με» πιστεύω ότι έχω κάπως προχωρήσει στιλιστικά στο μοντάζ, στην λιγότερο ακαδημαϊκή αφήγηση και, ευτυχώς, γιατί βρίσκω πολύ βαρετό, στην εποχή του ίντερνετ, να διαβάζουμε και αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα διαφορετικά πιο πολυεπίπεδα.

-Το «Κατά μόνας ηδονές» είναι μια ωδή στον γυναικείο αυτοερωτισμό. Εντάσσεται στην σπονδυλωτή ψηφιακή ταινία «Την καρδιά μου πλήγωσες», μαζί με εκείνες των κ. Σπάρταλη, Μπακόλα και Ακσεχερλίδη και προβλήθηκε στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Η σύναξη της παρέας, η επιλογή της συγκεκριμένης δημιουργίας και η σύλληψη της δικής σου ιδέας, από τι ζυμώσεις πέρασαν και τι εξελίξεις υπέστησαν;
-Προετοιμάζω εδώ και καιρό μια πιο μεγάλη ταινία, με θέμα τη γυναικεία σεξουαλικότητα οπότε απλά πρότεινα αυτή την μικρή εισαγωγή να ενταχθεί στη σπονδυλωτή ταινία. Η παρέα συναποφάσισε τη διάρκεια της ταινίας, ενέκριναν την ιδέα μου να συνδέει τις ταινίες σαν ένα παραμύθι και συναποφάσισε επίσης τον τίτλο, καθώς και κάποιες μικρές επεμβάσεις στο μοντάζ για τον ρυθμό. Κατά τα αλλά, ο κάθε σκηνοθέτης κινήθηκε ανεξάρτητα.

-Δεκατρία χρόνια συμπληρώνουν οι «Νύχτες Κωμωδίας» και κοσμούν ακόμα τις αθηναϊκές νύχτες στο στούντιο της Αιόλου. Μάλιστα έγιναν και ταινία το 2001. Ως ιδρυτικό μέλος και υπεύθυνη του συγκεκριμένου προγράμματος θεωρείς ότι αυτή η πρωτοπόρα κίνηση για τα ελληνικά δεδομένα της δεκαετίας του '90 έχει ακόμα να προσφέρει στιγμές γέλιου, απόλαυσης και διασκέδασης στο κοινό;
-Οι «Νύχτες Κωμωδίας» εξελίσσονται, μαζί με το κοινό που τις παρακολουθεί, όλα αυτά τα χρονιά. Έχουμε δημιουργήσει, κατά κάποιο τρόπο, σχολή στο είδος. Όλοι οι stand up κωμικοί, με λίγες εξαιρέσεις, έχουν προέλθει από το δικό μας comedy club, που εξακολουθεί να είναι και το μοναδικό στην Ελλάδα, που παρουσιάζει αδιάλειπτα stand up κωμωδία και ορισμένοι που δεν είναι, πια, στην ομάδα συνεχίζουν την καριέρα κωμικού. Η ταινία, στην οποία αναφέρεσαι, παρουσιάζει τους πρώτους κωμικούς και τις πρώτες παραστάσεις stand up στην Ελλάδα από το 1994. Η επαφή με το κοινό και η πείρα που αποκτούμε όλα αυτά τα χρονιά, μας οδηγεί σε αλλαγές και βελτιώσεις στο πρόγραμμα. Δεν νομίζω ότι θα πάψει ποτέ κανείς να θέλει να γελάει, γι' αυτό και εξηγείται η τόση μακροβιότητα της παράστασης. Εξ' αλλού, να πούμε ότι κάθε βραδύ η παράσταση είναι διαφορετική καθώς είναι διαδραστικη αλλά επίσης παίζουν κάθε βραδύ άλλοι κωμικοί σε άλλη σύνθεση.

-Πως αποφάσισες εκείνη τη χρονική στιγμή να προχωρήσεις σε αυτή την κίνηση, ένα πρότζεκτ ήδη γνωστό και αναγνωρισμένο διεθνώς;
-Σπούδασα στην Αγγλία και μου άρεσε πολύ το είδος. Στις σπουδές μου, ήμουν ο φωτογράφος της θεατρικής ομάδας και τους ακολουθούσα οπού έκαναν παραστάσεις και έτσι έμαθα αρκετά το είδος. Εκείνη χρονική στιγμή, το 1994 δηλαδή, είχε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία η ταινία μου «Κουαρτέτο σε 4 κινήσεις» και τότε μου έκαναν, από παντού, προτάσεις για διάφορα πρότζεκτ. Μια από αυτές, ήταν να αναλάβω το πρόγραμμα σε ένα νυχτερινό κλαμπ, τις «Κούνιες», για ένα βραδύ και έτσι πρότεινα να αρχίσουμε το πρώτο ελληνικό stand up. Την επόμενη χρονιά συνεχίσαμε στο χώρο των «Ασωμάτων» και μετά φτιάξαμε το δικό μας χώρο.

-Λουκία, έχεις ασχοληθεί με την παραγωγή σε πολλά επίπεδα, με το ντοκιμαντέρ, το θέατρο, την τηλεόραση. Μια πορεία και μια καριέρα ιδιαίτερα πολυποίκιλη και σημαίνουσα. Τι σε ιντριγκάρει να καταπιάνεσαι με όλα τα παραπάνω; Τι σε ανησυχεί και κινείσαι διαρκώς σε διάφορα μήκη κύματος;
-Η περιέργεια για τη ζωή και τις διαφορετικές εκδοχές της. Και η περιέργεια να γνωρίζω τον άνθρωπο και να ανακαλύπτω κάθε μέρα σχεδόν τα όρια μου. Δεν αντέχω να μην δοκιμάζω καινούργια πράγματα. Βαριέμαι εύκολα. 

-Και πάντα και παντού υπάρχει το βιβλίο. Σενάριά σου έχουν εκδοθεί. Έχεις κυκλοφορήσει βιβλία ποίησης, πεζογραφίας, παιδικής λογοτεχνίας. Η γραφή στο πανί πόσο εύκολα μετατρέπεται σε γραφή στο χαρτί για έναν μανιώδη κινηματογραφιστή;
-Άλλο το γράψιμο άλλο η κατασκευή της εικόνας. Εμένα μου αρέσουν και τα δυο. Έχω πολύ μεγαλύτερο δέος για το γράψιμο γιατί εκεί είμαι ερασιτέχνης. Φέτος έγραψα τα 2 πρώτα μου βιβλία. Φιλοσοφικά παραμυθία είναι. Δοκιμάστηκα πολύ, καθώς νομίζω ότι έχω δρόμο για να γίνω καλή συγγραφέας αλλά μου αρέσει πολύ και θεωρώ τη συγγραφή, την απόλυτη τέχνη, την ποίηση ακόμη περισσότερο. Επίσης έχω σχέση λατρείας με το βιβλίο. Συνήθως διαβάζω 5 βιβλία ταυτόχρονα.

-Ας μιλήσουμε για την ενεργότατη ενασχόληση σου με τα Φεστιβάλ. Στις τελευταίες επικοινωνίες μας, ήσουν στη Θεσσαλονίκη και στο Ντουμπάι, στο τελευταίο μάλιστα συμμετείχες στην επιλογή ντοκιμαντέρ, αν δεν κάνω λάθος. Υπάρχει και η πετυχημένη θητεία σου στο Φεστιβάλ Ecofilms, που διεξάγεται κάθε καλοκαίρι στη Ρόδο. Τι σε τραβάει και ασχολείσαι με τον κινηματογράφο, κυριολεκτικά, εκ των έσω;
-Από μικρή με συγκινουσε το σινεμα Ακόμη και τώρα όμως μόλις μπαίνω στην αίθουσα και κλείνουν τα φωτά, με πιάνει μια τρυφερή γλυκιά ανατριχίλα μέχρι να βυθιστώ στη θαλπωρή της εικόνας. Ο κινηματογράφος για μένα εξακολουθεί να λειτουργεί μαγικά και πολύ συναισθηματικά. Κλαίω γοερά στις ταινίες ακόμη και όταν τις βλέπω σε μικρή οθόνη στο αεροπλάνο. Δεν βλέπω καθόλου τηλεόραση, όμως μισώ να σου διακόπτουν την ταινία με διαφημίσεις και γενικά δεν μου αρέσει το προσφερόμενο, χαμηλής αισθητικής, θέαμα της τηλεόρασης.

-Υπάρχουν σκέψεις, σχέδια, συζητήσεις για την επόμενη μεγάλου μήκους ταινία σου ή είναι ακόμα πολύ νωρίς;
-Ναι, την διερευνώ και τη γραφώ αυτό τον καιρό. Θα πάρει ένα - δυο χρονιά, όμως έχει να κάνει με τον τρόπο που περνά η σεξουαλικότητα στην εικόνα μέσα από τη ματιά ενός ζωγράφου. Είναι ένα πολύπλοκο πρότζεκτ. Χρησιμοποιώ, ήδη, το ίντερνετ στην ερευνά μου και τη διαδραστικοτητα και αυτό βοηθά στην εξέλιξη της ιδέας.

-Και στον τομέα των ψηφιακών ταινιών, θα συνεχίζεις να τον στηρίζεις με δημιουργίες σου;
-Πάντα το μέσο με απελευθερώνει δημιουργικά και υπαρξιακά, δεν με κάνει να στήνομαι σε ουρές κρατικών οργανισμών για να κάνω μια ταινία.

-Σε ευχαριστώ πολύ και εύχομαι κάθε καλή δημιουργική συνέχεια.
-Κι εγώ!

Η Λουκία Ρικάκη προετοιμάζει την επόμενη ταινία της, έχοντας κυκλοφορήσει στις αίθουσες, στα τέλη του 2007, την πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία της «Κράτησε με» και τη μικρού μήκους «Κατά μόνας ηδονές». Αυτή την περίοδο συνεχίζει τις παραστάσεις του comedy club «Νύχτες Κωμωδίας» και προετοιμάζει, ως καλλιτεχνική διευθύντρια, το καλοκαιρινό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ecofilms, που διεξάγεται στη Ρόδο. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της, στις παρακάτω διευθύνσεις :

http://www.luciarikaki.gr/
http://alwaysthesea.blogspot.com/
http://luciarikaki.blogspot.com/
http://comedyclubgreece.blogspot.com/
http://kratiseme.blogspot.com/
http://www.ecofilms.gr/