Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 26

D.J. tracks 1-45, Σύντομη ιστορία του λυρισμού

ganasoukapsalis.jpg
D.J. tracks 1-45 Σύντομη ιστορία του λυρισμού, ποίηση, Συλλογικό έργο, μτφρ. Διονύσης Καψάλης - Γιώργος Κοροπούλης, Εκδόσεις Sestina 2014

 

Μια από τις πλέον δελεαστικές και γοητευτικά εκκεντρικές προτάσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής είναι η προσέγγιση της λυρικής ποίησης μέσα από τη ματιά δύο δεινών σύγχρονων ποιητικών φωνών, του Διονύση Καψάλη και του Γιώργου Κοροπούλη. Η εν λόγω σύμπραξη εντυπωσιάζει όχι μόνο με την ευρηματικότητα και το πολυδιάστατο των επιλογών αλλά και με την αρτιότητα της απόδοσης της μετάφρασης και του ποιητικού λόγου.

Η λυρική ποίηση αποτελεί μια από τις μείζονες εκφάνσεις της μεσαιωνικής λογοτεχνίας όπου διαπιστώνεται ταυτόχρονα: ο πλούτος των ανταλλαγών (οι καταβολές), η πρωτοτυπία, η γονιμότητα μιας συγκεκριμένης παράδοσης (η ποίηση του οκ) και το έργο της αφομοίωσης μέσα σε διαφορετικές πολιτισμικές παραδόσεις. Η λιτότητα της μορφής σε συνδυασμό με τη συγκινησιακή ενάργεια αναδεικνύουν την ιδεολογία της εποχής η οποία εξαίρει μια τέχνη ζωής (την «cortezia») που συστήνεται σε ένα σύστημα αξιών (την «mesura» ή μέτρο, την «jovens» ή νεότητα), καθώς και στη μεταμόρφωση του ανθρώπου μέσα από έναν «τέλειον έρωτα» («fin’ amors»). Ασφαλώς η λυρική ποίηση διαφοροποιείται και μετεξελίσσεται ανάλογα με την χώρα και την εποχή. Για παράδειγμα στην Τοσκάνη, η προβηγκιανή ποιητική παράδοση συναντιέται με τη θεολογική σκέψη του Θωμά του Ακινάτη και με τον μυστικισμό των Φραγκισκανών ως τη γέννηση του ποιητικού ρεύματος «Dolce stil nuovo» με κύριο εκφραστή τον Guido Cavalcanti. Στην περίπτωση της Γαλλίας, η ποίηση του Francois Villon μεταλλάσσεται στην προσέγγιση του Clement Marot ο οποίος ενσωματώνει στα παλαιά ποιητικά είδη νέα σχήματα όπως το σονέτο ή ο «θυρεός». Στην περίπτωση της αγγλικής σχολής, οι ιταλικές επιρροές της Αναγέννησης οι οποίες είναι έντονες στον Henry Howard δημιουργούν το «αγγλικό σονέτο» με ομοιοκαταληξίες οι οποίες παρατάσσονται σε διαφορετική σειρά σε σχέση με την ιταλική εκδοχή του είδους, σχήμα το οποίο ακολουθεί και ο Shakespeare στα σονέτα του.

Σε αυτό το πλαίσιο, η συλλογή μεταφρασμένων ποιημάτων «D.J. tracks 1-45 Σύντομη ιστορία του λυρισμού» αποτελεί το προϊόν ενδελεχούς μελέτης εκ μέρους των συγγραφέων οι οποίοι επέδειξαν όχι μόνο επιμονή στην αναζήτηση και στην επιλογή των ποιημάτων, αλλά και αξιοζήλευτη επιδεξιότητα στη μετάφραση καθώς και στην απόδοση του λυρικού ύφους προσεγγίζοντας με μαστοριά τόσο το συναίσθημα όσο και την αισθητική ουσία του είδους.

Με ποιήματα των Cavalcanti, Shakespeare, Donne, Holderlin, de Nerval, Baudelaire, Dickinson, Yeats, Joyce, Axmatoβa, Lorca, Larkin και άλλων το εν λόγω βιβλίο σκιαγραφεί παραδειγματικά μια μεγάλη ποικιλία των εκφάνσεων της ευρωπαϊκής λυρικής ποίησης η οποία προσεγγίζει τα πιο βαθιά σημεία της ανθρώπινης ύπαρξης: τη γέννηση, τον έρωτα, τον θάνατο, τη μοναξιά. Και όπως τελειώνει η συλλογή:

«Κι αναρωτιέμαι αν υπήρξε άνθρωπος / που εμένα βλέποντας, σαράντα χρόνια πριν, σκέφτηκε, να ο βίος ο ανθόσπαρτος∙ / ούτε Θεός, ούτε να ιδρώνεις για το πυρ / το εξώτερο μες στο σκοτάδι, πάνε αυτά, / ούτε για τον παπά κλειστά τα στόματα. / Θα ξεγλιστρήσουν όλοι, ελεύθερα πουλιά, αυτός και η παρέα του. Κι αυτόματα / μου έρχονται στο νου ψηλά παράθυρα / αντί για λέξεις – το γυαλί που αδράχνει ήλιο, / και πέρα ο τρίσβαθος αιθέρας που δεν δείχνει / τίποτα κι είναι ανύπαρκτος κι απέραντος.» Philip Larkin, High windows

Τζούλια Γκανάσου