Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 18

Οι περιπέτειες ενός τυφλού - Ανάγνωση της Ιουλίας Τολιά

Οι περιπέτειες ενός τυφλού, Ποίηση, Ιουλία Τολιά, Εκδόσεις Στοχαστής, 2012

Από την αρχαιότητα η ποίηση καθιερώθηκε ως ύψιστη μορφή λόγου και η Αρχαία Ελλάδα ανέδειξε ποιητές που έγραψαν αριστουργήματα.  Τα έργα των ποιητών μόρφωσαν γενιές Ελλήνων και διαμόρφωσαν μια εθνική συνείδηση διαποτισμένη από την ποιητική παράδοση. Μην ξεχνάμε ότι οι βασιλιάδες είχαν στο παλάτι τους μελωδούς που τραγουδούσαν ποίηση. Η Ιλιάδα  και η Οδύσσεια είναι τα δημοφιλέστερα ποιήματα που διδάχτηκαν όχι μόνο στα όρια του ελληνικού έθνους, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Η ελληνική ποίηση έγινε η βάση για να γράψουν και  άλλοι λαοί. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και τον προηγούμενο αιώνα, όταν ακόμη και στα χωριά πουλούσαν φυλλάδες του Ερωτόκριτου και της Ερωφίλης.
Και ενώ οι ποιητές εξακολουθούσαν να τηρούν παραδοσιακούς κανόνες γραφής, η γενιά του τριάντα προσπάθησε να νεωτερίσει. Ξεκίνησε να γράφει χωρίς ομοιοκαταληξία και ο στίχος ήταν πιο ελεύθερος και πληρέστερος σε νοήματα. Πολλά ποιήματα εκείνης της περιόδου μελοποιήθηκαν και τραγουδήθηκαν και αγαπήθηκαν από τον λαό. Ακόμη, τα δύο νόμπελ ποίησης που πήρε η χώρα μας έκαναν δημοφιλή την ελληνική ποίηση. Έλεγες ότι ήσουν ποιητής και διέκρινες τον σεβασμό στο πρόσωπό σου. Και ενώ πιστεύαμε πως αυτή η άνοιξη στην ποίηση θα συνεχιστεί, μερικοί παράγοντες όπως η αλλαγή του κοινωνικού ιστού, ο θάνατος των  μεγάλων ποιητών και η ανάπτυξη του μυθιστορήματος έβαλαν στο περιθώριο την ποίηση. Οι εφημερίδες , τα περιοδικά έπαψαν να γράφουν ή έγραφαν δύο ή τρεις σειρές για τις ποιητικές συλλογές. Έτσι χάσαμε την επαφή με την παραγωγή και με την ενημέρωση για το τι εξέδιδε ο κάθε εκδοτικός οίκος. Οι ποιητικές συλλογές τυπώνονταν και συνεχίζονται οι περισσότερες να εκδίδονται σε λίγα αντίτυπα και συνήθως χρηματοδοτούμενες από τους ίδιους τους ποιητές.
Η ποίηση δεν ενδιαφέρει  σήμερα τους εκδότες. Έπειτα, είναι  αλήθεια, είναι πολλοί αυτοί που γράφουν ποίηση. Και αρκετοί από αυτούς, παρεξηγημένα τελείως, τη θεωρούν ως ένα εύκολο είδος γραφής. Σαν κάτι που γράφεται ή διεκπεραιώνεται  με πολλή ευκολία ανάμεσα στα άλλα θέματα της καθημερινότητας. Πρόχειρα σχεδόν, θα έλεγα. Κι όμως, η ποίηση δίνει στον λόγο τη δυνατότητα να  φθάσει στην υψηλότερή του μορφή. Η ποίηση απαιτεί προσήλωση, προϋποθέτει μεγάλα διαστήματα σιωπής. Όσο για μερικούς ποιητές, η έκδοση των συλλογών τους φανερώνει ότι θέλουν κάτι σημαντικό να πουν. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει και η Ιουλία Τολιά.
Ξεκίνησε την περιπέτεια της γραφής πριν από είκοσι πέντε χρόνια, το 1987, και έχει γράψει μέχρι σήμερα τέσσερις ποιητικές συλλογές. Κάθε μια από αυτές έχει την δική της σημασία και αξία. Αυτό όμως που τις κάνει να ξεχωρίζουν είναι ότι για την εκδοσή τους μεσολαβούν μεγάλα χρονικά διαστήματα, που σημαίνει ότι οι στίχοι της είναι δουλεμένοι με εξαιρετική επιμέλεια. Στη νέα της συλλογή Οι περιπέτειες ενός τυφλού, η ποιήτρια αποφεύγει να γράψει μικρά αυτόνομα ποιήματα αλλά προτιμά έναν ποιητικό λόγο που κατατείνει σε ένα ποιητικό αφήγημα. Γράφει δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα υψηλής πίεσης που νομίζεις ότι θα σε ταξιδέψει σε μέρη που δεν γνωρίζεις τον δρόμο επιστροφής σου.
Κεντρικό πρόσωπο ο τυφλός, που η τυφλότητά του τον βοηθά να "αισθάνεται ελεύθερος, συμφιλιωμένος με το απρόβλεπτο". Θυμάται τα χρώματα, θυμάται μιά υποψία των χρωμάτων. Είναι χαμένος στις σκέψεις του, αλλά δεν κινδυνεύει. Τον σώζει η παρόρμησή του να θέλει να εμπλακεί σε μια συνομιλία με τους ανθρώπους. Θέλει να συναντήσει  την αγάπη και "δεν φοβάται τη διάβαση" γιατί επιθυμεί "το άγγιγμα" του σώματος της κοπέλας. Θα εκτεθεί στον κίνδυνο… Και θα καταλάβει ότι "σύντομα θα περάσει το ποτάμι". Γιατί γνωρίζει πως γύρω από την λίμνη όπου θα φτάσει τελικά υπάρχουν οι ανθισμένες κερασιές. Σε μια εποχή που η χώρα βαδίζει σε άσχημα μονοπάτια, σε μια εποχή που δεν υπάρχουν πια μάντεις για να λύσουν τους χρησμούς, η ποίηση εξακολουθεί να μας γιατρεύει από τις βαθύτερες παθογένειες. Μέσα από τις περιπέτειες ενός τυφλού…. ταξιδεύουμε με πυξίδα τη γνώση, και τη γραφή της Ιουλίας Τολιά, και μαθαίνουμε τι σημαίνει αληθινή ποίηση. 

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης