Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 22

#7 Ξένια Κακάκη: "Στα «γιατί» των ανθρώπων μπορεί να κρύβεται η αλήθεια της ζωής"

Σειρά: Τα blogs στο Vakxikon.gr
Αριθμός στη σειρά: 17
Σειρά: Οι μεταφραστές στο Vakxikon.gr
Αριθμός στη σειρά: 2
Συνέντευξη
στην Άτη Σολέρτη
(Σοφία Αργυροπούλου)
Επισκεφτήκαμε τον φανταστικό πλανήτη της Ξένιας Κακάκη, προσπαθώντας να ενώσουμε τα κομμάτια του παζλ των ποιημάτων της. Τόσο μικρά και απλά, αστέρια λαμπυρίζοντα σε έναν ελεύθερο ουρανό όπως και η κάθε αλήθεια που αυτά περιέχουν. Σ' αυτή τη βόλτα όμως ας αφήσουμε την ίδια την Ξένια να ξεδιπλώσει τις αλήθειες της...

Διατηρείς το blog http://a-lyr.blogspot.gr/. Πώς εμπνεύστηκες τον τίτλο;

Σαν τα aστέρια που lεύτερα κι ανyστερόβουλα κρέμονται στον ψηλό ουrανό, έτσι αγαπώ να κρέμομαι κι εγώ. Ο άλφα Λύρας είναι ο Βέγας και είναι ο φανταστικός μου πλανήτης που πηγαίνω για να γράψω!

Μικροποιημάτων Πάζλ είναι ο τίτλος του βιβλίου σoυ που κυκλοφόρησε πέρυσι από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Γιατί επέλεξες αυτό τον τίτλο;

Τα κείμενα του παζλ είναι κείμενα που έγραψα από το 2009 έως το 2012, είναι κείμενα γραμμένα κάτω από διάφορες και διαφορετικές διαθέσεις και με ίσως λίγο διαφορετικό στυλ κατά το πέρασμα αυτής της τριετίας. Εκεί οφείλεται το παζλ. Τώρα ως προς τα μικροποιήματα… απλώς ο τίτλος Ποιημάτων παζλ, μού φάνταζε λίγο βαρύγδουπος. Εξάλλου, είμαι λάτρης των μικρών -φαινομενικά- πραγμάτων, των απλών πάντως σίγουρα.

Μάλλον

Μην τρομάζεις. Συνήθεια ήταν. Κι αυτή ήταν χρόνος. Κι αυτός γίνεται μνήμη. Κι αυτή αδυνατίζει.
Άρα, μάλλον
θα ξεχάσεις.
Μάλλον.

No te asustes. Sólo fue una costumbre. Y esa fue tiempo. Y ese se hace memoria. Y esa se debilita.
Así que probablemente
olviadrás.
Probablemente.

Ποια η σχέση σου με το χρόνο; Τη μνήμη και τη λήθη;

Διάλεξες ένα από τα πολύ αγαπημένα μου ποιήματα το οποίο δεν συμπεριλαμβάνεται στο Μικροποιημάτων Παζλ και μέσω του οποίου εκφράζω -με ποιητικό τρόπο- την άποψη και τα συναισθήματά μου για το Χρόνο. Η σχέση μου με το Χρόνο είναι μάλλον καλή (σαν τον τίτλο του ποιήματος), αν και κατά καιρούς τον έχω φοβηθεί αρκετά. Είναι από τα θέματα που με έχουν απασχολήσει πολύ: υπάρχουμε μέσα στο Χρόνο, γινόμαστε μνήμη και κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα γίνουμε λήθη. Είμαστε οι ίδιοι Χρόνος τελικά.

Γράφεις και στα ισπανικά. Πώς προέκυψε αυτή η ανάγκη;

Δεν ξέρω… πώς προκύπτουν οι ανάγκες; Ίσως αρχικά να ένιωθα την ανάγκη να με καλύψει κάτι ή… εγώ να καλυφτώ κάπου. Αισθάνομαι πολύ καλά πάντως μέσα στο ισπανικό αλφάβητο και καμιά φορά νιώθω ότι κάποιες ιδέες τις εκφράζω καλύτερα στα ισπανικά.

Τι μπορεί να σε εμπνεύσει και να σου δώσει κίνητρο για να αρχίσεις να γράφεις;

Πολλά πράγματα. Μια εικόνα στο δρόμο, οι ανθρώπινες συμπεριφορές, μια όμορφη μουσική, μια ιστορία που θ’ ακούσω, τα βλέμματα των ανθρώπων πάρα πολύ. Και το νερό… να το βλέπω, να το ακούω σε όλες του τις μορφές: σαν θάλασσα, σαν ποτάμι.

Ποια η δύναμη της αγάπης;

Η Αγάπη είναι άπειρη και άπειρα δυνατή, αρκεί να είναι αληθινή. Είναι από τα συναισθήματα που μπορούν να κάνουν έναν άνθρωπο να νιώσει ευτυχισμένος και πλήρης. Να μη θέλει τίποτα άλλο. Το ιδιαίτερο δε χαρακτηριστικό της που την κάνει ακόμα περισσότερο μοναδική είναι ότι δεν ζητάει ανταλλάγματα. Είναι αυτάρκης για τον άνθρωπο που την βιώνει, κι ας είναι και μονήρης κατάσταση ενίοτε.

Η δεύτερη ιδιότητά σου είναι αυτή της μεταφράστριας. Έχεις μεταφράσει Έλληνες ποιητές (Σαχτούρη, Βαλαωρίτη, Λειβαδίτη κ.ά.) στα ισπανικά αλλά και ξένους συγγραφείς / ποιητές (Γκιγιέρμο Αριάγα, Καμύ, Παζ, Πεσσόα κ.ά.) στα ελληνικά. Θα ήθελα να σε ρωτήσω, με τι κριτήρια επιλέγεις κείμενα προς μετάφραση;

Τα κείμενα που επιλέγω για μετάφραση έχουν μέσα τους κάτι από συμβολισμό και υπερρεαλισμό. Και οπωσδήποτε πρέπει να εντοπίζω μέσα σε αυτά μια Αλήθεια. Έπειτα, μου αρέσουν ως επί το πλείστον τα μικρά κείμενα, δηλαδή ποιήματα και διηγήματα (υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις). Γενικά, μου αρέσει ο περιεκτικός λόγος και το κείμενο να έχει κάτι να πει ανεξάρτητα από την έκτασή του. Επίσης, με ενδιαφέρει πολύ η ιδέα να καθιστώ γνωστούς τους Έλληνες λογοτέχνες (στον ισπανόφωνο κόσμο στην προκειμένη περίπτωση). Γι’ αυτό και νομίζω ότι περισσότερο μεταφράζω προς τα ισπανικά. Έπειτα, στο blog έχω πολλούς επισκέπτες πλέον από Ισπανία και Λατινική Αμερική, δεν θα μπορούσα να γράφω μόνο στα ελληνικά από σεβασμό και μόνο.

Πόσο δύσκολο είναι το έργο ενός μεταφραστή; Πού εντοπίζονται δηλαδή οι δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει;

Όταν μεταφράζει κανείς ποίηση, θεωρώ ότι το έργο του είναι τόσο δύσκολο όσο να έγραφε ο ίδιος ποίηση στη γλώσσα του. Είμαι πεπεισμένη πια ότι ειδικά ένας μεταφραστής ποίησης, πρέπει να είναι και ο ίδιος ποιητής. Πρέπει να αποδώσει το ύφος, αν είναι δυνατόν όσο πιο κοντά στο ύφος του πρωτοτύπου, και να είναι όσο περισσότερο ακριβής προς το περιεχόμενο. Τα πράγματα είναι πιο απλά όταν ο μεταφραστής μεταφράζει μη λογοτεχνικά κείμενα, π.χ. νομικά, οικονομικά, τεχνικά κείμενα κ.ά. Το έργο του μεταφραστή τότε λειτουργεί λίγο πολύ μηχανικά: αρκεί δηλαδή η μετάφραση λίγων κειμένων στην αρχή προκειμένου να εξοικειωθεί και να αποκτήσει το λεξιλόγιο και την ορολογία. Ο μεταφραστής είναι ο καλύτερος αναγνώστης ενός κειμένου.

Υπάρχει κάποιο μυστικό για μια καλή μετάφραση;

Το δικό μου μυστικό, αν μπορούμε να μιλάμε για μυστικά, είναι να μην έχω την παραμικρή αμφιβολία γι’ αυτό που διαβάζω. Μπορεί να αντιλαμβάνομαι διαφορετικά τα πράγματα από κάποιον άλλον αναγνώστη, όμως πρέπει να τα αντιλαμβάνομαι. Αλλά ο κάθε μεταφραστής φαντάζομαι ότι θα έχει τα δικά του μυστικά.

Υπάρχει κάποιο λογοτεχνικό είδος, στο οποίο να έχεις μια ιδιαίτερη προτίμηση ή ενδεχομένως και να έχει ασκήσει επιρροή στη γραφή σου;

Αγαπώ πολύ τον υπερρεαλισμό και θα ήθελα το νταντά και ο υπερρεαλισμός να είχαν ασκήσει επιρροή στη γραφή μου. Δεν θα ‘λεγα ότι το έχουν κάνει, τα έχουν καταφέρει πολύ καλά στο μυαλό μου, όμως! Προς το παρόν, νομίζω ότι καταπιάνομαι με ρεαλιστικά θέματα (και καμιά φορά ίσως λίγο φιλοσοφικά) με ποιητική διάθεση.

Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;

Παλαιούς ή νεώτερους; Έχω πολλούς… Αγαπώ πολύ τους υπερρεαλιστές Εμπειρίκο, Ελύτη, Εγγονόπουλο, Βαλαωρίτη. Επίσης λόγω των σπουδών μου, έχω εστιάσει πολύ και σε Ισπανούς: Paz, Neruda και Benedetti είναι οι αγαπημένοι μου οι οποίοι επίσης «υπερρεαλίζουν» (ο τελευταίος όχι τόσο). Αγαπώ και τη γενιά του ‘27 από τους οποίους ξεχωρίζω τον Luis Cernuda. Στην εφηβεία μου διάβασα ό,τι βιβλίο υπήρχε του Έσσε. Τέλος, πολύ συχνά & ταυτόχρονα με άλλα βιβλία που μπορεί να διαβάζω, αγαπώ να ανατρέχω στον Όμηρο και τον Πλάτωνα: αυτές οι αναγνώσεις με συντονίζουν και σαν να με επαναπροσδιορίζουν κάθε φορά. Και στον Λειβαδίτη ανατρέχω: η θρησκευτικότητά του (των τελευταίων ποιημάτων του) μου προκαλεί μια γλυκιά θλίψη και την ίδια στιγμή με ηρεμεί απίστευτα. Τρέφω βαθιά αγάπη για τον Λειβαδίτη. Μάλλον δεν έχει τέλος αυτή η λίστα!

Πώς κρίνεις τη σύγχρονη κοινωνική και λογοτεχνική πραγματικότητα;

Σε γενικές γραμμές διακρίνω πολλές εκπτώσεις και ψευδοκαταστάσεις. Ακατάσχετη φλυαρία και κενά περιεχόμενα, οι εξαιρέσεις όμως φαντάζουν κοινωνικά ή λογοτεχνικά -ανάλογα με το πού εστιάζουμε- διαμάντια. και ευτυχώς υπάρχουν.

Ποια είναι η μεγαλύτερη αλήθεια που μας λέει η ζωή;

Στα «γιατί» των ανθρώπων μπορεί να κρύβεται η αλήθεια της ζωής (του καθένα) όπως αυτή διαμορφώνεται τελικά (για τον καθένα). Έτσι νομίζω.

Ποια είναι τα επόμενά σου σχέδια; Αναμένεται να εκδώσεις κάποιο επόμενο βιβλίο δικό σου ή ίσως μεταφρασμένο από σένα;

Καλώς εχόντων των πραγμάτων, το επόμενο βήμα είναι να εκδώσω ένα βιβλίο του Νάνου Βαλαωρίτη που έχω μεταφράσει στα ισπανικά.

Τέλος, θα ήθελα να σε ευχαριστήσω πολύ για τη διαδικτυακή συνομιλία μας, να ευχηθώ καλή επιτυχία σε ο,τι κάνεις και να σου ζητήσω να κάνεις μια ευχή!

Κι εγώ σε ευχαριστώ πολύ γιατί μου έδωσες την ευκαιρία να σκεφτώ όμορφα πράγματα πάλι! Εύχομαι Υγεία και Ειρήνη στον κόσμο. Τι άλλο πιο σημαντικό;

Τρία ποιήματα της Ξένιας Κακάκη

 

Κάποτε

Πρόσεξε –μου είπε ανήσυχα- μην γίνεις σαν κι εμένα και δεις ξάφνου να γίνονται
Τα άσπρα σου φουστάνια λιμνάζοντα νερά
Τα φυλαχτά που φόραγες άπνοα κοχύλια
Τα γάργαρα σου νιάτα αλάτι στη γλώσσα του «Ε Και;»
Πρόσεξε –μου είπε ικετευτικά- μην γίνεις σαν κι εμένα
Νερό ζεστό πειθήνιο στους βράχους της ακροθαλασσιάς.

Γιατί κάποτε ήμουν κύμα.

Οι εποχές

Οι άνοιξές μου μυρίζουν προσμονή και λαχτάρα.
Τα καλοκαίρια μου έχουν γεύση ήλιου, θάλασσας, ερώτων.
Στα φθινόπωρά μου ακούω τον ήχο της επιστροφής.
Οι χειμώνες μου περπατούν σκυφτοί με νοσταλγία.

Και τόσα χρόνια ψάχνω να βρω την εποχή εκείνη
που θα θυμίζει μόνο
Εσένα.

Μικρό μακροβούτι

Είπα να δώσω μιας στιγμής μακροβούτι
κι έτσι για αλλαγή να βρεθώ σε άγνωστες χώρες.
Βγήκα στις ακτές της Νότιας Αφρικής
(της χώρας της Δημοκρατίας).
Από εκεί σας γράφω.
Στα Αφρικάανς.
Έκ γιέι χέι! (1)
Ίεν τουίε ντρί! (2)

Σημειώσεις
1.Εγώ εσύ αυτός
2.Ένα δύο τρία