«Ν’ ανάψω το φως να βλέπω. Τι; Να βλέπω; Δεν βλέπω τίποτα πια. Και δεν χρειάζεται.»
Μια γυναίκα στα όρια της κατάρρευσης. Στα πρόθυρα της ανυπαρξίας. Ένα πλάσμα σχεδόν αναγνωρίσιμο. Στην άκρη κάποιας αναχώρησης προς το απόγειο παρελθόν. Στο μεταίχμιο μεταξύ μνήμης και λήθης, διαύγειας και μέθης, ανατροπής και αποδοχής. Η ιστορία μιας ζωής. Μιας πορείας χωρίς στάσεις αγκαλιάς ή κανακέματος. Ενός δρόμου προς ένα πεπρωμένο που χάραξαν «οι άλλοι».
«Οι άλλοι» που «γνωρίζουν».
«Οι άλλοι» που σου γυρίζουν την πλάτη ή σε χειροκροτούν.
Ο Γιώργος Λαμπράκος, στο τρίτο προσωπικό του έργο, σκιαγραφεί μια γυναίκα – ενέχυρο στα χέρια της πιο σκληρής πραγματικότητας: της αναγνώρισης της ανθρώπινης φθοράς. Μας φέρνει έτσι αντιμέτωπους με ζητήματα ατομικά και πανανθρώπινα, με εσωστρεφείς αναφορές ή εξωτερικές διαδικασίες υπό κρίση, με καταστάσεις που, λίγο ή πολύ, όλοι έχουμε βιώσει: τη γονεϊκή χειραγώγηση, τη ματαίωση των πιο κρυφών επιθυμιών, το ανεκπλήρωτο του έρωτα, το αφιλόξενο του σώματος, τον εθισμό σαν καταφύγιο ή κρυψώνα, τη μοναξιά. Μέσα από μια πολυδιάστατη αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο σε τεχνική θεατρικού μονολόγου, ο Λαμπράκος διεισδύει στην ψυχολογία της ηρωίδας του δίνοντας χώρο στις πιο μύχιες σκέψεις. Συχνά αυτό το «άνοιγμα» σοκάρει, άλλοτε τέρπει, άλλοτε προβληματίζει, άλλοτε φοβίζει, άλλοτε συγκινεί. Αποκλείεται ωστόσο να σταθείς ανεπηρέαστος.
«Άσε που δεν έχω πια γεύση. Χτυπάω το κεφάλι μου στο σίδερο του κρεβατιού, αλλά πέφτω λιπόθυμη απ’ τη ζαλάδα. Μια μέρα έκοψα ένα δάχτυλο με τα δόντια μου και το έφαγα. Τι κατάλαβα;»
Η απόγνωση της σύγχρονης εποχής, τα αδιέξοδα, η βία, το ζοφερό κομμάτι του «φωτεινού» ορθολογικού πολιτισμού μας, διαπερνούν τις σελίδες της «Υπογείωσης» υπόγεια, ύπουλα, σκληρά. Με γλώσσα ακριβείας αυστηρά μελετημένη, ώριμη γραφή και ενδιαφέρουσα αλληλουχία συνειρμών, ο Λαμπράκος φτιάχνει έναν χαρακτήρα που αποπειράθηκε να επαναστατήσει και υποτάχθηκε, που έσκυψε εν μέρει και σκαρφάλωσε, που προσπάθησε να ζήσει (και απέτυχε;). Αν και κάθε θεατρικό κείμενο μεταμορφώνεται και ζωντανεύει στο σανίδι, η «Υπογείωση» διατηρεί τη δύναμή της στην ανάγνωση από την αρχή μέχρι το τέλος χάρη στη μαστόρικη γραφή ενός από τους πιο ταλαντούχους νέους λογοτέχνες.
Ο Λαμπράκος, μέσα από την εμβάθυνση στην ψυχολογία της ηρωίδας, καθώς και μέσα από σκόπιμες και επιτυχημένες επαναλήψεις καίριων εικόνων, σκέψεων και ιδεών, καταφέρνει να καταδείξει με σεμνότητα αλλά και αποφασιστικότητα τα κακώς κείμενα αυτής της κοινωνίας: «οι άλλοι», όσοι μας «αγαπούν», μας γαλουχούν, μας εκπαιδεύουν, μας διοικούν, μας κυβερνούν, μας ξελογιάζουν και τελικά μας «συγκροτούν» γίνονται μπροστά στα μάτια μας υπεύθυνοι για όσα δεν τολμάμε ούτε να τους καταλογίσουμε. Τότε η ατομική ευθύνη απαλύνεται, δεν εξαλείφεται ασφαλώς, απλώς τα πιο μοχθηρά εχέγγυα της συνείδησης αμφισβητούνται, ξεμπροστιάζονται. Ως την επιβίωση.
