Τέτη Θεοδώρου: "Οι ιστορίες μου μιλάνε για ανθρώπους χωρίς αίγλη"

Το γράψιμο ήταν κάτι απαγορευμένο για μένα, γιατί είμαι δυσλεκτική και αυτό έκανε όλα τα γραπτά μου απορριπτέα. Πάντα επέμενα και, παρά τα ειρωνικά σχόλια, συνέχιζα. Από το 2004, και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, απελευθερώθηκα. Είχα πια ένα στήριγμα για να επανέρχομαι και να διορθώνω τα λάθη μου, να μαθαίνω χωρίς κανείς να με κάνει να ντρέπομαι. Έτσι άρχισα να συμμετέχω και σιγά - σιγά να βγαίνω από το καβούκι μου.

Πόσο σχέση με την πραγματικότητα έχουν τα περιστατικά τα οποία αναφέρετε στο Από τη σκόνη;

Κανονικά οι ιστορίες πρέπει να κλείνουν το μάτι στον αναγνώστη και να τον αφήνουν να βρίσκει μόνος του τι τον αφορά. Αλλά ο σκοπός μου ήταν να πω πραγματικά μερικές αληθινές ιστορίες για την αγαπημένη μου Αθήνα. Η σκόνη που πατάμε είναι γεμάτη από το πέρασμα άλλων ανθρώπων. Αυτοί οι πρόγονοι, για κάποιους λόγους, έχουν εξοριστεί από την γενεαλογία μας, ως ανάξιοι. Μόνο οι σημαντικές οικογένειες έχουν αρχεία και ιστορία, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Τα κείμενα «Ιερά μονοπάτια», «Η αξιοπρέπεια ταιριάζει στον θάνατο», «Εκεί που ζούνε οι νεκροί», «Τζην φούστα», «Τρελή πορεία», «Ζητιάνοι» και «Στο πέλαγος» είναι πραγματικές. Υπήρχε ακόμα μία στη συλλογή, αλλά δημοσιεύθηκε στην ανθολογία της ΑΛΕΦ, ΕΦΦάνταστες Ιστορίες. Στο μεταξύ συνεχίζω να μαζεύω υλικό. Στο βιβλίο υπάρχουν φωτογραφίες από το προσωπικό μου αρχείο που συνοδεύουν μερικά από τα κείμενα.

Υπάρχουν κάποια πρότυπα που να σας επηρέασαν στη συγγραφή αυτού του βιβλίου;

Η γιαγιά μου, αυτή μου είπε δυο από τις ιστορίες του βιβλίου, και οι γυναίκες που μαζεύονταν γύρω της όταν ετοίμαζε την εορτή στο οικογενειακό μας εκκλησάκι. Αυτές με έκαναν να μάθω να παρατηρώ και να συνδυάζω τα λεγόμενα με τα γεγονότα. Όταν έφερα για συζήτηση δυο από αυτά τα κείμενα στο Λογοτεχνικό Εργαστήριο της ΑΛΕΦ, δέχτηκα παρατηρήσεις για τη γλώσσα των ηρώων μου. Δεν μπορούσαν να δεχτούν ότι άνθρωποι χαμηλής μόρφωσης είχαν μεγάλη γκάμα λεξιλογίου και χρησιμοποιούσαν αρχαϊκούς τύπους. Εγώ όμως τις είχα ακούσει να μιλάνε και προσπάθησα να μπω στα βιώματά τους και να εντάξω τη φωνή τους σε μερικά κείμενα. Η βαθιά τους σχέση με την εκκλησία και η διατήρηση της προφορικής παράδοσης τους έδινε άνεση στον λόγο και τη σκέψη. Υπάρχει ένα βιβλίο του Ρήγα Φεραίου, «Το σχολείο των ντελικάτων εραστών». Όταν το διάβασα, είδα ότι κάποιος είχε αποτυπώσει το γλωσσικό ιδίωμα της γιαγιάς μου και άλλων γυναικών της πόλης. Δεν έγραψα σε ιδίωμα, αλλά στο βιβλίο καταγράφω μια δημοτική που χάθηκε μαζί τους.

Έχετε ακούσει διηγήσεις ιστοριών δεισιδαιμονίας και πρόληψης που να σας βοήθησαν να εμπνευστείτε γι’ αυτό το βιβλίο;

Όταν άρχισα να γράφω το βιβλίο, σκοπός μου ήταν να συμπεριλάβω ιστορίες ανθρώπων που θεωρούμε ανάξιους λόγου. Οι φτώχεια και η δεισιδαιμονία αποτελούν το σκοτεινό σκηνικό πάνω στο οποίο διαδραματίζεται το παρόν. Είναι η ιστορία πίσω από την ιστορία, τα άτυχα παραδείγματα που θέλουμε να ξεχάσουμε και τα σκοτεινά σημεία που θέλουμε να αποσιωπήσουμε. Οι ιστορίες μου μιλάνε για ανθρώπους χωρίς αίγλη. Τους έβγαλα από τη σκόνη και φώναξα δυνατά το όνομα τους για μην ξεχαστούν.

Στο βιβλίο σας περιλαμβάνονται και δύο διηγήματα που διαφέρουν από τα υπόλοιπα: Ο ανθρακωρύχος και οι Ζητιάνοι. Τι σας έκανε να τα συμπεριλάβετε στο συγκεκριμένο βιβλίο;

Ο ανθρακωρύχος, γράφτηκε για να αναγνωστεί και συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο την τελευταία στιγμή. Είχε γίνει μια εκδήλωση «Νύχτα τρόμου στην Πανόρμου» στις 21/3/2013 στο βιβλιοπωλείο Ν. & Σ. Μπατσιούλας, και μου ζητήθηκε να διαβάσω ένα κομμάτι από μια τρομακτική ιστορία. Τότε έγραψα αυτό το κείμενο με σκοπό να μην κουράσω τους ακροατές και να είναι ολοκληρωμένο και όχι απόσπασμα. Η ιστορία είναι αμφίσημη, από τη μια υπάρχουν οι υποψίες για το υπερφυσικό και από την άλλη ο άνθρωπος που δεν είναι πουθενά ενταγμένος. Το επάγγελμά του που τον θάβει βαθιά στη γη τον κάνει τρομακτικό και η φτώχεια του τον καταδικάζει να ξεχαστεί. Οι Ζητιάνοι από την άλλη μεριά είναι ό,τι λέει, ένα κείμενο του 1983. Αποφάσισα να το συμπεριλάβω όταν διάβασα το βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη, Θέκλη, εκδόσεις Εστία. Εκεί έχει μια παράγραφο για τους ζητιάνους της Αθήνας, και δεν έχω συναντήσει καμία άλλη αναφορά πουθενά.