Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 25

Σύνδρομο Fregoli του Μανόλη Πρατικάκη

Σύνδρομο Fregoli, νουβέλα, Μανόλης Πρατικάκης, Εκδόσεις Καλέντης 2013

 

Στη νουβέλα Σύνδρομο Fregoli, το τίμημα να είσαι ένας άλλος, τρεις ψυχικά ασθενείς γίνονται οι τρεις γοητευτικές περσόνες του δημιουργού. Η νουβέλα περιλαμβάνει 3 διηγήματα- Σύνδρομο Φρέγκολι, Μπρους Λι και η Παράδοξη τύφλωση- τα οποία έχουν θέμα την απώλεια ταυτότητας, τη στρέβλωση της προσωπικής μας ιστορίας, την παραμορφωμένη για την πραγματικότητα αντίληψη. Το θέμα αποτελεί τη συνέχεια, την πιο ηχηρή και αγωνιώδη ίσως συνέχεια, του συνολικού στοχασμού που έχει καταθέσει ως τώρα ο δημιουργός, από την «Κιβωτό» έως το «Σώμα της γραφής»: την αναζήτηση του ποιητικού χώρου, του καθαρού από τις οξειδώσεις της ορθολογικής ενηλικίωσης, ενώ το ασυνείδητο με τους μηχανισμούς του, σκηνοθετεί για τον εαυτό μια ζωή που δεν του ανήκει, μια ύπαρξη αλλοτριωμένη, έναν Άλλο. Εμείς, ότι δηλαδή υπάρχει από εμάς γνήσιο κι αυθεντικό, θα συρρικνώνεται στη σκιά του Άλλου, ο οποίος θα επιβιώνει στη ζωή για εμάς.

Σ΄ ένα τέτοιο παιγνίδι μεταμφιέσεων αναφέρεται η τελευταία νουβέλα του δημιουργού. Στο Σύνδρομο Φρέγκολι, η Καλλιόπη, δημιουργεί μια Σωσία- δίδυμη αδερφή, θύτη και θύμα, διώκτη και καθαρτήριο, για να επιβιώσει από την τρομακτική ενοχή και το ψέμα, που την έχουν μολύνει εσωτερικά. Και για να αποποιηθεί την ευθύνη της ιστορίας της: έχει κακοποιηθεί, έχει κακοποιήσει, έχει διαπράξει αιμομιξία και τα έχει συγκαλύψει όλα αυτά με μια παρθενορραφή στην εφηβεία. Με έναν αντίστροφο μηχανισμό, στο δεύτερο διήγημα Μπρους Λι, ο Πέτρος, γεμίζει την εσωτερική του κενότητα με έναν φανταστικό Άλλο, ενδοβάλλοντας ένα αποκύημα των media. Ο Πέτρος, στη συνείδηση του, γίνεται ο Μπρους Λι. Τέλος, η Δωροθέα, η τρίτη ηρωίδα, αρνούμενη να αποδεχτεί την τραυματική πραγματικότητα- τον εραστή της στο κρεβάτι με μια ξένη- ασυνείδητα υποδύεται μια άλλη: μια τυφλή.

Οι 3 περσόνες του Μανόλη Πρατικάκη όμως έχουν πάει λίγο πέρα από την αλλοτρίωση: στην αποκοπή από την προσωπική μας ιστορία, στη σοβαρή διαταραχή του συνειδητού, στην τρέλα. Ο Άλλος έχει σχηματιστεί και ο αληθινός εαυτός καταπίνεται εντελώς μέσα του. Η διαλεκτική με τον Άλλο έχει κλείσει. Ο Ξένος είναι εδώ αμετάκλητα.

Φαίνεται λοιπόν ότι το σύνδρομο Φρέγκολι, πέρα από μια χαρτογράφηση των μηχανισμών της αβύσσου που λέγεται ψυχή, είναι παράλληλα και μια αλληγορία, που με τον τρόπο της κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στον  σημερινό άνθρωπο. Εκείνον που αντρώθηκε μέσα στον κόσμο της Νεωτερικότητας και σήμερα βιώνει τον υπαρξιακό σεισμό από την κατάρρευση του Ουμανιστικού ιδεώδους. Εκείνον που κινδυνεύει να αλλοτριωθεί εντελώς μέσα από την βίαιη εισβολή στη ζωή του της τεχνολογημένης και δεσποτικής μετα-Νεωτερικής εποχής. Εκείνον που αποκομμένος από την φύση και την ιστορία του και μην έχοντας έρισμα στον εσωτερικό του εαυτό ενδεχομένως να επιλέξει κάποια στιγμή έναν φανταστικό –εικονικό- κόσμο να ζήσει.

Μια εξαιρετική νουβέλα η τελευταία κατάθεση του ποιητή Μανόλη Πρατικάκη, μια θαρραλέα και τίμια προσπάθεια να χαρτογραφηθεί η άβυσσος της ψυχής από έναν λογοτέχνη που κρατά ως πυξίδα του την επιστημονική του παιδεία.

Βάνα Λυδάκη