Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 29

Το δέντρο του Ιούδα του Μιχάλη Μακρόπουλου

9_-_bakonikamakropoulos.jpg
Το δέντρο του Ιούδα, νουβέλα, Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδόσεις Κίχλη 2014

 

Για τον άνδρα η δουλειά του δεν είναι μόνο το κύριο μέσο οικονομικής δυνατότητας για επιβίωση, είναι συγχρόνως πιο  πολλά και ουσιαστικά πράγματα. Επιβεβαιώνεται η αξία του μέσω της δουλειάς, βρίσκει διέξοδο η ενέργεια και η  δημιουργικότητά του, οριοθετείται η θέση του στο κοινωνικό σύνολο, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της  αυτοεκτίμησης και της ταυτότητάς του. Αν τη γυναίκα σε μεγάλο βαθμό την προσδιορίζει η μητρότητα, το ίδια αντίστοιχα είναι για τον άνδρα η εργασία, το επάγγελμά του.
Τη δραματική κατάσταση στην οποία περιέρχεται ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο Ηλίας, που κλείνει το κατάστημά του λόγω χρεοκοπίας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, αφηγείται το βιβλίο του Μιχάλη Μακρόπουλου. Η δυνατή, λιτή, ρεαλιστική γραφή του συγγραφέα μάς συναρπάζει σε τέτοιο σημείο, ώστε να συμμετέχουμε ενεργά σε όλη την έκταση και το βάθος της τραγικής περιπέτειας και των εξαιρετικά οριακών καταστάσεων που βιώνει ο Ηλίας. Με την επέλαση της επαγγελματικής καταστροφής του, η σχέση με τη γυναίκα του επιδεινώνεται και στη συνέχεια φτάνει στην πλήρη ρήξη, όταν την πιάνει να τον απατά με τον πρώην συνέταιρό του. Εξουθενωμένος ψυχικά, ένα πραγματικό ράκος, και με απέραντο πόνο, γιατί θα αποχωριστεί τις δύο κόρες του που υπεραγαπά, φεύγει από το σπίτι του στην Αθήνα και επιστρέφει στο πατρικό του σπίτι στο Δελβινάκι της Ηπείρου, κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα.
Η οδύσσεια της δύσκολης  προσαρμογής του στο καινούργιο περιβάλλον του χωριού- ως μοναχογιός μένει με τη χήρα μητέρα του- παρουσιάζεται απτά σε όλες τις διακυμάνσεις των αισθημάτων. Η μοναξιά, η απόγνωση, το κενό που στιγμή δεν τον αφήνει σε ησυχία, λεπταίσθητα περιγράφονται και συνταιριάζονται με το εκπληκτικής ομορφιάς ορεινό τοπίο. Από την πρώτη στιγμή ο Ηλίας παθιάζεται και βρίσκει καταφύγιο σε αυτή την ομορφιά της υπαίθρου με τις επιβλητικές κορυφογραμμές των βουνών, τους λόγγους, τα δένδρα, τις λίμνες, τα ποτάμια. Με πολύ αργούς ρυθμούς αποδέχεται να νιώσει οικείος με τους κατοίκους του χωριού, όμως στενά ξανασυνδέεται μόνο με τον αδελφικό από παλιά φίλο του, τον Κωτσομεντή, που είναι διευθυντής της συνοριακής φύλαξης στο Δελβινάκι.
Ο Ηλίας έρχεται με άδεια καρδιά στο χωριό, μας εντυπωσιάζει ότι δεν νοσταλγεί τίποτα και κανέναν από τη ζωή του στην Αθήνα, εκτός βέβαια από τις δύο κόρες του, την δεκαεπτάχρονη Μαρία και την εικοσάχρονη Αγγελική- γι’ αυτές είναι όλος ο καημός και η έγνοια του, που άδικα ζουν μακριά του. Η ρημαγμένη ζωή του Ηλία αντανακλάται και στη ρημαγμένη ζωή στο χωριό με την αναδουλειά, τη φυγή της νεολαίας προς την Αθήνα, με το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης, τις διαλυμένες οικογένειες, και προπαντός με την ύπαρξη εγκληματικών στοιχείων, που προωθούν  τη διακίνηση ναρκωτικών, μεταναστών και εμπόριο λευκής σαρκός με τη γειτονική Αλβανία. Η αγνή ομορφιά του ηπειρωτικού τοπίου  έρχεται σε αντίστιξη με μια δόλια  μικρή «μαφία», που μπορεί κι επιβιώνει στο Δελβινάκι , καθώς ο αρχηγός της, ο Γιαννογκάτσης, έχει γερό «δόντι» μέσω πολιτικών διασυνδέσεων. Τα θλιβερά σημεία των καιρών: βλέπουμε τη διαφθορά, το έγκλημα και τη διαπλοκή να απλώνουν  τα δίχτυα τους  και να αγκιστρώνονται  ακόμη και στην πιο απόμακρη επαρχία.
Η πλοκή του βιβλίου εκτινάσσεται με φορτισμένη ένταση μετά τη δολοφονία μιας Αλβανίδας πόρνης από τη «μαφία» του Γιαννογκάτση. Ο Ηλίας εκούσια εμπλέκεται στην υπόθεση προσπαθώντας να βρει τους δολοφόνους. Ο κίνδυνος είναι μεγάλος, γιατί η «μαφία» δεν συγχωρεί ούτε ανέχεται να χώνεται ο οποιοσδήποτε στις υποθέσεις της. Τι είναι όμως εκείνο που με τόσο πείσμα σπρώχνει τον Ηλία να διαλευκάνει την βρώμικη υπόθεση του φόνου, κι ενώ στη συνέχεια ακολουθούν κι άλλοι δύο φόνοι ατόμων, που έπρεπε να βγουν από τη μέση, γιατί γνώριζαν πρόσωπα και πράγματα; Το πείσμα και η ακατάσχετη ορμή που τον ωθεί είναι ότι βάζει στη θέση της αδικοσκοτωμένης Αλβανίδας, της  Αντέλας, την κόρη του Αγγελική, νιώθει ότι μια νεαρή κοπέλα έπεσε θύμα στα χέρια αδίστακτων κακοποιών, κι ότι σε αυτή τη ζωή κάποιος πρέπει   να τολμήσει να  μπει  ακόμη και στη φωλιά του λύκου για την αποκατάσταση της αδικίας πάνω στους ανυπεράσπιστους. Η πλοκή μάς κρατάει συνεχώς σε εγρήγορση μέχρι να αποκαλυφθούν τα πρόσωπα που διέπραξαν τους φόνους, και υπάρχουν εκπλήξεις, καθώς συμπεριλαμβάνονται και άτομα υπεράνω πάσης υποψίας.
Είναι γνωστό ότι μέσα στον πόνο, την οδύνη και τα σκληρά κτυπήματα της μοίρας δοκιμάζεται ο αληθινός χαρακτήρας του κάθε ανθρώπου, ότι τότε περισσότερο φαίνεται αν έχει ροπή προς το καλό ή το κακό. Η τεράστια πληγή που ανοίγεται στην καρδιά του Ηλία από τις τόσες  κακοτυχίες,  είναι η λυδία λίθος που τον οδηγεί σε μια υπέρβαση του εαυτού του προς το καλό και  μάλιστα σε τέτοιο σημείο ώστε να προσφέρει τον εαυτό του θυσία. Το βιβλίο αφήνει ένα κόμπο στο λαιμό, μια βαθιά  συγκίνηση μέσα από το μεγαλείο του ήθους του πρωταγωνιστή. Για χάρη της αποκατάστασης της αδικίας, αλλά και για χάρη της γνήσιας φιλίας, ο Ηλίας δεν διστάζει να θυσιάσει τον εαυτό του, κάτι που αναπότρεπτα τον οδηγεί στην καταστροφή, ενώ είναι εντελώς αθώος.
Ο Μακρόπουλος με την στέρεα και σαγηνευτική γραφή του  μας δίνει μια γροθιά στο στομάχι με όσα  εξυφαίνει η  πλοκή του βιβλίου και αναδεικνύει το μεγαλείο της πίστης σε αξίες προσφοράς κι ανθρωπισμού, όταν ο κόσμος γύρω μας καταρρέει μέσα στη σήψη της παρακμής.

Αλεξάνδρα Μπακονίκα