Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 29

Και τώρα δεν είναι αργά του Κώστα Αρκουδέα

10_-_gourdeaarkoudeas.jpg
Και τώρα δεν είναι αργά, νουβέλα, Κώστας Αρκουδέας, εκδόσεις Κουκουνάρι 2014

 

Μια επιστολική νουβέλα με θέμα τη Μάνη και τους ανθρώπους της υπογράφει ο Κώστας Αρκουδέας από τις εκδόσεις Κουκουνάρι. Τόπος τραχύς, βραχώδη τοπία, πύργοι και αίμα συγγενών δένουν το λογοτεχνικό σώμα μιας συναρπαστικής νουβέλας με αναφορές στα έθιμα και τη γλώσσα ενός κλειστού σύμπαντος. Η ιστορία μιας οικογένειας από την Τραχήλα της Έξω Μάνης την περίοδο του 1950 ξεκινά και ξετυλίσσει το κουβάρι της που φτάνει ως τις μέρες μας και την μακρινή Αμοργό. Μια αιμάτινη κλωστή συνδέει τα πρόσωπα και τα γεγονότα σε μία σχέση επιστολέα – παραλήπτη. Με αυτό το τέχνασμα ο Αρκουδέας εμπλέκει τον αναγνώστη σε μια συναρπαστική περιπλάνηση της μανιάτικης ρίζας. Οι λέξεις, που ποτέ δεν είναι αθώες, δημιουργούν την ψυχοσύνθεση των ανθρώπων. Ο γδικιωμός είναι η εκδίκηση που ζητά το άδικο, το χρέος του αίματος και όπως μας λέει ο συγγραφέας: Η Μάνη είναι γεμάτη πλάσματα που ζητάνε το αίμα τους πίσω. Αίμα για το αίμα, αίμα, αίμα…
Η μοίρα παίζει καθοριστικό ρόλο στην πορεία των ηρώων. Η τιμωρία έρχεται ως αποτέλεσμα των κακών πράξεων και συνθλίβει τις ζωές τους. Όπως η Τραχήλα της Μεσσηνιακής Μάνης διασώζει απαράλλακτα τα ομηρικά θαλάσσια σπήλαια, έτσι και το πεπρωμένο των ηρώων θυμίζει πλοκή αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Η νουβέλα του Αρκουδέα είναι μια βουτιά στην ιστορία ενός τόπου σκοτεινού και ερεβώδους. Με γλώσσα λιτή και φιλοσοφημένη ο αναγνώστης ταξιδεύει σε κρυφά μονοπάτια της αβύσσου της ανθρώπινης ψυχής. Η βία που γίνεται νόμος μέσα στο πλαίσιο της βεντέτας, η υποταγή των γυναικών στην αντρική εξουσία, ο ρόλος του θύτη που μετατρέπεται σε θύμα και ο θάνατος που περπατά ανάμεσα στα πρόσωπα δημιουργούν έναν ασπρόμαυρο καμβά που απεικονίζει λίγο έως πολύ την ιστορία γενεών που πέρασαν και άφησαν το στίγμα τους. Διαβάζοντας τη νουβέλα του Αρκουδέα ήρθαν στη μνήμη μου ιστορίες γιαγιάδων και παππούδων που έζησαν και διαμορφώθηκαν σε περιβάλλοντα όπως αυτό της Μάνης. Και είναι συγκινητικό να ξαναδιαβάζεις και να ζωντανεύουν μέσα σου σκιές με βίαιο παρελθόν, σαν τα φαντάσματα που κατοικούν στους πύργους της Μάνης και ζητούν τη χαμένη τους δικαίωση.
Το κεντρικό μοτίβο της νουβέλας είναι ένα θέμα τιμής που στοιχειώνει τη ζωή των επιζώντων. Ένα μεσοφόρι που δεν βάφτηκε κόκκινο την πρώτη νύχτα ενός γάμου και μια γυναίκα που δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από τον αδελφό της είναι οι πυλώνες γύρω από τους οποίους στροβιλίζεται η ιστορία. Η Μάνη έχει άγρια ομορφιά εξαιτίας των απότομων βουνών και της περίκλειστης κοινωνίας της. Είναι ένας τόπος όπου ο Ταῢγετος κρύβει τον ήλιο και δημιουργεί φυσιογνωμίες που δεν μπορείς να ξεχάσεις.
Έτσι λοιπόν, φτάνει στα χέρια μας μία νουβέλα που αφορά την ιστορία και τους ανθρώπους της Μάνης. Όμως το βιβλίο ξεπερνά τα όρια της περιοχής και μιλά για κάτι περισσότερο. Μιλά για την αδυναμία του ανθρώπου να ξεφύγει από τις ρίζες του. Ο Αρκουδέας αναγνωρίζει τον κύκλο ται αίματος και τους βίαιους τρόπους των ανθρώπων της Μάνης που στοιχειώνουν ακόμα και σήμερα τους επιγόνους τους. Το εξώφυλλο της νουβέλας έχει ένα εξαιρετικό χαρακτικό, μια ελιά, που μας υπενθυμίζει ότι όσο πιο βαθιές είναι οι ρίζες τόσο πιο ψηλό γίνεται το δέντρο. Τα χαρακτικά που κοσμούν τις σελίδες του βιβλίου είναι του εικαστικού Νίκου Σταυρακαντωνάκη και εικονοποιούν με έναν μοναδικό τρόπο αυτό το καλαίσθητο και καλογραμμένο βιβλίο.

Πωλίνα Γουρδέα