της Ανίσσας Χασίμ
«Το ψέμα είναι ένα ακόμα σημάδι των καιρών μας!»
Στα τέλη της δεκαετίας του ’30 αναπτύχθηκε στη Γαλλία η κινηματογραφική σχολή του λεγόμενου Ποιητικού Ρεαλισμού. Με πρωτεργάτη τον Μαρσέλ Καρνέ, συστάθηκε μια ομάδα σκηνοθετών με εξέχοντα μέλη της κινηματογραφικής κοινότητας. Ανάμεσα στους εκπροσώπους της σχολής συναντάμε τα ονόματα των Ζιλιέν Ντιντιβιέ, Ρενέ Κλερ και φυσικά Ζαν Ρενουάρ – γιός του μεγάλου Ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Ογκίστ Ρενουάρ. Ο Ποιητικός Ρεαλισμός θεωρείται ότι επηρρέασε σε ουσιαστικό βαθμό τον Ιταλικό Νατουραλισμό, και λειτούργησε σαν πρόδρομος της Νουβέλ Βάνγκ που ακολούθησε λίγο αργότερα. Η σχολή δεν είχε ξεκάθαρα γνωρίσματα, και δεν υιοθέτησε κοινούς κανόνες ούτε ως προς την τεχνοτροπία των δημιουργών, αλλά ούτε και ως προς τον ιδεολογικό προσανατολισμό.
Οι ταινίες του Ρενουάρ «Εκδρομή στην εξοχή», η «Μεγάλη χίμαιρα», το «Ανθρώπινο κτήνος» και το αναλλοίωτο στο χρόνο «Ο κανόνας του παιχνιδιού», είναι μερικά από τα σημαντικότερα φιλμ του γάλλου κινηματογραφιστή που ανήκουν στον Ποιητικό Ρεαλισμό. «Ο κανόνας του παιχνιδιού» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό το 1939. Οι καταιγιστικές αντιδράσεις των θεατών - ομαδικές αποχωρήσεις, απειλές κατά των συντελεστών, υβριστικά πρωτοσέλιδα - που ακολούθησαν την πρώτη προβολή της ταινίας, συνεχίστηκαν και κατά την διάρκεια των επόμενων ημερών. Το αποκορύφωμα, η απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης που κρίνει την ταινία επικίνδυνη για την ηθική σταθερότητα της εποχής, και διατάζει την απαγόρευση της προβολής της σε ολόκληρη τη χώρα.
Το φιλμ, του οποίου περικόπηκε μεγάλο μέρος, επανεμφανίστηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1959 έχοντας χάσει από την αρχική βερσιόν 30 ολόκληρα λεπτά. Η πλήρης αποκατάσταση πραγματοποιήθηκε το 1965, όταν ο Ρενουάρ με την βοήθεια κάποιων μελών της παραγωγής, κατάφερε να βρει μερικά από τα χαμένα κομμάτια των αρνητικών, και να ανασυνθέσει από την αρχή το πρωτότυπο έργο.
Ο Ζαν Ρενουάρ είναι ο πρώτος σκηνοθέτης που επιχειρεί να κινηματογραφήσει εκτός στούντιο, χρησιμοποιώντας φυσικό φως, προσδίδοντας στα πλάνα του μια αληθοφάνεια και μια δυναμική που ξεπερνά ότι γνωρίζαμε μέχρι τότε. Η θεατρική σύνθεση των κάδρων, σε συνδυασμό με την δράση που σχολιάζεται εκατέρωθεν τόσο στον on όσο και στον off χώρο, εγκαινιάζει σημαντικούς νέους κανόνες.
Το αριστούργημα του, που χαρακτηρίστηκε από τον Τρυφώ ως η ταινία των ταινιών, αφηγείται τις περιπέτειες μιας παρέας μεγαλοαστών που συναντιούνται σε μια εξοχική βίλα. Ο Αντρέ Ζιριέ προσγειώνεται σε γαλλικό αεροδρόμιο έχοντας σπάσει παγκόσμιο ρεκόρ, μετά από πτήση 23 ωρών πάνω από τον Ατλαντικό. Όσο και να ψάχνει όμως, μέσα στο πλήθος που περιμένει να τον υποδεχτεί με τιμές εθνικού ήρωα, δεν καταφέρνει να διακρίνει πουθενά το πρόσωπο της γυναίκας για χάρη της οποίας έφερε σε πέρας την αποστολή του. Την ίδια στιγμή, η αγαπημένη του πιλότου Κριστίν, παρακολουθεί από το ραδιόφωνο την επιστροφή του θαυμαστή της στη Γαλλία. Κυρία της υψηλής κοινωνίας, παντρεμένη με έναν άπιστο μαρκήσιο, που περνάει τον χρόνο του ανάμεσα στο κρεβάτι της ερωμένης του και στην πολύτιμη συλλογή του από σπάνια μουσικά κουτιά. Στην ιστορία προστίθεται ο έμπιστος παιδικός φίλος της Κριστίν, που τυχαίνει να γνωρίζει τον Αντρέ, και μετά από παράκληση του δεύτερου την επισκέπτεται για να της ανακοινώσει την άφιξη του, και να μεσολαβήσει ώστε να την πείσει να συναντήσει τον απελπισμένο νέο. Από τώρα και στο εξής η δράση θα μεταφερθεί σε μια εξοχική έπαυλη, στην οποία θα καταλύσει η εύθυμη παρέα - ανάμεσα τους ο πιλότος και η παράνομη ερωμένη του μαρκήσιου.
Ο Ρενουάρ κατακεραυνώνει την γαλλική αριστοκρατία παρουσιάζοντας μια ομάδα επιφανειακών, ματαιόδοξων ανθρώπων που ζουν αποκομμένοι από την πραγματικότητα, καλλιεργώντας ανούσιες σχέσεις με μοναδικό σκοπό να διασκεδάσουν την πλήξη, στην οποία τους υποχρεώνει η απόλυτη απουσία προσπάθειας για το οτιδήποτε. Η υποκρισία που κρύβεται πίσω από την κάθε κίνηση, κάνει την παραμικρή ειλικρινή πρόθεση να μοιάζει εξωπραγματικό νούμερο σε τσίρκο. Η πρόσκαιρη ανατροπή του κανόνα συμβαίνει μόνο όταν την εμφάνιση του κάνει ο έρωτας, που και αυτός όμως μοιραία θα υποκύψει...
