στον Νέστορα Πουλάκο
Στη σειρά Γενικών Γνώσεων κυκλοφόρησε το καλοκαίρι από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, το νέο βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη “Κυριακή Απόγευμα στη Βιέννη”. Σύμφωνα με την ίδια, “η ψυχή είναι πανίσχυρη. Μην κολλάς στην ψυχανάλυση, προορίζεται για τις πληγές, μετά χρειάζεσαι την πνευματική περιπέτεια, μόνη σου. Όπως πας σε ορθοπεδικό αν σπάσεις ένα πόδι. Θα σου γιατρέψει το κάταγμα, δε θα σου μάθει να βαδίζεις, ούτε το δρόμο, ούτε βέβαια τον προορισμό. Η ευθύνη σου είναι αμεταβίβαστη. Ετοιμάσου να με εγκαταλείψεις πριν παραλύσεις στο ντιβάνι μου!”H Mάρω Βαμβουνάκη μίλησε στο Περιοδικό Vakxikon.gr γι’ αυτή τη νέα της εκδοτική περιπέτεια, όπως αποτυπώνεται μέσα από τις ποικιλόμορφες ιστορίες της συλλογής αυτής.
Σε ποιο είδος λογοτεχνίας θα κατηγοριοποιήσετε το νέο βιβλίο σας “Κυριακή απόγευμα στη Βιέννη”;
Η πρώτη μου σκέψη όταν ξεκίνησα αυτού του είδους τα βιβλία, ήταν να φτιάξω ένα βιβλίο ψυχολογικό από όσα κατάλαβα μελετώντας και δουλεύοντας με τις ψυχοθεραπείες. Αυτόματα όμως, τα περιστατικά άρχισαν να ζωγραφίζονται στο νου μου με τον τρόπο της νουβέλας. Η ζωή είναι νουβέλα, κάθε μέρα μας είναι μια νουβέλα! Αδύνατον να αποφύγεις το λογοτεχνικό τρόπο γιατί δεν είναι φτιαχτή επινόηση, η ίδια η ζωή στη φύση της είναι ποιητική. Πόσο περισσότερο η ψυχή που είναι το θέμα μου.
Οι ιστορίες που περιγράφετε στο βιβλίο σας είναι πραγματικές, ή μπλέκετε και φανταστικά, μυθιστορηματικά στοιχεία;
Μα μήπως οι φαντασίες μας δεν μας αντιπροσωπεύουν; Καμιά φορά είναι πραγματικότερες από την πραγματικότητα μια και εκεί πάει και κρύβεται δειλά όσο κι ελεύθερα ο γνήσιος εαυτός μας, ο ισχυρότερος πόθος μας, ο φοβισμένος φόβος μας. Με το άλλοθι της φαντασίας μισοβιώνεις όσα νομίζεις πως δεν σου επιτρέπονται. Δίχως αυτό το καταφύγιο θα αρρωσταίναμε βαριά...
Σκοπός των ιστοριών σας είναι η ψυχική ανάταση ή ο προβληματισμός του αναγνώστη σας;
Όχι, δεν έχω σκοπό. Γράφω όπως ζω. Με όσα άσκοπα παρατηρώ και χαζεύω και που εντέλει, θέλω δε θέλω, βγάζουν κάποια συμπεράσματα. Έτσι μάλλον λειτουργεί ο άνθρωπος, με βιώματα και συλλογισμούς, λαθεμένους έστω. Είμαι πολύ αισιόδοξη απ’ τη φύση μου και αυτό μεταγγίζεται στον αναγνώστη. Μακάρι, γιατί η αισιοδοξία και υγιεινή είναι και φέρνει γούρι.
Στα γραπτά σας “συμπεριφέρεστε” με κανόνες της ψυχολογίας ή της λογοτεχνίας; Τα διαχωρίζετε αυτά τα δύο τρόπον τινά;
Δεν συνειδητοποιώ κανόνες. Αυθόρμητα πέφτω στο ποτάμι εκείνου που διψώ και αφήνομαι στο ρεύμα. Οτιδήποτε βοηθάει στο να το διηγηθώ καλύτερα, το αρπάζω. Μακάρι να γινόταν να έχουν κάποιες σελίδες μου σάουντρακ! σκέφτομαι πότε πότε.
Εντέλει, μπορεί να υπερισχύσει το εμείς από το εγώ; Είναι εφικτό αυτό;
Δραματικά, θλιβερά, δύσκολα...Υπάρχουν βέβαια και πρόσωπα, φανεροί ή άφαντοι ήρωες και άγιοι, που αυτό το κατορθώνουν. Ίσως κι αυτοί κρατούν τη ζωή όρθια, σαν μαγιά. Είναι να τους ζηλεύεις, γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία. Όπως και δεν υπάρχει πιο καταπιεστικό βάσανο, αδιάκοπος κόπος, από το να σε τραβάει ο εαυτούλη σου από τη μύτη και όλο να αγχώνεσαι: Πώς σας φαίνομαι; Πώς δείχνω; Αρέσω;
Οι γονείς, η οικογένεια και η διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι οι καταλύτες για το σύνολο της μετέπειτα συμπεριφοράς των ενηλίκων στην προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή τους; Δηλαδή εκεί βρίσκονται οι ρίζες του καλού και του κακού;
Οι γονείς μας, με όσα λένε και κάνουν και, κυρίως, μ’ αυτό που κατά βάθος όντως είναι, έχουν τρομερή επιρροή στην ψυχή και το δρόμο μας. Όμως τίποτα, ούτε η κοινωνία, ούτε τα γονίδια, ούτε καν οι γονείς, δε μπορεί να καταλύσει την φυσική, πανίσχυρη ελευθερία μας, τη βούλησή μας: να γίνουμε ή να μη γίνουμε εκείνο που θέλουμε, να σκλαβωθούμε στις γονεϊκές προσδοκίες ή να πετάξουμε μακριά, στη δική μας ωραία περιπέτεια;
Υφίσταται ακόμη ως πυλώνας της κοινωνίας μας, ο θεσμός της οικογένειας;
Νομίζω πως, ναι. Όχι με τον παλιό τρόπο της βιτρίνας όπου κάθε πλάσμα όφειλε να βρίσκεται στη θέση του και σε κοινή θέα, αλλά πιο δύσκολα, πιο ουσιαστικά, υφίσταται. Η οικογένεια σήμερα είναι αβοήθητη από το κοινωνικό περιβάλλον, περίπου αμύνεται. Όμως κάθε κρίση και μας απειλεί, και μας αναβαπτίζει σε πιο ελεύθερες αξίες. Δεν είναι έτσι;
Κατά τη γνώμη σας, η πραγματική αγάπη και ο αληθινός έρωτας μπορούν να επικρατήσουν στο χρόνο, σε μια σχέση έγγαμου ή άγαμου βίου, ή πρόκειται για μια ουτοπία;
Α, όχι! Δεν είναι ουτοπία! Συμβαίνει σπάνια και επειδή ακριβώς μπορεί να συμβεί μας ελκύει τόσο δυνατά να το επιδιώξουμε. Οι ελπίδες δεν είναι τυχαίες. Η δυνατότητα του αληθινού στέκει επίμονος φάρος στις φουρτούνες και στα ναυάγιά μας.
Εν συνεχεία, ο συμβιβασμός, η ανία και η πλήξη της καθημερινότητας -η σπίθα του έρωτα και η δυναμική της επαφής που χάνονται με τον καιρό, είναι αναπόφευκτα φαινόμενα ή μπορούν να δουλευτούν με κάποιο τρόπο;
Εγώ νομίζω πως ο έρωτας τελειώνει μόνο όταν απογοητεύεται. Όχι από το χρόνο ή τη συμβίωση. Χρόνος και συνύπαρξη αποκαλύπτουν πτυχές μας απογοητευτικές, όψεις που κρυώνουν την καρδιά του άλλου. Ποιος φταίει; Εκείνος που έκρυβε τον χαρακτήρα του; Εμείς που τον ερωτευτήκαμε αποσπασματικά ή φαντασιωτικά από ανάγκη; Όλα μαζί! Σκέφτομαι: Θα πονέσουμε που θα πονέσουμε πάντα σε μια αγάπη, ας φροντίσουμε έστω να πονέσουμε για κάποιον που αξίζει.
Μπορεί να ιδωθεί το βιβλίο σας και ως το ντιβάνι του ψυχαναλυτή όπου κάθεται ο αναγνώστης σας;
Υπάρχει ένα ντιβάνι κάπου στις σελίδες μου, όπου ξαπλώνει πότε ο θεραπευόμενος, πότε ο θεραπευτής. Αγαθόν το εξομολογείσθαι και τίποτα δεν είναι πιο θεραπευτικό. Είναι όμως απαραίτητο να σε ακούει ένα σωστό αυτί, η ιδέα της αυτοανάλυσης δε λειτουργεί ούτε στη θρησκεία μας, ούτε στην ψυχανάλυση. Ο γέροντας Παΐσιος λέει κάτι σπουδαίο: Για να πιάσει τόπο μια συμβουλή πρέπει να είναι ταπεινός και αυτός που την ακούει και αυτός που τη δίνει.
