Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 26

Νίκος Βουτυρόπουλος: "Η μετάφραση δεν εμπεριέχει το παραμικρό ρίσκο"

Σειρά: Οι μεταφραστές στο Vakxikon.gr
Αριθμός στη σειρά: 8
solertivoutyropoulos.jpg
Συνέντευξη
στην Άτη Σολέρτη
(Σοφία Αργυροπούλου)
Συνομιλήσαμε με τον ποιητή και μεταφραστή γερμανόφωνης ποίησης Νίκο Βουτυρόπουλο και τον αφήσαμε να ξεδιπλώσει τις απόψεις του τόσο για τη μεταφραστική διαδικασία όσο και για το λογοτεχνικό του έργο γενικότερα.

Έχετε μεταφράσει σπουδαίους γερμανούς ποιητές. Αναφέρω ενδεικτικά τους Franz Kafka, August Stramm, Gottfried Benn, Peter Altenberg. Θα ήθελα να σας ρωτήσω με τι κριτήρια επιλέγετε συγγραφείς προς μετάφραση;

Να ξεκινήσω λέγοντας πως η μετάφραση δεν είναι τέχνη ούτε επιστήμη, αλλά εργαλείο της φιλολογικής έρευνας. Απ’ αυτή την άποψη, πριν από κάθε μετάφραση προηγείται έρευνα, σχετικά με το έργο του εκάστοτε ποιητή. Η γερμανόφωνη ποίηση είναι ελάχιστα γνωστή στην Ελλάδα. Μέχρι πρόσφατα, έργα του Ρίλκε, για παράδειγμα, μεταφράζονταν από τα γαλλικά. Ο όγκος του αμετάφραστου υλικού, από τα μεσαιωνικά έπη μέχρι τις μέρες μας, είναι τεράστιος. Έτσι, κάθε καινούρια μετάφραση, πιστεύω, συμβάλλει στην εξοικείωση των ελλήνων αναγνωστών με τη γερμανόφωνη λογοτεχνία.


Η προσωπικότητα ενός συγγραφέα, ο βίος του γενικά, θεωρείτε πως επηρεάζει τη σχέση του με το μεταφραστή του;

Δεν βλέπω το λόγο, γιατί θα έπρεπε να συμβεί κάτι τέτοιο. Προέχει το έργο. Τα υπόλοιπα είναι βιογραφισμός.

Πόσο δύσκολο είναι το έργο ενός μεταφραστή; Πού εντοπίζονται δηλαδή οι δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει;

Μιλώντας για μετάφραση ποίησης, μιλάμε για απόδοση όχι μόνο νοήματος αλλά και ρυθμού, κάτι που οι εξπρεσιονιστές ποιητές αποκαλούσαν εσωτερικό ήχο. Εδώ έγκειται η μέγιστη δυσκολία στη μετάφραση, τις περισσότερες φορές ανυπέρβλητη.

Υπάρχει κάποιο μυστικό για μια καλή μετάφραση;

Μυστικά δεν υπάρχουν, μόνο έρευνα και προσπάθεια.


Ποιο θεωρείτε πως είναι το μεγαλύτερο δώρο που εισπράττει ένας μεταφραστής μέσα από τη δουλειά του;

Πραγματικό δώρο είναι η γνώση, για ένα δημιουργό, για το έργο και την εποχή του. Αυτό είναι αρκετό.

Πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος το προσωπικό συγγραφικό ύφος του εκάστοτε μεταφραστή να επηρεάσει το προς μετάφραση έργο; Ιδιαίτερα όταν κι ο ίδιος είναι ποιητής όπως συμβαίνει και μ’ εσάς.

Η ζωή είναι επικίνδυνη, ούτως ή άλλως. Η μετάφραση; Τίποτα σπουδαίο. Δεν εμπεριέχει το παραμικρό ρίσκο.

Υπάρχει κάποιο λογοτεχνικό είδος, στο οποίο να έχετε μια ιδιαίτερη προτίμηση ή ενδεχομένως και να έχει ασκήσει επιρροή στη γραφή σας;

Η αρχαία λυρική ποίηση.

Τι μπορεί να σας εμπνεύσει και να σας δώσει κίνητρο για να γράψετε;

Πρόσφατα, η κόρη μου.


Έχω την αίσθηση πως στη γραφή σας καθρεφτίζονται οι μνήμες, η φύση, τα ανθρώπινα πάθη και παίζουν ένα παιχνίδι συναισθηματικής ισορροπίας ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι. Προς τα πού κλίνει εν τέλει η ζυγαριά;

Συναισθηματική ισορροπία; Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι τέτοιο. Τα συναισθήματα είναι απ' τη φύση τους ανισόρροπα. Όμως το σκοτάδι και το φως είναι αδιαμφισβήτητες πραγματικότητες.

«Όταν χάσω τη σκιά μου/θα σ’ ακολουθήσω» Λέτε σ’ ένα ποίημά σας. Πότε ο άνθρωπος χάνει τη σκιά του;

Όταν χάνεις το παρελθόν σου. Μόνο με τη βία γίνεται αυτό. Υπάρχουν άπειρα παραδείγματα στην παγκόσμια ιστορία.

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας;

Διακυμάνσεις του φόβου δεν υπάρχουν, μεγαλύτερος, μικρότερος φόβος... Φόβος σημαίνει ότι απειλείται η ζωή σου. Τα υπόλοιπα είναι αστικές νευρώσεις.

Ποια είναι η μεγαλύτερη αλήθεια της ζωής;

Να καταλάβω τα ψέματα.

Πώς κρίνετε τη σύγχρονη κοινωνική και λογοτεχνική πραγματικότητα;

Δεν έχω προλάβει να την κρίνω. Έχω ελάχιστο ελεύθερο χρόνο, για να την παρακολουθήσω.

Ποια είναι τα επόμενά σας σχέδια; Αναμένεται να εκδώσετε κάποιο βιβλίο;

Κάτι μεταφράσεις. Διασκεδάζω την ανία μου, ενίοτε.


Τέλος, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω από καρδιάς που με τιμήσατε με αυτή τη διαδικτυακή συνομιλία, να ευχηθώ καλή επιτυχία στο σημαντικό έργο σας και να σας ζητήσω να κάνετε μια ευχή!

Ευχή με κέρμα στη γούρνα; Δεν θα το κάνω.