στην Χρυσάνθη ΙακώβουΓια μένα ο Θοδωρής Γκόνης είναι πρώτα απ’ όλα σκηνοθέτης. Ίσως γιατί τον πρωτογνώρισα μέσω της θέσης του ως καλλιτεχνικού διευθυντή. Ή ίσως γιατί οι σκηνοθετικές του δουλειές, ιδιαίτερες και πέρα από τις συμβατικές φόρμες, μου άφησαν μια ευχάριστη γεύση. Αργότερα έμαθα ότι τυχαίνει να είναι και εξαιρετικός στιχουργός. Καθώς και πολύ καλός συγγραφέας, χειμαρρώδης, έντονα ποιητικός. Και πάνω απ’ όλα δραστήριος, ακούραστος, δημιουργικός. «Η ζωή είναι μια τέχνη πολεμική» λέει ο ίδιος και χαμογελάει.
Δραστηριοποιείστε κατ’ εξοχήν στο χώρο της σκηνοθεσίας και της στιχουργικής. Πώς συνυπάρχουν αυτές οι ενασχολήσεις με τη λογοτεχνία;
Νομίζω ότι και στο θέατρο και στο τραγούδι πήγα από την πλευρά του βιβλίου, ο δρόμος που με έβγαλε στο θέατρο ήταν αυτός του βιβλίου. Ως αναγνώστης πήγα. Μοιραία, ήμουν πάντα εκεί, δεν ένιωθα πως έκανα κάτι άλλο. Ο καθένας φτάνει στο θέατρο από άλλο δρόμο. Υπάρχουν παιδιά που πηγαίνουν επειδή, για παράδειγμα, νιώθουν ωραία ή τους συγκλόνισε μια ερμηνεία ή επειδή νιώθουν πως είναι γεννημένοι για αυτό... Και υπάρχουν και μερικοί που έχουν πάει από το δρόμο του βιβλίου, ο οποίος είναι χωματένιος, αλλά έχει ενδιαφέρον!
Το εκδοτικό σκηνικό πώς το βρίσκετε;
Μια χαρά... Έχω πολύ καλή σχέση με τον Σταύρο Πετσόπουλο, τον εκδότη της Άγρας, από την αρχή εκδίδω εκεί τα βιβλία μου. Έτσι κι αλλιώς τα βιβλία της Άγρας έχουν μια ιδιαίτερη γοητεία, αν και υπάρχουν ασφαλώς πολλοί σπουδαίοι εκδοτικοί οίκοι. Αλλά εμένα με τιμά που ο Σταύρος ο Πετσόπουλος εκδίδει τα βιβλία μου, που όταν του παραδίδω ένα χειρόγραφο παίρνω γρήγορα θετική απάντηση. Και αυτό με εγκαρδιώνει, η φιλία του και ο τρόπος του με εγκαρδιώνουν να συνεχίζω να γράφω.
Ποια είναι η σημερινή εικόνα της λογοτεχνίας; Τι ζητάει το αναγνωστικό κοινό και τι παράγουν οι Έλληνες λογοτέχνες;
Υπάρχουν σπουδαίοι συγγραφείς, υπάρχουν και οι συγγραφείς των ευπώλητων, οι οποίοι είναι κάτι άλλο... Που προσωπικά δεν έχω διαβάσει, λόγω έλλειψης χρόνου... Αλλά υπάρχουν πολύ καλοί νέοι συγγραφείς, μυθιστοριογράφοι και ποιητές, κι αυτό είναι παρήγορο. Και υπάρχει και ένα κοινό που τους συντηρεί και τους ζητάει. Σωτήρης Δημητρίου, Μισέλ Φάις, Μάρω Δούκα, Ζυράννα Ζατέλη, Κωστής Παπαγιώργης, Παπαγεωργίου, Δαβέτας, Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος, Χαβιαράς... Λέω μερικούς από αυτούς που διαβάζω. Υπάρχουν πάρα πολύ σπουδαίοι συγγραφείς. Απλά καμιά φορά τους ξεχνάμε.
Κατηγορούν τους Έλληνες ότι δεν διαβάζουν αρκετά...
Όσο μπορούν διαβάζουν. Το διάβασμα ποτέ δεν ήταν στο φόρτε των Ελλήνων. Το 10% νομίζω είναι αρκετό. Στο διάβασμα δεν πάει κανείς με το ζόρι!
Έχετε ασχοληθεί με το στίχο, με τη λογοτεχνία, την ηθοποιία, τη σκηνοθεσία... Τι σας εκφράζει πιο πολύ;
Νομίζω ότι όλα είναι το ίδιο. Είναι η τούμπα ενός πράγματος. Αλλά εγώ νιώθω πολύ πιο ήσυχα όταν διαβάζω και γράφω, γιατί είμαι μόνος μου. Ενώ στο θέατρο είμαι με πολύ κόσμο, κι αυτό έχει και γοητεία και δυσκολία. Η γραφή με παρηγορεί, με δυναμώνει και κυρίως μου δίνει θάρρος ώστε να αντιμετωπίσω τις δυσκολίες της ζωής.
Προσωπικά θα έλεγα ότι αυτό που σας έχει κερδίσει είναι η σκηνοθεσία.
Πραγματικά δεν ξέρω τι με έχει κερδίσει. Αυτό που ξέρω σίγουρα είναι ότι το θέατρο με δυσκολεύει πάρα πολύ και του είμαι ευγνώμων για τη δυσκολία και η λογοτεχνία με διευκολύνει και την ευχαριστώ για αυτό. Σαν δυο άλογα που σε τραβούν δεξιά και αριστερά μέχρι να σε τεμαχίσουν!
Έχετε διατελέσει καλλιτεχνικός διευθυντής σε πολλά θέατρα της επαρχίας και έχετε περάσει πολύ μεγάλο διάστημα στην περιφέρεια. Πώς κρίνετε το θεατρικό σκηνικό εκτός αθηναϊκών τειχών;
Είναι δύσκολα. Υπάρχουν άνθρωποι στην περιφέρεια που επιθυμούν το καλό θέατρο, την καλή ζωγραφική, την καλή μουσική. Υπάρχουν και τα ΔΗΠΕΘΕ, τα οποία έχουν προσφέρει πάρα πολλά. Τώρα βέβαια δεν είναι στην καλύτερή τους φάση, αλλά αγωνίζονται... Η περιφέρεια δεν υπολείπεται των Αθηνών πιστεύω. Εξάλλου, όταν ετοιμάζεις μια παράσταση, δε σκέφτεσαι αν είσαι στην επαρχία ή στην Αθήνα. Σκέφτεσαι μονάχα να γίνει μια καλή παράσταση με καλούς συνεργάτες, δεν υποτιμάς ποτέ το κοινό. Το παν είναι να κάνεις τη δουλειά σου με συνέπεια. Αυτό βέβαια αναγνωρίζεται με το χρόνο, πρέπει να κυλίσει πολύ ο καιρός για να γίνουν πράγματα και ένας μόνο άνθρωπος δεν είναι ποτέ αρκετός. Όποιες και να είναι οι δυσκολίες όμως είμαστε ευγνώμονες, γιατί είναι μια δουλειά που την επιλέξαμε εμείς, δε μας πίεσε κανένας, οπότε δεν έχουμε και πολλά δικαιώματα να διαμαρτυρόμαστε.
Αισθάνεστε ικανοποιημένος με αυτά που έχετε προσφέρει στην τέχνη μέχρι σήμερα;
Όχι βέβαια. Θα μπορούσαν να έχουν γίνει καλύτερα και πιο σημαντικά πράγματα. Το μόνο που με ικανοποιεί είναι ότι, επειδή είμαι πολεμικός και αγωνιστικός τύπος, έχω πολεμήσει και αγωνιστεί για μερικά πράγματα.
Θεωρείτε εφικτή μια κοινωνική αναμόρφωση μέσω της τέχνης και του πολιτισμού;
Η τέχνη λειτουργεί, θα έλεγα, αναδρομικά. Είναι πολύ χρήσιμη και αναγκαία, αλλά δεν μπορεί να ανατρέψει συστήματα και μεγάλες καταστάσεις. Νομίζω απλώς ότι πολύ αργά έρχεται και με τον τρόπο της βοηθάει και δείχνει ένα δρόμο. Από εκεί και πέρα βέβαια, ο ρόλος της τέχνης δεν είναι μονάχα να εκπαιδεύει και να εκπολιτίζει τους ανθρώπους, αλλά και να αναδεικνύει το θαύμα στη ζωή. Η τέχνη αρχίζει από εκεί που η λογική και η εξήγηση καταντούν περιττές, αχρείαστες.
Η κρίση σε πόσο μεγάλο βαθμό έχει επηρεάσει τον πολιτισμό;
Κατακόρυφα! Αλλά ομολογώ ότι στο χώρο που δραστηριοποιούμαστε εμείς, η δυσκολία υπήρχε. Δε μας έχει έρθει, δηλαδή, κεραμίδα στο κεφάλι! Το θέατρο, τουλάχιστον αυτό που –αν μου επιτρέπεται η έκφραση- υπηρετώ εγώ, δεν είναι καλοζωισμένο, δεν υπήρχε ποτέ αποχαύνωση. Ενώ σε κάποιους άλλους χώρους οι άνθρωποι σίγουρα δυσκολεύονται τώρα πιο πολύ... Η δυσκολία λοιπόν υπάρχει, αλλά για μένα είναι πολύ γνωστή, έχω βγει πολλές φορές ραντεβού μαζί της.
Στον αντίποδα αυτού όμως, όλοι τείνουν να λένε ότι η κρίση οδηγεί σε μια αναγέννηση της δημιουργικής έκφρασης.
Δεν πρέπει κάποιον να του κόψεις το ένα πόδι για να δυναμώσει το άλλο... Τον προτιμώ αρτιμελή, παρά ανάπηρο και δραστήριο. Υπάρχει μια ευαισθησία για τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να τους κάνουμε όλους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες! Γιατί δυστυχώς με τους ανθρώπους της τέχνης προς τα εκεί το πάνε...
Θεωρείτε ωστόσο ότι η κατάσταση αυτή θα οδηγήσει σε νέους καλλιτεχνικούς δρόμους;
Φυσικά. Αργά ή γρήγορα, σίγουρα θα προκύψει κάτι.
Στους νέους καλλιτέχνες τι συμβουλή θα δίνατε;
Να γυμνάζονται καθημερινά! Να είναι έτοιμοι. Να μην επικεντρώνουν τη δυναμική τους και την προσοχή τους στα κακώς κείμενα της τέχνης. Και να μην ασχολούνται πολύ με τους αρνητικούς ανθρώπους, αλλά με τους θετικούς.
Βιογραφικό:
