Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 16

Υπορεαλιστικό μανιφέστο: Déjenlo Todo, Nuevamente

Μεταφράζουν οι Παναγιώτης Χαχής
& Βαγγέλης Παπαγεωργίου
Déjenlo Todo, Nuevamente

Στα μέσα της δεκαετίας του 70’, στην Πόλη του Μεξικού, δύο νεαροί, ανήσυχοι ποιητές, ο μεξικανός Μάριο Σαντιάγο και ο χιλιανός Ρομπέρτο Μπολάνιο ιδρύουν το κίνημα του Υπορεαλισμού. Ένα πρωτοποριακό λογοτεχνικό κίνημα, ‘Νταντα α λα Μεξικάνα’ όπως το χαρακτήρισε αργότερα ο Μπολάνιο, που σηματοδοτούσε τη ρήξη με το λατινοαμερικανικό λογοτεχνικό κατεστημένο. Θεωρώντας πρότυπά τους ντανταϊστές, τους μπητ ποιητές, τον Ρεμπώ, τον Λωτρεαμόν και τον Μπρετόν, οι Υπορεαλιστές θεωρούσαν πως η απόρριψη μιας ποιητικής καριέρας ήταν στην ουσία ένας τρόπος να πάρουν την ποίηση στα σοβαρά όσο την ίδια τη ζωή. Το μανιφέστο της ομάδας, χωρίς να περιγράφει συγκεκριμένες αισθητικές αρχές, προτρέπει τους Υπορεαλιστές να εγκαταλείψουν τους κατεστημένους λογοτεχνικούς κύκλους και να αναζητήσουν την πραγματική επαναστατική ποίηση σε μία ζωή χωρίς συμβιβασμούς.
Π.Χ.
Εγκαταλείψτε τα πάντα, ξανά

Πρώτο υπορεαλιστικό μανιφέστο
‘Η άκρη του ηλιακού συστήματος απέχει τέσσερις ώρες φωτός• το κοντινότερο άστρο τέσσερα έτη φωτός. Ένας απροσμέτρητος ωκεανός κενού. Είμαστε όμως σίγουροι πως υπάρχει μόνο ένα κενό; Ξέρουμε μόνο πως στον χώρο αυτό δεν υπάρχουν φωτεινά αστέρια• αν υπήρχαν, θα ήταν ορατά; Κι αν δεν υπήρχαν σώματα ούτε φωτεινά, ούτε σκοτεινά; Δεν θα μπορούσε να συμβαίνει και στους ουράνιους χάρτες αυτό που συμβαίνει στους χάρτες της γης, να εμφανίζονται οι αστρο-πόλεις και να παραλείπονται τα αστρο-χωριά;

-Σοβιετικοί συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας ξύνουν τα κεφάλια τους τα μεσάνυχτα.

-Οι υποήλιοι (ο Ντράμοντ θα έλεγε οι ευτυχισμένοι προλετάριοι)

-Ο Πεγκουέρο κι ο Μπόρις σ’ ένα λούμπεν δωμάτιο διαισθάνονται το θαύμα πίσω απ’ την πόρτα.

-Δωρεάν χρήμα.

*

Ποιος διέσχισε την πόλη με μόνη συντροφιά τη μουσική απ’ τα σφυρίγματα των συντρόφων του, τα ίδια του τα λόγια γεμάτα έκπληξη και οργή;

Εκείνος ο μορφονιός που δεν ήξερε

Πως οι οργασμοί των κοριτσιών είναι κλειτοριδικοί

(Κοίταξε γύρω σου, τα σκατά δεν βρίσκονται μόνο μέσα στα μουσεία) (Μια διαδικασία προσωπικής μουσειοποίησης) (Η σιγουριά πως όλα έχουν ονομαστεί, έχουν αποκαλυφθεί) (Ο φόβος της ανακάλυψης) (Ο φόβος της απρόβλεπτης ασυμμετρίας)

*
Οι στενότεροί μας συγγενείς:

Ελεύθεροι σκοπευτές, οι μοναχικοί χωριάτες που κάνουν γυαλιά καρφιά τις μικρές καφετέριες της Λατινικής Αμερικής, οι χασάπηδες στα σούπερ-μάρκετ με τα τρομακτικά ατομικα-συλλογικά τους διλήμματα• η ανικανότητα για δράση κι η αναζήτηση (σε επίπεδο ατομικό ή για τα καλά βαλτωμένο μέσα σε αισθητικές αντιφάσεις) της ποιητικής δράσης.

*

Μικρά λαμπερά αστέρια που μας κλείνουν αιώνια το μάτι από ένα μέρος του σύμπαντος που ονομάζεται Οι Λαβύρινθοι.

-Νυχτερινά κέντρα της δυστυχίας.

-Ο Πεπίτο Τεκίλα να κλαίει με αναφιλητά για την αγάπη της Λίζα Άντεργκράουντ.

- να τον ρουφάει, να τον ρουφάς, να τον ρουφάμε.

-Και ο Τρόμος.

*

Πέπλα νερού, τσιμέντου ή τσίγκου διαχωρίζουν έναν πολιτιστικό μηχανισμό, ο οποίος λειτουργεί εξίσου σαν την συνείδηση ή τον κώλο της άρχουσας τάξης, από κάθε ζωντανό και μπερδεμένο πνευματικό γεγονός, σε μια διαρκή αναγέννηση, αγνοώντας το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας και των καλών τεχνών (καθημερινός δημιουργός της δικής του τρελής ιστορίας και των δικών του παραισθητικών καλώ ντεχνών), ένα σώμα που ξαφνικά δοκιμάζει καινούριες αισθήσεις, προϊόν μιας εποχής στην οποία πλησιάζουμε με ταχύτητα 200 χ/ω την χέστρα ή την επανάσταση.

‘Νέες μορφές, σπάνιες μορφές’, όπως έλεγε ο γερο-Μπρεχτ γεμάτος ευθυμία και περιέργεια.

*

Οι αισθήσεις δεν πηγάζουν από την ανυπαρξία (ολοφάνερα ολοφάνερο) αλλά από μια εξαρτημένη πραγματικότητα, με χίλιους τρόπους, σε μια συνεχή ροή.

- Πολλαπλή πραγματικότητα, μας φέρνεις ναυτία!

Έτσι λοιπόν, είναι πιθανό από τη μια να είμαστε μπροστά σε μια γέννηση κι από την άλλη να βρισκόμαστε στις πρώτες σειρές του θεάτρου μιας επιθανάτιας αγωνίας. Οι μορφές της ζωής και του θανάτου παρελαύνουν κάθε μέρα στον αμφιβληστροειδή. Η διαρκής σύγκρουσή τους δίνει ζωή στις υπορεαλιστικές μορφές: ΤΟ ΜΑΤΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ.

*
Έκλεισαν όλη την πόλη στο τρελάδικο. Γλυκιά αδελφή, τανκ που ουρλιάζει, ερμαφρόδιτα τραγούδια, διαμαντένιες έρημοι, ζούμε μόνο μια φορά και τα οράματα είναι όλο και πυκνότερα, όλο και πιο ολισθηρά. Γλυκιά αδελφή, ωτοστόπ για το Μόντε Αλμπάν. Σφίξτε τα ζωνάρια γιατί ποτίζουν τα πτώματα. Κι αυτό είναι κάτι.

*

Κι η καλή κουλτούρα των αστών; Η ακαδημία και οι εμπρηστές; Κι οι πρωτοπορίες και οι οπισθοφυλακές; Και κάποιες όψεις της αγάπης, μ’ ωραίο φόντο, η ακρίβεια ενός πολυεθνικού Κολτ;

Όπως μου είπε ο Σαιν-Ζυστ σε ένα όνειρο που είδα κάποτε: και τα κεφάλια των αριστοκρατών μπορούν να μας χρησιμεύσουν σαν όπλα.

*

Ένα μεγάλο μέρος του κόσμου γεννιέται κι ένα άλλο μεγάλο μέρος πεθαίνει, κι όλοι μας ξέρουμε πως πρέπει να ζήσουμε ή να πεθάνουμε: μέση οδός δεν υπάρχει.

Ο Ντε Κίρικο λέει: η σκέψη πρέπει να απομακρύνεται απ’ ότι ονομάζεται λογική και κοινή αίσθηση, πως πρέπει να απομακρύνεται απ’ όλα τα’ ανθρώπινα προβλήματα έτσι ώστε τα πράγματα να αναδύονται κάτω από μια καινούρια οπτική, σαν να φωτίζονται απ’ έναν καινοφανή αστερισμό. Οι υπορεαλιστές λένε: Πρέπει να βουτήξουμε σε όλα τα προβλήματα του ανθρώπου, έτσι ώστε τα πράγματα ν’ αρχίσουν να κινούνται μέσα μας, σ’ ένα παραληρηματικό όραμα της ανθρωπότητας.

- ο Αστερισμός του Όμορφου Πουλιού.

- Οι υπορεαλιστές προτείνουν στον κόσμο τον ιθαγενισμό: έναν τρελό και ντροπαλό Ινδιάνο.

- Έναν νέο λυρισμό που ξεκινά να αναπτύσσεται στη Λατινική Αμερική, στηριγμένος σε τρόπους που δεν παύουν να μας εκπλήσσουν. Η είσοδος στο θέμα του είναι είσοδος στην περιπέτεια: το ποίημα είναι ένα ταξίδι κι ο ποιητής ένας ήρωας που αποκαλύπτει τους ήρωες. Τρυφερότητα σαν μια άσκηση στην ταχύτητα. Ανάσα και ζέστη. Ιλιγγιώδης εμπειρία, φόρμες που αυτοσπαράζονται, θεοπάλαβες αντιθέσεις.

Αν ο ποιητής εμπλέκεται προσωπικά, το ίδιο θα πρέπει να κάνει και ο αναγνώστης.

ερωτικά βιβλία χωρίς ορθογραφία

*

Οι ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΠΑΡΟΠΛΙΣΜΕΝΕΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ΕΞΗΝΤΑ είναι οι πρόγονοί μας.

Τα 99 λουλούδια ανθισμένα σαν ανοιγμένα κεφάλια

Η σφαγή: νέα στρατόπεδα συγκέντρωσης

Τα Λευκά υπόγεια ποτάμια, οι βιολετί άνεμοι

Είναι δύσκολοι καιροί για ποίηση, λένε κάποιοι, πίνοντας τσάι, ακούγοντας μουσική στα διαμερίσματά τους, μιλώντας (ακούγοντας) τους παλιούς δασκάλους. Είναι δύσκολοι καιροί για την ανθρωπότητα λέμε εμείς, επιστρέφοντας στα οδοφράγματα ύστερα από μια μέρα δουλειάς γεμάτη σκατά και δακρυγόνα, ανακαλύπτοντας/ δημιουργώντας μουσική ακόμη και μέσα στα διαμερίσματά μας, κοιτάζοντας όλη μέρα τα νεκροταφεία-που-επεκτείνονται, εκεί όπου οι παλιοί δάσκαλοι πίνουν τσάι απελπισμένοι, ή μεθάνε από καθαρή οργή ή από αδράνεια.

Η ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ είναι πρόγονός μας

((Cría zambos y te picarán los callos))

Είμαστε ακόμα στην Τεταρτογενή Εποχή. Είμαστε ακόμα στην Τεταρτογενή εποχή;

Ο Πεπίτο Τεκίλα γλείφει τις φωσφορίζουσες ρώγες της Λίζα Άντεργκράουντ κι ύστερα την κοιτάζει να φεύγει σε μια παραλία που φυτρώνουν μαύρες πυραμίδες.

*

Επαναλαμβάνω:

Ο ποιητής είναι ένας ήρωας που φανερώνει τους ήρωες, όπως ένα πεσμένο κόκκινο δέντρο σηματοδοτεί την αρχή του δάσους.

 ΤΕΛΟΣ Α' ΜΕΡΟΥΣ