Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 24

Το τραγούδι του ευνούχου της Κατερίνας Καριζώνη

Το τραγούδι του ευνούχου, μυθιστόρημα, Κατερίνα Καριζώνη, Εκδόσεις Καστανιώτη 2013

 

Κεντρικός άξονας του βιβλίου είναι η ιστορία ενός ευνούχου στην εποχή της Φραγκοκρατίας στο Βυζάντιο. Η συγγραφέας φωτίζει άγνωστες σελίδες της Ιστορίας μας αντιμετωπίζοντας με διακριτικότητα, ευγένεια και συμπάθεια ένα εξαιρετικά λεπτό ζήτημα, αυτό των ευνουχισμένων παιδιών. Το ιστορικό υπόβαθρο οικοδομείται με βάση μια εκτενή βιβλιογραφική έρευνα. Πέραν τούτου, κοσμείται με τη δημιουργική φαντασία και την ικανότητα της μυθοπλασίας της συγγραφέως.

Έρωτες, αντιδικίες, πάθη έντονα, τελώνια και ξωτικά, η φύση σε οίστρο και τα ζώα συγκροτούν ένα κόσμο αληθοφανή μα όχι αληθινό, όπως είναι και το πρόταγμα της λογοτεχνίας. Η υπόθεση φωτίζει μια ειδική περίπτωση αγοριών που υπέστησαν βίαια ευνουχισμό, σε μια εποχή που η Εκκλησία και το κράτος απαγόρευαν επισήμως τους ευνουχισμούς, αλλά δέχονταν ευχαρίστως τους ευνούχους. Οι ευνουχισμοί γίνονταν εκτός του Βυζαντίου, ως μιαροί και αποτρόπαιοι. Στον Καύκασο, κατά το βιβλίο, από κομπογιαννίτες γιατρούς και με μεγάλη θνησιμότητα. Οι ευνούχοι αφοσιώνονταν σε κάποιον προστάτη, καθώς δεν είχαν δική τους οικογένεια και ήταν κοινωνικά ευάλωτοι. Εξασκούνταν στην εχεμύθεια, ήταν συνωμότες και ραδιούργοι και συχνά ικανοποιούσαν ερωτικές επιθυμίες που τους έδεναν μυστικά με τους αφέντες τους.

Σε πολλούς τα χαρίσματα, αλλά και τα παρεχόμενα προνόμια ήταν περισσά, καθώς προάγονταν σε ακόλουθους ηγεμόνων, «κλαρίσσιμους», «πραιπόσιτους» αρχιθαλαμηπόλους, γιατρούς γυναικολόγους, στρατιωτικούς διοικητές, ακόμα και Πατριάρχες, ενώ ένας σημαντικός αριθμός γίνονταν ψάλτες στις εκκλησιαστικές χορωδίες της εποχής. Το φύλο είναι βασικό στοιχείο ταυτότητας του ανθρώπου. Η ισότητα των φύλων, οι διακρίσεις, ο σoβινισμός του φύλου και τέλος το άφυλο φύλο εγείρουν μια σειρά από φιλοσοφικές-θεολογικές συζητήσεις. Έχουν φύλο οι άγγελοι, έχει φύλο ο Θεός;

Ο Γρηγόριος Νύσσης θα καταλήξει ότι το θείον δεν είναι ούτε άρρεν, ούτε θήλυ. Ο ερμαφρόδιτος τύπος κυριαρχεί στο γιαπωνέζικο θέατρο, ενώ στην ιταλική όπερα εμφανίζονται οι περίφημοι καστράτοι. Στη Σουηδία – μετά από μάχες – δημιουργείται η λέξη hen - που δεν προσδιορίζει το φύλο του υποκειμένου. To glamour Rock 65-75 εισάγει την έννοια του «μη φύλου». Ο Ντέιβιντ Μπάουι μιλάει τη γλώσσα του άφυλου Ζίγκι Στάρνταστ. Οι T-Rex περνούν ανάλογα θέματα στη μουσική τους. Τραγούδια σαν το «Dirty Boys» και το «Stars are out tonight» περιγράφουν αντίστοιχες καταστάσεις.

Για να ξαναγυρίσουμε όμως στο μυθιστόρημα, η πλοκή του φαίνεται να εξελίσσεται με αργό ρυθμό μέχρι την αιφνίδια κορύφωσή της με αφορμή κάποιο μοιραίο γεγονός. Και τότε αρχίζουν ξαφνικά όλα να τρέχουν, ενώ μια καταιγίδα εξελίξεων, ανατροπών και αποκαλύψεων επιφέρει το τέλος. Ιππότες, σταυροφόροι, τιτλούχοι κάθε είδους, κτηματίες, εθνότητες και λαοί της Βαλκανικής, ανακατεύονται στο ιστορικό κανίστρι της συγγραφέως. Η τελευταία μετέρχεται ενός ευρήματος, όπου οι χρονολογίες-τίτλοι των κεφαλαίων, χρησιμεύουν πότε για flash-back και πότε για πρόδρομη αφήγηση, χωρίς να δηλώνεται όμως αυτό ρητά. Έτσι το στοιχείο του αιφνιδιασμού λειτουργεί με μεγαλύτερη επιτυχία.

Η μαγεία θεωρείται δεδομένη στο βιβλίο, το ίδιο και το παραμύθι. «Συνάντησα έναν πεθαμένο. Φάγαμε και καρύδια μαζί», λέει κάπου. «Εγώ σαν ιστορικός κάνω μονίμως παρέα με πεθαμένους. Ασχολούμαι πολύ περισσότερο με νεκρούς, παρά με ζωντανούς», απαντάει άλλος. Οι λυκάνθρωποι συνυπάρχουν στα δάση μαζί με τα ξωτικά, τα δέντρα περπατάν για να βρουν νερό, ή σκοτώνουν ζώα για να τραφούν, ή προκαλούν ασθένειες σε όσους κοιμηθούν στον ίσκιο τους. Ο μύθος ανακατεύει πραγματικά και φανταστικά στοιχεία σε ένα γοητευτικό αμάλγαμα. Η χλωρίδα και η πανίδα στήνουν μαγικό χορό. Συμμετέχει και η αγαπημένη τριανταφυλλιά του κηπουρού Παραπινάκη Carte D’ Or, με τα χρυσαφί άνθη, που χαρίζει στο βιβλίο μια ανθρωπομορφική σχέση του κηπουρού μαζί της με αποκορύφωση το πότισμα της ρίζας της με το αίμα του.

Το βιβλίο γίνεται βαθιά σαγηνευτικό, βαθιά λογοτεχνικό και τόσο καλά υφασμένο με την Ιστορία και τις παγίδες της που μαγεύει τον αναγνώστη, τον ταξιδεύει σε άλλες εποχές και τον κρατάει σε εγρήγορση ως το τέλος .

Νίκος Τακόλας