του Νέστορα Ι. Πουλάκου
Ήταν Δευτέρα απόγευμα, μήνας Οκτώβριος του 2007. Συναντήθηκα με τον Γιώργο Μπλάνα σε ένα μέτριο -από κάθε άποψη- καφέ στο Αιγάλεω. Μιλήσαμε περί ανέμων και υδάτων. Για την ποίηση, την καθημερινή επιβίωση, τους κοινούς μας φίλους και εχθρούς. Για γνωστούς κι άλλους παρατρεχάμενους. Κυρίως για βιβλία και την χρηστικότητά τους στη σημερινή κοινωνία. Κύλησαν δυο ώρες έντονες. Γεμάτες πάθος, ειδικώς από την πλευρά του Γιώργου, ιδιαίτερο στοιχείο του ταμπεραμέντου του. Ακολούθησαν μερικές ακόμη υπέροχες συναντήσεις. Μετά τον έχασα. Πρώτα μιλούσαμε τηλεφωνικά και στη συνέχεια εξαφανιστήκαμε. Ένας μέρος της σημερινής συνέντευξης (δεν το έχω συμπεριλάβει εδώ) έχει δημοσιευθεί στο λογοτεχνικό περιοδικό “Μανδραγόρας”, στο τεύχος του περασμένου Μαΐου. Όλη η υπόλοιπη δημοσιεύεται στο επετειακό τεύχος του περιοδικού γραμμάτων και τευχών “Βακχικόν” για δυο λόγους : για να τιμήσω την παρουσία και την ιδρυτική στήριξη του καλού φίλου Γιώργου σε αυτή την προσπάθεια που εξακολουθεί να υφίσταται από μια ομάδα νέων ανθρώπων που αγαπούν τις τέχνες. Και για να δηλώσω την προσωπική μου στήριξη στην απόφαση του Γιώργου ν' απαρνηθεί την ποίηση (παρά την πίστη μου ότι η εν γένει παρουσία του σε τούτο τον κόσμο είναι αρκούντως ποιητική), κάτι το οποίο έκρινα σκόπιμο να μην κάνω όλους αυτούς τους μήνες. Γιώργο... Τίποτα δεν είναι αληθινό, όλα επιτρέπονται, φίλε!
- Τι σκεφτόσουν όταν πρώτο-ξεκίνησες να δημοσιεύεις τα ποιήματά σου;
- Κοίτα Νέστορα! Δεν άνηκα σε μια οικογένεια διανοουμένων ώστε να είμαι γνώστης αναφορών και επιβραβεύσεων και να περιμένω κάτι από τις πρώτες δημοσιεύσεις ποιημάτων μου. Ασφαλώς ανήκω σε μια γενιά ανθρώπων, κυρίως καλλιτεχνών κάθε είδους, που σκοπό είχαν κι έχουν να τελειοποιηθούν. Πρόκειται, ίσως, για την τελευταία γενιά που οι καλλιτέχνες αντιμετωπίζονται ως θεοί, ως μαρμάρινα αγάλματα. Πρέπει να σου πω ότι πρώτο-δημοσίευσα σε μεγάλη ηλικία, 28 ετών κι ύστερα από πιέσεις. Και αντιμετωπίστηκα πολύ θετικά από τους κριτικούς, κάτι το οποίο μου προκάλεσε συναισθήματα έκπληξης, χαράς και αισιοδοξίας. Ήταν θετικό ξεκίνημα, όμως διαπίστωσα ότι ο χώρος αυτός (όπως και πολλοί άλλοι άλλωστε) διοικούνται τρόπον τινά από ανθρώπους χαμηλών προσόντων αλλά με μεγάλη δίψα για φήμη.
- Γιώργο, μίλησε μου για τις ποιητικές σου συλλογές.
- “Η Ζωή Κολυμπά σαν Φάλαινα Ανύποπτη πριν τη Σφαγή [Υάκινθος, 1987]” : Ένα
ποιητικό σχόλιο στον “Μόμπυ Ντικ”, σπουδαίο φιλοσοφικό και λογοτεχνικό έργο που συγκρίνεται με το “Λεβιάθαν”. Ουσιαστικά η συλλογή αυτή είναι εικονικά σχόλια, μια παραγωγή εικόνων πάνω σε στοιχειώδη ζητήματα της πρακτικής φιλοσοφίας (θάνατος, μνήμη, παιδική ηλικία).
“H Αναπόφευκτη Ανθηρότητα σου [Διάττων, 1990]” : Μια ποίηση για την παιδική ηλικία. Ένας σπονδυλωτός ψαλμός, με τρόπο βιβλικό.
“Νύχτα [Νεφέλη, 1991]” : Αποτέλεσμα της ενασχόλησής μου με τη φιλοσοφία και τη σχέση της με την ποίηση. Ένα μεταμοντέρνο ποίημα, που έχει “κολόνες δωρικού ρυθμού φτιαγμένες με μπετόν”. Ένα σχόλιο στη “νύχτα που ονειρεύτηκε ο Ντεκάρτ”. Ουσιαστικά είναι ένα όνειρο που έχει σχέση με το στίχο ενός ποιητή. Πρόκειται για ποίημα φιλοσοφικού έρωτα.
“Παράφορο! [Δελφίνι, 1997]" : Μια σειρά μονολόγων ιστορικών προσώπων, για το πως θα έπρεπε να μιλήσουν για τη βλακεία της πολιτικό-κοινωνικής πραγματικότητας.
“Άννα [Ερατώ, 1998]” : Με τη συλλογή αυτή συστηματοποιήθηκε η ενασχόλησή μου με τα ιστορικά πρόσωπα. Ανοίγει η φόρμα, πειραματίζομαι ύστερα κι από την πλήρη ανάγνωση της αρχαίας γραμματείας. Χρησιμοποίησα τη θεατρική διάσταση και τις θεατρικές παραμέτρους στους ποιητικούς μονολόγους. Η Άννα, άλλωστε, ήταν η υπεύθυνη για τη μοναδική βυζαντινή αναγέννηση – μια αριστοτελική διάσταση της εποχής, που μας άφησε το μοναδικό αριστουργηματικό κείμενο της βυζαντινής πεζογραφίας, εκείνες τις αφηγήσεις για τον πατέρα της.
“Η Απάντησή του [Νεφέλη, 2000]” : Ιστορικοί μονόλογοι, πλέον συνδεόμενοι με την προσωπική μου ζωή, που εκείνη την περίοδο κλυδωνιζόταν.
“Επεισόδιο [Νεφέλη, 2002]” : Θέμα η σύγχρονη βαλκανική τραγωδία, ο εμφύλιος της Γιουγκοσλαβίας. Ήθελα να αντιμετωπίσω τον ζωτικό πυρήνα. Τέσσερα πρόσωπα, που είχαν αναγκαίους ρόλους στην πολιτική θεολογία, μια προβληματική του ποιήματος. Η μοίρα της συλλογής ήταν εκείνη της συγγραφής του : οι Έλληνες δεν θέλουν να δεχθούν το πρόβλημα – γι' αυτό και η συλλογή συνάντησε παρατράγουδα στην αγορά των ιδεών ενώ στο “ελεύθερο” ίντερνετ πήγε πολύ καλά.
“Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη [Εφ. Η Αυγή, 2007]” : Το τελευταίο πολιτικό μου ποίημα.
- Σκέφτεσαι να προχωρήσεις σε έκδοση καινούριων σου ποιημάτων;
- Δεν νομίζω ότι έχει πια νόημα κάτι τέτοιο. Τα βιβλία ποίησης δεν είναι μυθιστορήματα που πουλάνε και επομένως δεν αφορούν τους εκδοτικούς οίκους. Στην Ελλάδα υπάρχουν το πολύ 10 εκδοτικοί οίκοι που δεν είναι έμποροι βιβλίων, με τη στυγνή εμπορική σημασία, όπως όλοι οι υπόλοιποι. Άλλωστε έχω σταματήσει να σκέφτομαι κάποια έκδοση. Έχω σταματήσει καιρό τώρα, πλην βέβαια των μεταφράσεων. Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους : είναι πραγματική ματαιοδοξία να βγάλω μια ποιητική συλλογή που θα τη διαβάσουν μερικές δεκάδες και θα γράψουν γι' αυτό λίγοι δημοσιογράφοι σε κάποια έντυπα. Βέβαια οι καλλιτέχνες θέλουν να παράξουν λόγο. Να μη μένουν σιωπηλοί. Σεβαστό. Αλλά εγώ δεν είμαι επαγγελματίας λογοτέχνης, είμαι επαγγελματίας βιβλιάνθρωπος, τέκνο της μορφώσεως, που θέλω να προσφέρω ότι καλύτερο μπορώ στους αναγνώστες. Θέλουν καινούριες μεταφράσεις του Πόε; Να τις κάνω, γιατί όχι; Αφού θα διαβαστούν.
- Ποια η εμπειρία σου από την ενασχόλησή σου με την εφημερίδα “Αυγή”;
- Γράφω στη συγκεκριμένη εφημερίδα, στο ένθετο των γραμμάτων, ως μαχόμενος αριστερός. Δεν μιλώ για τον Συνασπισμό, δεν συμφωνώ μαζί του πάντα, ούτε είμαι μέλος του. Άλλωστε οι πολιτικές μου θέσεις είναι λιγάκι πιο ακραίες. Πάντως πριν την “Αυγή”, αρθρογραφούσα για πολιτιστικά θέματα στην “Εποχή”, στον “Ριζοσπάστη” κτλ., ενώ είχα περάσει και από το “Ιδεοδρόμιο” του Χρηστάκη, που άνηκε σε κάποιο άλλο χώρο. Για να μην παρεξηγηθώ, κατά καιρούς και τελείως περιστασιακά, έχω αρθρογραφήσει σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά, όπως η “Ελευθεροτυπία”, το “Βήμα” και αλλού. Η σχέση μου, όμως, με την “Αυγή” είναι τελείως διαφορετική. Είναι σχέση ταύτισης πολιτικού χώρου, πιο συγγενικού με μένα.
- Οι ποιητές μπορούν να συμβάλουν στην αλλαγή του πολιτικού καθεστώτος μιας χώρας;
- Οι ποιητές πάντοτε είχαν δύναμη να επηρεάζουν τον κόσμο. Σκέψου τον Μαγιακόφσκι, τον Νερούδα, τον Ρίτσο. Θυμήσου τις κηδείες του Παλαμά ή του Σεφέρη, όπου έγινε ο χαμός ο μεγάλος από τον λαό. Να μιλήσουμε πως επηρεάζει ο Ρεμπώ τους Γάλλους ή ο Χέντερλιν του Γερμανούς της εποχής μας; Όσον αφορά τώρα τους σύγχρονους... Μπορείς να μου δείξεις έναν ποιητή, άνδρα ή γυναίκα, με τα όλα τους και ψυχωμένους, που να στέκονται στο ανάστημά τους; Πλέον σκαλίζουν πάνω στο χαρτί και πληρώνουν τα τηλέφωνά τους όταν έρχονται τα Κρατικά Βραβεία. Άρα ποιος να κατέβει στους δρόμους και γιατί; Παρολαυτά είμαι αισιόδοξος. Όταν πεθάνει ο Χίρσμαν, ένας ποιητής με ψυχή, θα κατέβουν οι Αμερικανοί στους δρόμους, όπως έγινε με τον Ντάλτον και τον Γκίνσμπεργκ. Ποιητές με αληθινή κι ισχυρή φωνή, όχι μπούρδες.
- Οι εκδοτικοί οίκοι είναι μικρογραφίες της κοινωνίας;
- Η κατάσταση είναι τραγική. Για να μην είμαστε άδικοι με αυτό που είπαμε πριν, οι εκδότες έχουν χτυπηθεί πάρα πολύ γιατί δεν διαμόρφωσαν εκείνοι το παιχνίδι, δηλαδή την αγορά. Άρα έπρεπε να κινηθούν σε ένα χώρο για την κατάσταση του οποίου δεν ευθύνονται οι ίδιοι, αλλά πολιτικά συμφέροντα ή “συνάδελφοί” τους αναμεμιγμένοι με αυτά. Παρήγαγαν λοιπόν προϊόντα που ουσιαστικά δεν ήθελαν. Κεφάλαια τους έλειπαν. Και πλέον έχουν στήσει μηχανισμούς που και να θέλουν να τους διαλύσουν δεν μπορούν. Εκδίδονται σαχλαμάρες μόνο και μόνο για να πωλήσουν. Φτιάχνονται ψεύτικα νούμερα. Άστα...
- Ποια η σχέση κι η άποψη σου με το διαδίκτυο;
- Καταρχάς το πρώτο ηλεκτρονικό βιβλίο στα ελληνικά είναι η μετάφραση του Αρχίλοχου στον “Μικρό Απόπλου”. Από κει και πέρα το διαδίκτυο είναι στα φόρτε του χωρίς να μπορώ να προβλέψω πως μπορεί να εξελιχθεί. Σίγουρα θα κάνει τον κύκλο του. Και καταφανέστατα κυριαρχείται από το φαινόμενο της εντροπικότητας, που πλήττει τα επικοινωνιακά μέσα όπως και, κυρίως, το διαδίκτυο. Γενικά, όμως, το ίντερνετ παίζει ένα σημαντικό ρόλο στα κοινωνικά δρώμενα γιατί η ίδια η κοινωνία το έχει ενσωματώσει στη βάση της αφού είναι ένας χώρος ελευθερίας, χωρίς κανόνες και νόμους, που ο καθένας μπορεί να ξεδιπλώσει την οποιαδήποτε πτυχή του χαρακτήρα ή ταλέντου του.
- Δώσε μου ένα πολιτικό σχόλιο.
- Αν έχουμε μια ελπίδα για να μην πάμε “αβάφτιστοι”, αυτή είναι η επανεκτίμηση του παρελθόντος του ανθρώπινου γένους, των παραδόσεων, της ιστορίας και των φιλοσοφιών-θρησκειών (σαμανισμός, σίντο, σοφισμός, κοινοτισμός). Να τα ξανά-δούμε όλα ουσιωδώς γιατί είναι τραγικό να έχουμε φτάσει στο σημείο να λέμε ότι “οι πρωτόγονοι άνθρωποι ήταν πιο ευτυχείς από εμάς”.
Ο Γιώργος Μπλάνας είναι ποιητής, μεταφραστής, επιμελητής κειμένων και κριτικός βιβλίου. Εμφανίστηκε στην ποίηση το 1987 με τη συλλογή “Η Ζωή Κολυμπά σαν Φάλαινα Ανύποπτη πριν τη Σφαγή” (Εκδόσεις Υάκινθος). Ακολούθησαν οι συλλογές : “Η Αναπόφευκτη Ανθηρότητά σου” (Εκδόσεις Διάττων, 1990), “Νύχτα” (Εκδόσεις Νεφέλη, 1991), “Παράφορο” (Εκδόσεις Δελφίνι, 1997), “Άννα” (Εκδόσεις Ερατώ, 1998), “Η Απάντησή του” (Εκδόσεις Νεφέλη, 2000), “Επεισόδιο” (Εκδόσεις Νεφέλη, 2002), “Τα Ποιήματα του Προηγούμενου Αιώνα (1987-1997)" (Εκδόσεις Ερατώ, 2004), “Ωδή Στον Γεώργιο Καραϊσκάκη” (Εφ. Η Αυγή, 2007).
