της Μαρίας Τσολακούδη
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο έρωτας κάνει τον κόσμο να γυρίζει, και το σίγουρο είναι ότι εξασφαλίζει τη διαιώνιση του ανθρώπινου είδους. Έτσι, δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι το ρομάντζο και το πάθος είναι θέματα που καλύπτουν ένα σημαντικό κομμάτι του κινηματογράφου από τις αρχές του μέχρι σήμερα. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι ο τρόπος που παρουσιάζεται αυτό το κομμάτι στην σύγχρονη εποχή. Η έλξη πολλών ρομαντικών ιστοριών είναι πως προσφέρουν μια αίσθηση πεπρωμένου και σκοπού, καθώς και ποίησης στις τετριμμένες σχέσεις μας. Αυτό ισχύει στις μεγάλες ιστορίες έρωτα της λογοτεχνίας, πολλές από τις οποίες έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο.
Μια τρυφερή ρομαντική ιστορία αφηγείται και η ταινία «Πριν το ξημέρωμα». Γυρίστηκε το 1995 από τον Richard Linklater με πρωταγωνιστές τον Ethan Hawke και την Julie Delpy. Δύο νέοι γύρω στα είκοσι πέντε, ένα αγόρι απ’ την Αμερική ο Τζέσε, κι ένα κορίτσι απ’ τη Γαλλία η Σελίν, συναντώνται μέσα σ’ ένα τραίνο που κατευθύνεται προς τη Βιέννη. Ο Τζέσε θα μείνει όλο το βράδυ στη Βιέννη για να πάρει το επόμενο πρωί το αεροπλάνο με το οποίο θα επιστρέψει στη πατρίδα του. Έτσι προτείνει στη Σελίν να κατέβει κι αυτή απ’ το τραίνο καθυστερώντας το γυρισμό της στο Παρίσι κατά μια ημέρα, για να περάσουν μαζί όλο το υπόλοιπο διάστημα μέχρι το ξημέρωμα. Έπειτα, το πρωί θα χωρίσουν για πάντα. Η Σελίν δέχεται, κι έτσι στις δεκατέσσερις ώρες που έχουν στη διάθεσή τους θα περιπλανηθούν στη Βιέννη. Μία ποιητική ιστορία αγάπης θα γεννηθεί στις πλατείες, στους δρόμους και τις γέφυρες της πόλης, ενώ οι δύο νέοι ανακαλύπτουν ο ένας τον άλλο μέσα από ατέλειωτες συζητήσεις για την αγάπη, το θάνατο, τη θρησκεία, τη μεταφυσική. Στις ώρες που περνούν μαζί οι δύο ήρωες δεν συμβαίνει τίποτα το συνταρακτικό. Δεν υπάρχει περιπέτεια, δράση, ή ανατροπές. Περπατούν στους δρόμους, μπαίνουν σε λεωφορεία, επισκέπτονται ένα λούνα πάρκ, ένα νεκροταφείο, καφέ και κλαμπ. Συναντούν ερασιτέχνες ηθοποιούς, έναν ποιητή που ζει και γράφει στο δρόμο, μία μάντισσα που θα προσπαθήσει να τους πείσει ότι θα φέρει μπροστά τους το μέλλον. Θα ζητήσουν από ένα μπάρμαν ένα μπουκάλι κρασί που δεν έχουν τα λεφτά να το πληρώσουν. Κάθε λεπτό που περνά οι δύο νέοι δένονται όλο και περισσότερο ενώ συγχρόνως το ίδιο λεπτό τους οδηγεί αναπότρεπτα προς το χωρισμό, έτσι οι ήρωες ζουν το παρόν και παράλληλα το νοσταλγούν ενώ δεν έχει ακόμη τελειώσει. Το ξημέρωμα, όταν έρχεται η ώρα του χωρισμού στην αποβάθρα των τραίνων, δεν ανταλλάσσουν τηλέφωνα, διευθύνσεις, ή επίθετα και κλείνουν ραντεβού στο ίδιο σημείο μετά από έξι μήνες. Το τέλος μένει ανοιχτό όπως ανοιχτή σ’ όλα τα ενδεχόμενα είναι και η ίδια η ζωή.
Ο σκηνοθέτης οδηγεί τους χαρακτήρες με ευαισθησία και τρυφερότητα, στήνοντας έναν έρωτα όλο ρεαλισμό, δίνοντας σημασία στις αδιόρατες εκφράσεις, στις μικρές κινήσεις των ηρώων, δίνοντας αξία τελικά στα μικρά πράγματα της ζωής. Η κάμερα ακολουθεί τα πρόσωπα, ο φωτισμός είναι φυσικός και το σκηνικό της ταινίας είναι η πόλη της Βιέννης με τα μπαρόκ κτίρια, τα πάρκα, τις πλατείες, τους δρόμους, και το σταθμό των τραίνων που πάνε κι έρχονται. Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι εξαιρετικές, άλλωστε ο Hawke και η Delpy έχουν δηλώσει ότι έβαλαν στους ήρωες που υποδύονται στοιχεία του εαυτού τους. Οι διάλογοι είναι έξυπνοι με σπιρτάδα, χιούμορ και φυσικότητα.
Όλα αυτά δημιουργούν την αίσθηση του πραγματικού, τόσο που ο θεατής αισθάνεται ότι αυτή η ιστορία φωτίζει και μεγενθύνει μια δική του αντίστοιχη συνάντηση χαμένη στο παρελθόν κι ανακαλεί με γλυκόπικρο αίσθημα ανθρώπους που πέρασαν για λίγο απ’ τη ζωή του, άφησαν το αποτύπωμά τους και μετά χάθηκαν. Γιατί όπως όλα τα ανθρώπινα έτσι και ο έρωτας έχει ημερομηνία λήξης κι ίσως η ιδανική του διάρκεια να είναι μία νύχτα.
