© Γιώργος Τσούτσουρας (αρχιτέκτων-φωτογράφος)
Ευθύς αμέσως, η μεταμόρφωση πραγματοποιήθηκε: δεν ήμουν πλέον θεατής, αλλά ηθοποιός. Κατευθύνθηκα προς τη σκηνή. Ο Δημοσθένης Αγραφιώτης μου έδωσε ένα ρολό χαρτί που ξετύλιξε μέχρι το πάτωμα. Ο σφυγμός μου επιταχύνθηκε, το μυαλό μου γέμισε από ενοχλητικές σκέψεις που σ’ εμποδίζουν να αφεθείς στη στιγμή. Το βράδυ της 100ης επετείου του Cabaret Voltaire στη Ζυρίχη, καταλήφθηκα από το σύνδρομο του λάθους. Η «λάθος κίνηση» είναι ο φόβος εκείνου που πρόκειται να βρεθεί στο επίκεντρο των βλεμμάτων. Αλλά έχεις αλήθεια το δικαίωμα να φοβάσαι το «λάθος»; Είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω επανειλημμένα στις επιτελέσεις του Δημοσθένη Αγραφιώτη και έμαθα ότι δεν υπάρχει «λάθος», όπως δεν υπάρχει και «σωστό» σε μια επιτέλεση. Πρέπει να είσαι ο εαυτός σου και να δεχτείς να φανερωθείς ως «δύναμις2», δύναμη δράσης, φορέας, που συμμετέχει στη διαδικασία διαμόρφωσης και πραγματοποίησης μιας «ζωντανής» τέχνης. Η επιτέλεση δεν υπάρχει εκ των προτέρων, δεν μπορεί να προγραμματιστεί από πριν. Η επιτέλεση απλά υπάρχει. Στην παρούσα στιγμή. Τη στιγμή που ο Δημοσθένης σχεδιάζει την κατακόρυφη ανοδική γραμμή του γράμματος N. Τη στιγμή που οι μύες του καρπού καλούνται να υλοποιήσουν τη γραμμή, μας παρουσιάζεται το πέρασµα στην πράξη της επιτέλεσης. Και θα ολοκληρώσω με αυτό το σημείο που μου φαίνεται θεμελιώδες: το να είσαι «ηθοποιός» (δρων υποκείμενο) μιας επιτέλεσης σου μαθαίνει να υπερβαίνεις το σώμα σου, να ξεπερνάς την ατομικότητά σου. Να μην είσαι ξεχωριστό υποκείμενο, αλλά ένα κομμάτι αιωνιότητας, δηλαδή να αλληλεπιδράς με τους άλλους είτε είναι δρώντες είτε θεατές. Η κραυγή «NOBODY» που έβγαλε ο Δημοσθένης, μπορεί να ερμηνευθεί και ως «NO-BODY»: δεν έχω, δεν έχεις σώμα. Ή ακόμα ως «δεν υπάρχει κανείς», για να θυμηθούμε το τέχνασμα του αρχαίου Έλληνα που ονόμασε τον εαυτό του «Κανένα» για να μπορέσει να περάσει τη δοκιμασία.
Σημειώσεις
1.ΣτΜ: Το κείμενο με αφορμή την επιτέλεση N-O-B-O-D-Y στο Cabaret Voltaire στη Ζυρίχη (Απρίλιος 2016) - http://dagrafiotis.com/?p=5217
2.ΣτΜ: Από τη φράση « Je suis une force qui va » (είμαι δύναμις) στο θεατρικό έργο Ερνάνης του Βικτόρ Ουγκώ.
Μτφρ: Γιάννης Δημητριάδης
*
À l’instant même, la métamorphose eut lieu – je n’étais plus un spectateur, je devenais acteur. Je me dirigeai vers la scène. Démosthène Agrafiotis me tendit un rouleau de papier qu’il déploya jusqu’au sol. Le pouls s’accélère, le cerveau est accaparé par des pensées parasites qui nous empêchent d’être dans l’instant. À la soirée du 100e anniversaire du Cabaret Voltaire, j’étais atteinte par le syndrome du faux pas. « Faire un faux pas », la hantise de celui qui va être la cible des regards. Mais avons-nous vraiment le droit d’être effrayés par « ce faux pas » ? J’ai eu la chance de participer aux performances de Démosthène plusieurs fois et j’ai appris qu’il n’y avait pas « de mal fait », de même qu’il n’existe pas de « bien fait » dans une performance. Il faut être soi-même et accepter de se révéler, comme une « force qui va », une force d’action, un vecteur – qui participe dans le processus de mise en forme, de mise en action d’un art en « live ». La performance n’existe pas, elle ne peut pas être programmée, anticipée. La performance existe. Dans l’instant présent. Au moment où Démosthène dessine la barre verticale montante de la lettre N. Lorsque les muscles du poignet sont convoqués afin de réaliser le trait, c’est la mise en acte de la performance qui nous est montrée. Et je finirai sur ce point qui me semble essentiel, être « acteur » d’une performance nous apprend à transcender notre corps, à dépasser notre individualité. À être non un sujet à part entière, mais un fragment d’éternité, c’est-à-dire à être en interaction avec les autres qu’ils soient acteurs de la performance ou spectateurs. Le cri « NOBODY » que Démosthène lança, peut être interprété comme « NO-BODY » : je n’ai, nous n’avons, pas de corps. Ou encore comme « il n’y a personne », on se souvient de la ruse d’un ancien grec qui se fit appeler « Personne » pour franchir l’épreuve.
Sarah Hannah (Σπουδάστρια Φιλολογίας-Φιλοσοφίας, Besancon, France)
