Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 20

Σφιχτές ζώνες και άλλα δέρματα της Έλενας Πέγκα

Σφιχτές ζώνες και άλλα δέρματα, Μυθιστόρημα, Έλενα Πέγκα, Εκδόσεις Άγρα, 2011


Τριάντα έξι πολύ σύντομες ιστορίες φιλοξενούνται στις (μόλις) εβδομήντα οκτώ σελίδες του εν λόγω βιβλίου. Εισαγωγικά, σημειώνω τη διαφωνία μου με το χαρακτηρισμό, τον οποίο επιλέγει η συγγραφέας, του συγκεκριμένου πονήματος ως νουβέλας. Αποτινάσσω, λοιπόν, το ζυγό της όποιας ειδολογικής κατάταξης, και επιλέγω να αντιμετωπίσω το πεζογράφημα αυτό ως την αφήγηση που θα συνόδευε ένα φανταστικό φωτογραφικό άλμπουμ διάφορων – φιλτραρισμένων άλλοτε μέσα από τη βίωση, άλλοτε μέσα από τη φαντασίωση – ενσταντανέ, που, για λόγους σχετιζόμενους με τα διάφορα επίπεδα της συνείδησης, κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν μια θέση προνομιακή στη μνήμη της γράφουσας.

Οι τριάντα έξι αυτές ιστορίες της Πέγκα εκτυλίσσονται ιλιγγιωδώς. Πολλές φορές τελειώνουν – χωρίς απαραίτητα αυτό να σημαίνει και πως ολοκληρώνονται – στο περιθώριο μίας μόνο σελίδας. Ο αναγνώστης προλαβαίνει να αποκομίσει μόλις ένα στίγμα του εκάστοτε κεντρικού ήρωα, ο οποίος, ας σημειωθεί, συνήθως δεν ταυτίζεται με το πρόσωπο που αφηγείται την κάθε ιστορία. Έχουμε, δηλαδή, όχι ολοκληρωμένους και στιβαρούς χαρακτήρες, αλλά ορισμένες στιγμιαίες εκφάνσεις ή προεκβολές τους.

Οι γεωγραφικές συντεταγμένες μεταβάλλονται με το πέρασμα από τη μία ιστορία στην άλλη, κάποιες, μάλιστα, φορές δραματικά. Ωστόσο, ο φακός είναι στραμμένος απαρέγκλιτα σε αυτό που στο θέατρο ονομάζεται σώμα. Ουδεμία έκπληξη ως εδώ• η Πέγκα είναι, άλλωστε, μια καταξιωμένη θεατρική συγγραφέας, και, ως εκ τούτου, εύλογα την απασχολεί εντατικά το συγκεκριμένο θέμα. Το κέντρο βάρους, όμως, των σωμάτων που πραγματεύεται είναι μετατοπισμένο προς την επιφάνειά τους, προς το δέρμα τους. Όπερ μεθερμηνευόμενον εστί (συγχωρήστε μου το μονοτονικό): το σώμα ως διεπιφάνεια μεταξύ υλικού και πνευματικού κόσμου, αλλά και ως συνένωσή τους.

Η συνένωση, βέβαια, αυτή δε συντελείται ανεμπόδιστα. Οι ήρωες της Πέγκα καλούνται να συγκρουστούν μετωπικά με όποια τροχοπέδη συναντούν, με όποια σφιχτή ζώνη τους εμποδίζει ή τους συγκρατεί. Οι συγκρούσεις αυτές αποδεικνύονται ρομαντικές παρά τη ρεαλιστικότητά τους, ενώ, παράλληλα, χρωματίζουν τους ήρωες σε τόνους τραγικά ειρωνικούς, αφού ό, τι πραγματικά τους εμποδίζει αποτελεί κομμάτι του εαυτού τους. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για μάχες που δίνουν οι ήρωες προς υπέρβαση της ταυτότητάς τους, μιας ταυτότητας που επιβάλλεται στα άτομα – ένδοθεν ή έξωθεν. Έχουμε, λοιπόν, τριάντα έξι ιστορίες για τις ενέδρες της ταυτότητας στην πορεία προς τη συνάντηση του εαυτού με το «άλλο».

Στις ιστορίες αυτές ο ερωτισμός είναι πανταχού παρών. Δικαιολογημένα κατά την άποψή μου• γίνεται, εξάλλου, λόγος για μια προσέγγιση του «άλλου» και, δη, μέσω της αφής, μέσω του δέρματος. Είναι, όμως, ένας ερωτισμός διαφορετικός από αυτόν τον οποίο ενδεχόμενα έχουμε συνηθίσει, όπως διαφορετικοί και συχνά εκκεντρικοί είναι οι ήρωες.

Η γραφή της Πέγκα είναι μάλλον εναρμονισμένη με όλα τα παραπάνω: γλαφυρή στην αφήγηση, κοφτή στους διαλόγους. Παρόλα αυτά, έχω την εντύπωση πως κάποτε η αναλογία περιγραφή του context προς δράση (με το ζυγό να γέρνει προς την πρώτη) δεν είναι η σωστή. Αλλιώς ειπωμένα: η επαφή μου με ορισμένους από τους ήρωες του βιβλίου παραήταν σύντομη.

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον, αλλά και ευχάριστο ανάγνωσμα, που «φεύγει» απνευστί. Είναι, θα λέγαμε, ένα βιβλίο φρέσκο και, κυρίως, ένα βιβλίο με σύγχρονη ματιά, παρότι ο συγγραφικός βίος της Πέγκα εκκινεί το 1986.

Ανθή Κανιούρα