του Νέστορα Ι. Πουλάκου
Έχω τις ανησυχίες μου το τελευταίο διάστημα, φαίνεται μεγαλώνω και διοχετεύω την ενέργειά μου σε πράγματα και καταστάσεις που ούτε φανταζόμουν προηγουμένως. Η αρχιτεκτονική είναι μια από αυτές, τις ανησυχίες δηλαδή, και αιτία υπήρξε η μελέτη του έργου του Ντεμπόρ, στο οποίο η πόλη και η χωροταξία της αναλύονται με τρόπο διεισδυτικό. Εν συνεχεία μου γεννήθηκε η ανάγκη ν' ανακαλύψω τάσεις και σημαντικές προσωπικότητες της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής. Πέρυσι τέτοια περίοδο, παρακολουθώντας το 9ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ecofilms της Ρόδου (23-28 Ιουνίου) ανακάλυψα το ντοκιμαντέρ "Μαξ Μπιλ - Το όραμα του δασκάλου", μια πολύ ενδιαφέρουσα βιογραφία του Ελβετού αρχιτέκτονα Μαξ Μπιλ από τον ομοεθνή του σκηνοθέτη Erich Schmid, με τον οποίο και συνομίλησα. Φέτος, στην 10η διοργάνωση του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ecofilms της Ρόδου, το οποίο ξεκινά την ερχόμενη Τρίτη 22 Ιουνίου και ολοκληρώνεται την Κυριακή στις 27, θα διεξαχθεί το αφιέρωμα "Σύγχρονη Αρχιτεκτονική", όπου περιλαμβάνεται το ντοκιμαντέρ "Τόμος μηδέν : Το έργο του Τσαρλς Κορέα", ένα άκρως εμπεριστατωμένο φιλμ για τη ζωή και το έργο του σπουδαίου και πολυβραβευμένου Ινδού αρχιτέκτονα όπως αυτό γυρίστηκε από τον -επίσης δημοφιλή και γεμάτο διακρίσεις στην Ινδία- σκηνοθέτη Arun Khopkar. Την ταινία την είδα, με τον σκηνοθέτη συνομιλήσαμε διαδικτυακά, και παρακάτω σας παρουσιάζω τις εμπειρίες μου από αυτές τις δυο συναντήσεις.
*
Arun Khopkar : "Μέσω του σινεμά μπορεί να παρουσιαστεί μια διαφορετική πτυχή της αρχιτεκτονικής"
Για τον 65χρονο Arun Khopkar, το ωριαίο ντοκιμαντέρ "Τόμος μηδέν : Το έργο του Τσαρλς Κορέα" για τη ζωή και το έργο του Ινδού αρχιτέκτονα Τσαρλς Κορέα έρχεται να συμπληρώσει μια σειρά από κινηματογραφικές δουλειές τις οποίες πραγματοποιεί τα τελευταία είκοσι χρόνια, και σκοπό έχουν να συγκεράσουν τις τέχνες μέσω του σινεμά. "Όλα αυτά τα χρόνια έχω κάνει ταινίες για το χορό, τη μουσική, τη ζωγραφική, την ποίηση, κι όλες έχουν σκοπό την κατανόηση των τεχνών μέσα από την κινηματογραφική φόρμα".
"Αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα επιδίωξα και με το ντοκιμαντέρ για τον Τσαρλς Κορέα : παρόλο που ήξερα το έργο του πολύ καλά, παρακινήθηκα να γυρίσω σε φιλμ τη ζωή του ενόσω κινηματογραφούσα μια άλλη ταινία για ένα ίδρυμα αστρονομίας στην Ινδία, το οποίο είχε σχεδιαστεί από τον Κορέα. Με συνάρπασε τόσο πολύ αυτό που βίωσα τότε, ώστε αποφάσισα να προχωρήσω το σχέδιο για το ντοκιμαντέρ", τονίζει ο βραβευμένος σκηνοθέτης.
Tη ζωή και το έργο του πολύ σημαντικού Ινδού αρχιτέκτοτα προσπάθησε να δείξει όσο βαθύτερα γινόταν, μου εξηγεί ο Khopkar. "Ήθελα να εισχωρήσω όσο περισσότερο μπορούσα στο έργο του Κορέα", λέει ο σκηνοθέτης, "ώστε πέρα από την προβολή του καλλιτεχνικού του έργου να καταφέρω να προβάλω τις ιδέες του και, φυσικά, τις δημιουργικές διαδικασίες μέσω των οποίων καλλιτεχνούσε".
Και συνεχίζει, "μου πήρε πολύς καιρός για να μελετήσω τόσο το έργο του όσο και τον ίδιο τον Κορέα, περίπου δυο χρόνια έκανε η ταινία να ολοκληρωθεί, ώρες ατελείωτες από τις συνομιλίες μας δεν μπήκαν ποτέ στην τελική βερσιόν. Επομένως καταλαβαίνεις ότι σκοπός του ντοκιμαντέρ μου δεν είναι απλώς να παραθέσω ξερά, γυμνά, τα γεγονότα της πορείας και τα αποτελέσματα του έργου του Κορέα, που είναι απέραντο, σχεδόν 50 χρόνων, και εκτείνεται σε όλο τον κόσμο αλλά να τα τοποθετήσω όλα σε ένα ευρύ, διεθνές πλαίσιο κινηματογραφικό που θα το καταλάβει όλος ο κόσμος".
Η συζήτηση μας με τον Arun Khopkar ολοκληρώθηκε, αφού πρώτα μου τόνισε ότι "ο Τσαρλς Κορέα είναι από τους πλέον αξιοσέβαστους και παγκοσμίως αναγνωρισμένους καλλιτέχνες, που έχει λάβει διακρίσεις από κυβερνήσεις και οργανισμούς διεθνώς".
Βέβαια, η συζήτησή μας έκλεισε με την απαραίτητη αναφορά στην οικονομική κρίση, δεδομένης και της πτώσης στις κατασκευές όπως έχει παρατηρηθεί. "Δε νομίζω ότι αντιμετωπίζει η Ινδία τέτοιο πρόβλημα επειδή πολλές πόλεις, όπως για παράδειγμα η Βομβάη στην οποία ζω, ξαναχτίζονται ουσιαστικά με πολυόροφα και μεγάλα κτίρια. Επομένως, υπάρχει μπόλικη εργασία και ανοιχτό πεδίο για νέους και ταλαντούχους αρχιτέκτονες".
Η ταινία "Τόμος μηδέν : Το έργο του Τσαρλς Κορέα" σε σκηνοθεσία Arun Khopkar θα προβληθεί την Παρασκευή 25 Ιουνίου, στις 21.30, στον Δημοτικό Κινηματογράφου Ρόδου. Η ταινία περιλαμβάνεται στο Διαγωνιστικό Τμήμα Ταινιών Μεσαίου Μήκους.
*
Erich Schmid : "Ο πολυσχιδής κ. Μαξ Μπιλ"
Ξεσκονίζοντας τα γραπτά μου και ξανακούγοντας την κασέτα από την περυσινή μου συνέντευξη με τον Ελβετό σκηνοθέτη Erich Schmid, στην οποία με βοήθησε πολύ τότε η υπεύθυνη τύπου του Ecofilms Νάνσυ Φαφούτη, σταματάω στο εξής σημείο : "O Μαξ Μπιλ ήταν ένας πραγματικός καλλιτέχνης, γλύπτης, αρχιτέκτονας, τυπογράφος, ασχολήθηκε και με τη μουσική, ο διασημότερος απόφοιτος της θρυλικής σχολής Bauhaus Dessau να τονίσω εδώ, παγκοσμίως όμως έγινε ακόμη πιο γνωστός για την πλούσια πολιτική του δράση, ήταν ένας ακτιβιστής, ένας μαχητής των ιδεών", μου είχε πει ο έμπειρος σκηνοθέτης αλλά και δημοσιογράφος και συγγραφέας Schmid.
Το ντοκιμαντέρ "Μαξ Μπιλ - Το όραμα του δασκάλου" το υποστήριξα πολύ πέρυσι στο Ecofilms, μου άρεσε ιδιαιτέρως, και το βρήκα πιστό τονίζοντας παράλληλα και κρυφές πλευρές της ζωής του Μπιλ. "Ποτέ δεν ήξερες τα πάντα για τον Μαξ Μπιλ", μου έλεγε τον Ιούνιο του 2009 η Άντζελα Τόμας Σμιντ, που συμμετείχε στη συζήτηση μας με τον σκηνοθέτη. Ποια είναι όμως η Άντζελα; Σύζυγος, προφανώς, του Schmid, επί χρόνια όμως η (τελευταία, επίσης) σύντροφος του Μαξ Μπιλ, η οποία μετά το θάνατό του έγραψε τη βιογραφία του, βάσει της οποίας πραγματοποιήθηκε το ντοκιμαντέρ.
"Τα γυρίσματα τα έκανα στην Ελβετία αλλά και στη Γερμανία, συναντήθηκα με πάρα πολλούς καλλιτέχνες, πολιτικούς και όσους τέλοσπάντων είχαν στενή σχέση με τον Μαξ Μπιλ, ήταν πολύ κοντά του δηλαδή", μου είχε τονίσει ο Ελβετός σκηνοθέτης, "αλλά και πάλι η ενδελεχής έρευνα που έκανα στα αρχεία του, στα γραπτά και τα έργα του, ήταν εκείνη που με βοήθησε όσο τίποτε για την πραγματοποίηση αυτού του φιλμ".
Πάντως τόσο ο Schmid όσο και η σύντροφός του δεν ξεχνούν τον πολυσχιδή χαρακτήρα του Μαξ Μπιλ, που τους δυσκόλεψε πολύ ώστε να μπορέσουν να έχουν μια όσο πιο πλήρη εικόνα ήθελαν για τον ίδιο. "Οι συνεργασίες του με άλλους καλλιτέχνες και τα διάσημα γλυπτά του, τα αρχιτεκτονικά του σχέδια και οι δημοκρατικοί του αγώνες, όλες του οι ενασχολήσεις μπήκαν στον καμβά της σκηνοθεσίας μου, αν μπορώ να το πω έτσι, ώστε να δομήσω ένα αληθινό, ολοκληρωμένο πορτραίτο του στη μεγάλη οθόνη", μου εξηγούσε ο Schmid καθώς συνομιλούσαμε σε καφέ στο κέντρο της πόλης της Ρόδου.
Το ντοκιμαντέρ "Μαξ Μπιλ - Το όραμα του δασκάλου" γυρίστηκε το 2008 με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μαξ Μπιλ και προβλήθηκε στο Διαγωνιστικό Τμήμα Ταινιών Μεγάλου Μήκους του 9ου Ecofilms 2009. Έχει αποσπάσει δυο διακρίσεις : βραβείο κριτικής στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο 08 και εύφημο μνεία στο 11ο Πανόραμα Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης 09. Έχει προβληθεί σε κινηματογραφικές αίθουσες, γκαλερί, ινστιτούτα, μουσεία και ιδρύματα σε Ελβετία, Γερμανία, Η.Π.Α., Καναδά, Γαλλία, Βραζιλία, σε πολλά φεστιβάλ παγκοσμίως, όπως και στην τηλεόραση. Κυκλοφορεί σε dvd. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
