της Ανίσσας Χασίμ
Οι λόγοι που ωθούν έναν σκηνοθέτη να γυρίσει μια ταινία, είναι ανοιχτοί σε πολλές ερμηνείες. Η επιθυμία να οπτικοποιηθεί μια σειρά όμορφων λέξεων, η αυθόρμητη παρότρυνση μπροστά σ’ ένα πρόσωπο - που κάτω από την επιδερμίδα του διακρίνονται χίλια άλλα, μια πραγματικότητα που κλείνεται σε μια σεκάνς - ενώ εξακολουθεί να ρέει και να διαμορφώνεται δίπλα σου. Κι ενώ άλλες τέχνες, όπως η συγγενική στον κινηματογράφο φωτογραφία, στηρίζουν μέρος της δύναμης τους σ’ αυτό το «οριστικό» που εμπεριέχεται στην σύσταση τους, στην περίπτωση του κινηματογράφου, το στοίχημα κερδίζεται όταν η εικόνα παραμένει «ανοιχτή» στη συνεχή ανατροφοδοσία. Οι καλλιτέχνες εκείνοι που έχουν την ικανότητα να εμφυσούν ζωή, μέσα από μια σειρά τεχνικών διαδικασιών, είναι ελάχιστοι. Ακόμα λιγότεροι είναι εκείνοι που θα άντεχαν να ζήσουν στο σκηνικό ενός «θαύματος»! Ο σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ηθοποιός, μουσικός, αρχιτέκτονας Εμίρ Κουστουρίτσα, φαίνεται όχι απλώς να αντέχει, αλλά να απολαμβάνει το γεγονός ότι από το 2004 ζει στο Κούστεντορφ - το «μικρό ξύλινο χωριό» που σχεδίασε ο ίδιος, και χρησιμοποιήθηκε σαν σκηνικό στην ταινία του «Η ζωή είναι ένα θαύμα».
«Έχασα την πόλη μου κατά την διάρκεια του πολέμου. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο ήθελα να δημιουργήσω το δικό μου χωριό. Θα οργανώσω σεμινάρια για ανθρώπους που θέλουν να μάθουν πώς να κάνουν σινεμά, συναυλίες, κεραμεική, ζωγραφική. Ονειρεύομαι έναν ανοιχτό τόπο όπου η πολιτιστική πολυμορφία θα ορθώνεται απέναντι στην παγκοσμιοποίηση.» Με αυτά τα λόγια, ο πολυβραβευμένος Κουστουρίτσα άνοιξε στον κόσμο τις πόρτες του οράματος του. Το αγαπημένο παιδί της Γαλλίας, που το 2007 σε ειδική τελετή στο Παρίσι τιμήθηκε με τον τίτλο του «Ιππότη των Τεχνών και των Γραμμάτων», έχει αποσπάσει δύο φορές τον Χρυσό Φοίνικα στο φεστιβάλ των Καννών - «Όταν ο μπαμπάς λείπει ταξίδι για δουλειές» και «Underground». Είναι κάτοχος Χρυσής Άρκτου για το «Arizona Dream». Έχει κερδίσει το Χρυσό Λιοντάρι καλύτερης ταινίας, στο φεστιβάλ της Βενετίας με το «Do you remember Dolly Bell?». Και μετά την έξοδο του «Ο καιρός των τσιγγάνων» του έγινε πρόταση, την οποία τελικά αποδέχτηκε, για να διδάξει στο Columbia University.
Το «Μαύρη γάτα, Άσπρος γάτος» (Χρυσό Λιοντάρι στη Βενετία) έρχεται τρία χρόνια μετά την δεύτερη βράβευση του στις Κάννες, και θα τολμούσε να πει κανείς, ότι είναι ο τρόπος που βρήκε ο Κουστουρίτσα, για να γιορτάσει τη νίκη του μαζί με το κοινό του. Μια ανατρεπτική κωμωδία καταστάσεων, που εξιστορεί τις περιπέτειες του πολύπαθου Μάτκο, ενός αποτυχημένου μικροαπατεώνα - τζογαδόρου, που σε μια από τις πολλές προσπάθειές του για εύκολο κέρδος, χάνει όλη του την περιουσία, όταν αγοράζει νερό νομίζοντας ότι αγόρασε πετρέλαιο.
Εγκαταλελειμμένος πλήρως από την τύχη του, έχοντας στο πλευρό του μόνο τον δεκαεφτάχρονο γιο του, αναγκάζεται να καταφύγει στον Ντάνταν, παιδικό του φίλο που πλέον έχει εξελιχθεί στον γκάνγκστερ της περιοχής, και που προκειμένου να τον βοηθήσει θα του ζητήσει ένα «μικρό» αντάλλαγμα! Χήνες, ναρκωτικά, φάρσες, χορός, νεκραναστάσεις, μηχανές, δολοφονίες και ένα ανθρώπινο καραβάνι που δεν επιδιώκει να φτάσει πουθενά αλλά τελικά φτάνει κάπου. Ο σκηνοθέτης μέσα από την εκπληκτική τσιγγάνικη μουσική, τους γκροτέσκο χαρακτήρες, και μια σειρά από ζεύγη αντιθέτων - η ασχήμια με την ομορφιά, η μαγεία με την καθημερινότητα, η βία με την αγάπη - σκιαγραφεί την βαλκανική πραγματικότητα, σχολιάζοντας την με χιούμορ.
Το φινάλε αποτελεί φόρο τιμής σε μια ανώτερη ηθική τάξη πραγμάτων, όπου τελικά οι καλοί δικαιώνονται και οι κακοί τιμωρούνται… και όπως σε όλα τα παραμύθια, το ταξίδι δεν τελειώνει ποτέ… απλώς η συνέχεια μεταφέρεται κάπου αλλού…
