Για μια ακόμα φορά ο εκδοτικός οίκος Εκάτη μας γνωρίζει από κοντά το έργο ενός σπουδαίου ποιητή. Πρόκειται για Τα Άσματα του Μαλντορόρ του Ιζιντόρ Ντυκάς γνωστού ως Λωτρεαμόν ή κόμης του Λωτρεαμόν, που αν και ο θάνατος τον βρήκε μόλις στα 24 του χρόνια κατάφερε και μας άφησε ένα έργο διαχρονικό, προδρομικό και μεγαλειώδες. Ο Νίκος Χειλαδάκης τον ονομάζει: «πατέρα της αμφισβήτησης» και «πρώιμη μεγαλοφυΐα».
Η συγκεκριμένη έκδοση περιλαμβάνει πρόλογο του Εντμόν Ζαλού και τα έξι άσματα του Μαλντορόρ σε μετάφραση Έλλης Νεζερίτη, ενώ στο τέλος βρίσκουμε έξι επιστολές του Ιζιντόρ Ντυκάς, που μας δίνουν πρόσθετες πληροφορίες από τις ελάχιστες, που υπάρχουν για τη ζωή του και ένας χρονολογικός πίνακας των σπουδαιότερων γεγονότων, που συνέβησαν όσο ζούσε ο συγγραφέας.
Η κεντρική ιδέα των έξι ασμάτων είναι ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κακός. Όλοι είναι εν δυνάμει εγκληματίες ή σύμφωνα με ένα λατινικό ρητό: Homo hominem lupus. Με βάση αυτή την ιδέα ο κεντρικός ήρωας του έργου με το υποβλητικό όνομα Μαλντορόρ διαπράττει φρικιαστικά εγκλήματα για να δείξει στους ανθρώπους πόσο κακοί μπορούν να γίνουν και μέχρι ποιο σημείο μπορούν να φτάσουν για να ικανοποιήσουν τα αρρωστημένα πάθη τους. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο Λωτρεαμόν δεν λαμβάνει υπόψη του το εξωτερικό περιβάλλον, δηλαδή, τις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες, που συμβάλλουν στην διαμόρφωση των ανθρώπινων χαρακτήρων.
Διαβάζοντας Τα Άσματα του Μαλντορόρ διαπιστώνουμε πως ο Λωτρεαμόν δεν είναι άθεος, θα μπορούσε, όμως, να χαρακτηριστεί αιρετικός, καθώς σπάνια αναφέρεται στη λέξη θεός, ενώ προτιμά τη λέξη «Δημιουργός», αφήνοντας έτσι να εννοηθεί ότι αναφέρεται σε μια γενεσιουργό δύναμη και όχι απαραίτητα στον θεό. Στο τρίτο άσμα ο Λωτρεαμόν παρουσιάζει έναν «Δημιουργό» μεθυσμένο, που τον περιγελούν και τον ξεφτιλίζουν ζώα και άνθρωποι, ενώ μια στροφή παρακάτω ο «Δημιουργός» θα επισκεφτεί ένα παλιό μοναστήρι, που έχει γίνει οίκος ανοχής, θα κάνει έρωτα με μια πόρνη και θα τραυματίσει θανάσιμα έναν νεαρό πελάτη.
Από τεχνικής άποψης Τα Άσματα του Μαλντορόρ με ένα απλό ξεφύλλισμα μοιάζουν με πεζό κείμενο, αν όμως, ο αναγνώστης ξεκινήσει το διάβασμα, τότε τον συνεπαίρνει ο χειμαρρώδης λόγος του Λωτρεαμόν με τις πολύ ζωντανές περιγραφές, τις παρομοιώσεις και έναν αβίαστο ρυθμό, που φανερώνει τις μεταφραστικές αρετές της Έλλης Νεζερίτη, που κατορθώνει να αποδώσει το έργο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Οι επιδράσεις στο έργο του Λωτρεαμόν ξεκινούν από τον Όμηρο, περνούν από τον Ντάντε και φτάνουν ως τον Πόε και τον Μαρκήσιο Ντε Σαντ. Όμως, πέρα από τις επιδράσεις, που δέχτηκε ο συγγραφέας θεωρήθηκε ένας από τους αναμορφωτές της γαλλικής λογοτεχνίας, καθώς στο έργο του συναντάμε αρκετά προδρομικά στοιχεία υπερρεαλισμού. Για παράδειγμα στην αρχή του τέταρτου άσματος αναφέρει: «Πέτρα, δέντρο ή άνθρωπος να είναι αυτό που θ’ αρχίσει το τέταρτο άσμα», ενώ λίγο παρακάτω διαβάζουμε: «Δυο στύλοι, που δεν ήταν δύσκολο κι ακόμα λιγότερο δυνατό να θεωρηθούν για μπαομπάπς, διακρίνονταν στην κοιλάδα μεγαλύτεροι από δυο καρφίτσες. Στην πραγματικότητα ήταν δυο πελώριοι πύργοι.» Αν διαβάσει κανείς ολόκληρη τη στροφή διαπιστώνει έναν υπερρεαλιστικό τρόπο γραφής, πολλά χρόνια πριν το μανιφέστο του Μπρετόν.
Αν και ο κάθε αναγνώστης, που θα διαβάσει Τα Άσματα του Μαλντορόρ θα έχει τη δική του προτίμηση για το ποιο σημείο του έκανε τη δυνατότερη εντύπωση, ας μας επιτραπεί να κρατήσουμε την στροφή της κηδείας από το πέμπτο άσμα, όπου ο Μαλντορόρ εμφανίζεται σαν σκοτεινός καβαλάρης, που περνάει και χάνεται μπροστά από την κηδεία στρέφοντας όλα τα βλέμματα πάνω του και «είναι ο μόνος πραγματικά νεκρός».
Θα κλείσουμε εδώ, φρονώντας, πως δεν είναι εύκολο να περιγράψει κανείς Τα Άσματα του Μαλντορόρ. Θα χρειαζόταν μια ξεχωριστή μελέτη πολλών σελίδων για να μπούμε στα βαθύτερα νοήματα του έργου, αλλά προς τον παρόν, ας αφήσουμε τον αναγνώστη να περιπλανηθεί στα μονοπάτια, που χάραξε ο Λωτρεαμόν και που μένουν μόνιμα στη μνήμη μας.
