Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 9

"Beket" - μία απόπειρα προσέγγισης

του Νέστορα Ι. Πουλάκου

- «Πες μου, τι προσφέρεις στο Θεό κάθε μέρα;», - «Άκου, κάνω ένα κύκλο γύρω από τον εαυτό μου και πετάω ψηλά τ’ αγαθά που μου έχει δώσει εκείνη τη μέρα. Ότι πέσει μες στο νοητό κύκλο μου ανήκει, ότι πέσει εκτός ανήκει στο Θεό, Εσύ, τι ακριβώς κάνεις γι’ αυτόν κάθε μέρα;», - « Εγώ δεν κάνω κύκλους αλλά κάτι πιο απλό : πετάω ψηλά τ’ αγαθά που μου έχει προσφέρει εκείνη την ημέρα και του απευθύνομαι λέγοντας του ότι μπορεί να πάρει ότι εκείνος θέλει. Ότι πέσει όμως στο έδαφος ανήκει σε μένα!».

Η σχέση Θεού-ανθρώπου ήταν πάντα μια υπόθεση περίεργη, ιδιαίτερη και αρκούντως συζητήσιμη. Μια προβληματική που ανέπτυξε τόσο γλαφυρά και ποιητικά ο σπουδαίος Σάμιουελ Μπέκετ στο θεατρικό του έργο «Περιμένοντας τον Γκοντό». Η αναζήτηση του Θεού, εν προκειμένω μιας ανώτερης δύναμης-τελικός προορισμός για τους δυο αποτυχημένους και «ρακένδυτους» της ιστορίας για την οριστική σωτηρία τους από αυτή τη ζωή. Μια πραγματικότητα και ένα φαίνεσθαι που δεν τους φέρθηκε καθόλου καλά ή μάλλον εκείνοι δεν έκαναν τις επιλογές αυτές για να τα πάνε καλά μαζί της. Το «Περιμένοντας τον Γκοντό», αυτό το εξαιρετικής σημασίας αλλά και σημαντικής εμβέλειας κείμενο, δεν θα μπορούσε φυσικά να λείψει από τον κινηματογράφο. Πιστεύετε, άραγε, ότι το σελιλόϊντ μπορεί ν’ αντισταθεί μπρος σε μια τέτοιου ύφους συλλογιστική πάνω στα «μεγάλα ζητήματα της ανθρωπότητας»; Μήπως θεωρείτε ότι το «πανί» δεν είναι άξιο να μεταφέρει Μπέκετ στο φιλότεχνο κοινό του;

«Beket» του Νταβίντε Μανούλι

Το 2008 το βίντεο-πείραμα «Beket» έκανε την εμφάνισή του σε φεστιβάλ και κινηματογραφικές αίθουσες της Ιταλίας. Σε ένα ερημικό τοπίο, εκτός χρόνου, ο Freak και ο Jaja συναντιούνται σε μια στάση λεωφορείου και αποφασίζουν να ψάξουν για τον Γκοντό, ακολουθώντας μια μουσική που ακούγεται πίσω από το απέναντι βουνό. Ο εμπειρότατος σκηνοθέτης Νταβίντε Μανούλι, πειραματιζόμενος με το κείμενο «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ, προσπάθησε να σπάσει τη φόρμα, πειράζοντας την εικόνα, εξερευνώντας τη μουσική, παίζοντας με υποκριτικά σκετς, θέτοντας βάσεις ακραίες πάνω στους διαλόγους. Η ανθρωπότητα δεν κατοικεί πλέον στον πλανήτη. Μόνο μερικοί παράξενοι χαρακτήρες, επιζήσαντες που κάνουν σπάνιες εμφανίσεις. Ο Freak και ο Jaja συναντιούνται σε μια στάση λεωφορείου στη μέση του πουθενά. Δεν έχουν ξανασυναντηθεί ποτέ. Το λεωφορείο φτάνει, αλλά δεν σταματά. Είναι το λεωφορείο που οδηγεί στον Γκοντό, το Θεό που κάνει αισθητή την παρουσία του στην πίσω πλευρά του βουνού, με την μορφή ενός μουσικού ήχου.

Ο Μανούλι επιδιώκει να δείξει στο κοινό του μια ταινία καθόλου δυσνόητη ή κουραστική αλλά στυλιζαρισμένη με τρόπο εξαντρίκ, όχι για να εντυπωσιάσει αλλά για να οδηγήσει το μυαλό του υποψιασμένου θεατή (που ξέρει το κείμενο του Μπέκετ) σε άλλα μονοπάτια. Ασπρόμαυρη φωτογραφία, trance μουσική, κουστουμαρισμένοι τύποι και μποξέρ, αργόσυρτα πλάνα αλλά και τράβελινγκ διαρκείας, πανοραμίκ σε αχανείς εκτάσεις και μέρη «κρανίου τόπος», α-χρονικά όρια μες σε ένα αυστηρό πλαίσιο.

Έχοντας χάσει το λεωφορείο, ο Freak και ο Jaja, αποφασίζουν να ψάξουν για τον Γκοντό με τα πόδια. Ξεκινούν ένα ταξίδι που θα τους κάνει να γνωρίσουν τους παράξενους χαρακτήρες που ζουν σ’ αυτή τη γη. Βρίσκουν έναν τσιγγάνο παραμυθά και τραγουδιστή (mariachi), την Εύα και τον Αδάμ στη μέση μιας αποξηραμένης λίμνης, ένα παιδί που εμφανίζεται ως η «μαγική» φωνή του Γκοντό, ένα μάντη ο οποίος ζει σ’ ένα εγκαταλελειμμένο ορυχείο και τέλος ένα μοναχικό κορίτσι που ζει στην παραλία.

Ο Μανούλι δεν τοποθετεί σύμβολα και υποσυνείδητες έννοιες αλά κουλτουρέ, για ν’ αφήσει στο έλεος του τον θεατή και, φυσικά, να τον διώξει από την αίθουσα. Στο πέρασμα των δυο ξεπεσμένων του ηρώων, βάζει συμβολιστικά πρόσωπα που σπάνε τα καθιερωμένα υπαραξιακά ζητήματα και αναιρούν τη συνήθη υπόσχεση για λύτρωση : ένας τρελός mariachi τραγουδά σαν σε γύρισμα βιντεοκλίπ, ο Αδάμ είναι dj και η Εύα μια τρελαμένη και αναρχική λεσβία, ο «Χάρος» οδηγεί fiat-άκι με κωδικό 06 και μιλάει σε τηλέ-διάσκεψη με συνάδελφό του κ.ά

Εν ολίγοις, ο Νταβίντε Μανούλει επιχείρησε μια ελεύθερη διασκευή του κειμένου «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ, με τα techno πρότυπα της νέας χιλιετίας και τις αρτιστίκ αναφορές σε στοιχεία μετά-μοντέρνα, που σπάνε οτιδήποτε συμβατό. Δυστυχώς, πριν το τέλος του ταξιδιού τους ο Freak και ο Jaja, θα πεθάνουν. Θα αποτύχουν να συναντήσουν το Θεό τους. Τότε μόνο η οθόνη χρωματίζεται και το χρώμα της θάλασσας γίνεται κόκκινο. Τότε μόνο ο θεατής μπορεί να φτάσει σε ένα μη λογικό συμπέρασμα, έπειτα από ένα «ταξίδι» 80 λεπτών.

Αναμφίβολα το κινηματογραφικό πείραμα του Νταβίντε Μανούλι μπορεί να θεωρηθεί υπέρ-επιτυχημένο. Προορισμένο για περιορισμένο κοινό και καθόλου συμβατικούς θεατές μπορεί να βρει το δρόμο του στην αιωνιότητα της 7ης τέχνης. Όπως οι ταινίες του Ντεμπόρ, άλλωστε, και τόσων άλλων πειραματιστών.

Στην Ελλάδα, προβλήθηκε στο «Τριανόν», την εβδομάδα της 14ης Μαΐου 2009, με τον τίτλο «Μπέκετ, Περιμένοντας τον Γκοντό». Άγνωστο για το αν και πότε θα βγει σε dvd στα ελληνικά, καλό θα ήταν να το αναζητήσετε μέσω της εταιρείας διανομής του, την «2-1-0 films» (τηλ. 210 3303433).