Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 21

Από μνήμης του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Από μνήμης, ποίηση, Γιώργος Χ. Θεοχάρης, Εκδόσεις Μελάνι, 2010


Από μνήμης. Η τέταρτη κατά σειρά ποιητική συλλογή του Γιώργου Χ. Θεοχάρη (γεννημένος το 1951 στη Δεσφίνα, κεφαλοχώρι της ορεινής Φωκίδας). Έχουν προηγηθεί οι ποιητικές συλλογές του: Πτωχόν Μετάλλευμα (έκδοση του περιοδικού Εμβόλιμον, 1990), Αμειψισπορά (έκδοση της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Λεβαδείας, 1996), Ενθύμιον (εκδόσεις Καστανιώτης, 2004), καθώς και το βιβλίο ιστορικής έρευνας Δίστομο 10 Ιουνίου 1944-το Ολοκαύτωμα (εκδόσεις Σύγχρονη Έκφραση, 2010) για το οποίο τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας 2011.

Από μνήμης, λοιπόν. Τίτλος που αποτελείται από μία πρόθεση και ένα ουσιαστικό. Η μνήμη. Ένα ουσιαστικό που όμως, δίνει όλο τον τόνο στην ποιητική έκφραση του Γιώργου Χ.  Θεοχάρη και συνάμα αποφεύγει να φανερώσει τη δοκιμασία που έχει υποστεί ο ποιητής για να φτάσει στην τέλεια λιτότητα του τίτλου, επιτρέψτε μου να τολμήσω να πω, και του ποιήματος. Και λέω ποιήματος, γιατί διαβάζοντας τη συλλογή, ένιωσα ότι παρά το ότι απαρτίζεται από πολλά μικρά- φορές τρίστιχα- πεζόμορφα, ενότητες, σημειώσεις, όλα ουσιαστικά συνθέτουν ένα και μόνο ποίημα. Αυτό που σε παίρνει από το χέρι και σε κάνει να σκεφτείς με εκείνη τη δύναμη της σκέψης που παράγεται σε συνεργασία με το συναίσθημα, που σε κάνει μέσα σε δευτερόλεπτα, να νιώσεις την ευτυχία και τη δυστυχία, το «εγώ» και το «άλλο», το ατομικό και το συλλογικό, την ιστορία και την Ιστορία. Αρκεί βέβαια, τονίζω το αρκεί, να υπάρχει η επιθυμία, όχι για την ανάγνωση του ποιήματος- η ποίηση του Γιώργου Θεοχάρη δεν διαβάζεται, βιώνεται- μα για κείνη της βουτιάς στη μνήμη μας. Εδώ, το «δεν θέλω να θυμάμαι» δεν έχει χώρο και ακόμα περισσότερο χρόνο, γιατί ο ίδιος ο ποιητής με μεγάλη μαεστρία, λέει:

μνημόσυνα

Γράφουμε ποιήματα,
βότσαλα μνήμης ρίχνουμε
στον σιωπηλό βυθό
του χρόνου


(Ανοίγω παρένθεση, γιατί θέλω να επιστήσω την προσοχή σας στη μορφή του ποιήματος.  Σαν να θέλει ο ποιητής με αυτή ακριβώς τη μορφή που επέλεξε, με αυτή τη στοίχιση, να μας κάνει να τον φανταστούμε να πετά το βότσαλο της μνήμης και να το ακολουθήσουμε νοερά στην κατακόρυφη- γραμμική πτώση του στο σιωπηλό βυθό του χρόνου.)

Ο ποιητής δεν αφήνεται στην επιφάνεια. Αντίθετα, αφήνεται στη βαρύτητα της μνήμης που τον τραβά στην ανακάλυψη του «εαυτού» μέσα από τον τόπο του, μέσα από τους ανθρώπους που πέρασαν και περνούν από τη ζωή του. Εκεί ακριβώς καταφέρνει να αιχμαλωτίσει και τον αναγνώστη του. Στα βαθύτερα στρώματα που διανοίγουν οι λέξεις που είπαμε, οι  εικόνες που είδαμε, οι πράξεις που ζήσαμε και κάναμε παρελθόν και οι οποίες προκαλούν γόνιμα ψυχικά περιστατικά. Επίσης, δεν φοβάται τον ύπνο. Γνωρίζει πολύ καλά, ότι ο ύπνος βοηθά στη λειτουργία της μνήμης, γιατί για να θυμηθεί κάποιος θα πρέπει να έχει μάθει και να διαγράφει.

Ο Γιώργος Θεοχάρης, «επιχειρεί» την κάθε μνήμη, με λόγο απαλλαγμένο από το περιττό βάρος. Αφήνει τη λεξιθηρία κατά μέρους, γιατί αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να αναδείξει την αλήθεια του μέσα από την διαρκή πορεία του από το αόρατο προς το ορατό, από το ορατό προς το αόρατο. Κοιτάζει μέσα του, κοιτάζει γύρω του και πάλι μέσα του, τολμά να αντικρίσει όσα οι άλλοι, φορές, αρνούνται. Φωνάζει ονόματα, καλεί τους νεκρούς του, συνομιλεί μαζί τους, τους νοιάζεται σαν να ήταν παρόντες, όπως στο:

Τρίστιχο για την κρύπτη

Πλευρό αλλάζεις
τις νύχτες μες στο μνήμα
πικρέ πατέρα;

μα και τους ζωντανούς, αυτοί που είναι κοντά του, αυτοί που είναι μακριά του, όλοι για τον ποιητή Γιώργο Χ. Θεοχάρη- νεκροί, ζωντανοί- είναι παρόντες σε μια διαφορετική διάσταση. Σε εκείνη τη διάσταση, που μόνο ποιητής μπορεί να ορίσει… Από μνήμης.

Μαρία Τσιράκου