Ρετρό : "Ανθολογία Πορτογαλικής Ποίησης"

της Ανθής Ντάρδη

Λέξεις, πνεύματα και πρόσωπα διαπερνώντας τον συμβολισμό, τον ρομαντισμό και τον μοντερνισμό καταγράφονται πάνω στο χαρτί με πένα την ψυχή, τη φαντασία και την ανάγκη του κάθε δημιουργού. Μουσική επένδυση στα όνειρα των Πορτογάλων ποιητών είναι πάντα οι καθηλωτικές μελωδίες της fado, της saudade. Ο καημός, ο απελπιστικός πόνος, η θλίψη τραγουδήθηκαν από την παραδοσιακή μουσική της Πορτογαλίας και βιώθηκαν στον ύψιστο βαθμό από τους ποιητές της χώρας.

Ένα απέραντο ταξίδι στην πορεία και τις δημιουργίες των Πορτογάλων ποιητών προσφέρουν οι εκδόσεις Ροές μέσα από το έργο «Ανθολογία Πορτογαλικής Ποίησης». Ο Γιάννης Σουλιώτης έχει πραγματοποιήσει τη μετάφραση και την εισαγωγή και η Παυλίνα Παμπούδη την επιμέλεια της έκδοσης.

Το έργο δίνει με πλήρη συνέπεια την εικόνα της πορτογαλικής ποίησης φωτίζοντας στους αναγνώστες όλα τα μονοπάτια που οδηγούν στα κομμάτια της στιχουργικής κουλτούρας των ποιητών. Οι ανθολογίες επιτρέπουν στο πνεύμα του καθενός από εμάς, καθώς χανόμαστε από τη μία σελίδα στην επόμενη, να μιλήσει η μοναδική γραφή του ποιητή στην ψυχή μας. Να οραματιστούμε την πλουραλιστικότητα των δημιουργιών και την  διαφορετικότητα των στίχων, που προσφέρει μια χώρα όπως η Πορτογαλία. Σε μία ανθολογία που συμπεριλαμβάνονται ποιήματα σπουδαίων προσώπων και βαρυσήμαντων ανθρώπων που χάραξαν την δική τους πορεία στην ποιητική ιστορία, είναι σχεδόν αδύνατο να λύσεις το ονειρικό κουβάρι των στίχων που μπλέκονται ομοιόμορφα και να ξεχωρίσεις μια άκρη. Η μόνη φωνή που μπορείς να ακολουθήσεις είναι εκείνη που σου τραγουδά όταν διαβάσεις ένα ποίημα.

Η Irene Lisboa ή João Falco, όπως ήταν το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο, στους στίχους της ερωτοτροπεί έντονα με την λεπτομέρεια και την συμβατή καθημερινότητα. Τα νοήματα που θέλει να επικοινωνήσει η ποιήτρια είναι ντυμένα με απλότητα και αφοπλιστική αμεσότητα.

Ο Antonio Botto, η Judith Texeira και ο Raul Leal αποτελούν μια τριάδα Πορτογάλων ποιητών που ο αναγνώστης δεν μπορεί να παραλείψει ή να μην ενδιαφερθεί για το έργο τους. Είναι οι κατ’ ευφημισμόν μόνο οι «καταραμένοι» ποιητές της Πορτογαλίας. Οι στίχοι τους κρίθηκαν ανήθικοι και τα βιβλία τους κάηκαν. Μπορεί να λογοκρίθηκαν για τα ανήσυχα πνεύματα τους αλλά δεν γίνεται να κατηγοριοποιηθούν με βάση κοινωνικές ταμπέλες μιας εποχής που αδυνατούσε να αντιληφθεί την ανάγκη για έκφραση και διαφορετικότητα. Όμως η αμφισβήτηση της πραγματικότητας, η προσέγγιση  της σκοτεινής μας πλευράς και η απώλεια του έρωτα είναι χαρακτηριστικά – έστω και καλά κρυμμένα- της προσωπικότητας μας. Οι τρεις ποιητές αυτά τα στοιχεία της ύπαρξης τους πραγματεύονται μέσα στους στίχους τους και αναδεικνύουν.

Η λίστα με ονόματα των δημιουργών είναι ατελείωτη, χαμένη στο βάθος του χρόνου. Ενώνεται με μία νοητή γραμμή με το παρελθόν και το παρόν, ενώ οραματίζεται το άγνωστο μέλλον.  Οι στίχοι των Πορτογάλων ποιητών θα σας αιχμαλωτίσουν μέσα σε εικόνες , άλλοτε καταστροφικές και άλλοτε παραδεισένιες, θα σας κάνουν να θέλετε να αγγίξετε ένα κομμάτι της ιστορίας. Αφήστε τους στίχους να συγχρονιστούν με τις νότες της saudade στο ξεκούρδιστο πιάνο της ψυχή σας.

(ποίημα του Antonio Botto)