της Μαρίας Ιωαννίδου
Λουνάτικα, η ιστορία ενός διπολικού νου, Μυθιστόρημα, Αλεσάντρα Αράκι, Μτφρ. Άννα Πλεύρη, Επίμετρο Αθανάσιος Κουκόπουλος, Εκδόσεις Κέλευθος, 2008
Διπολικός νους, ή μανιοκατάθλιψη, ή… κάτι σαν στερεοσκοπική όραση. Και κατάρα να βλέπεις και το δέντρο και το δάσος και τις ρίζες, ίσως. Να γεύεσαι τη ζωή με πάθος και ορμή, να κάνεις το ταξίδι και ξαφνικά να σταματάς, και στο αγωνιώδες ερώτημα «γιατί;» να μην υπάρχει κανείς σ΄εκείνον τον σταθμό να σου απαντήσει.
Να καταβροχθίζεις τη ζωή μέχρι να πάθεις «γαστρίτιδα»(1), να χάνεις τη γεύση της και να μην μπορείς να συνεχίσεις ούτε να τρέφεσαι ούτε να αγωνίζεσαι για τον επιούσιο, να χάνεις τον ύπνο, ή να χάνεσαι μέσα του, να μένεις από καύσιμα ή «από μπαταρίες»* στη μέση του πουθενά. Να μην μπορείς να σταματήσεις να σκέφτεσαι, και η σκέψη, η λογική σου σκέψη να μην σε οδηγεί πουθενά.
Να βλέπεις και να αισθάνεσαι πέρα από τα γεγονότα, πέρα από το μικρό τετράγωνο πλαίσιο της εικόνας της ζωής.
Η Αλεσάντρα Αράκι είναι μια νέα δημοσιογράφος, με τον υπολογιστή, το ωράριο, τις κοινωνικές συνάφειες, τη μαμά της, το αυτοκίνητό της. Ξαφνικά όμως οι δυνάμεις της πιέζουν προς τα έξω, όλα αυτά είναι λίγα για να ανταποκριθούν στον ενθουσιασμό και την συνεχή ανάγκη της να συγκινείται. Ανεβάζει γρήγορα –και αθόρυβα- στροφές, κινείται, ψάχνει και ερευνά, προσπαθεί να δώσει ένα άλλο νόημα σε όλα αυτά που έτσι κι αλλιώς κάνει στη ζωή της. Τρέχει με έναν φρενιτιώδη ρυθμό, διανύοντας κυριολεκτικά πολλά χιλιόμετρα μέχρι να σταματήσει και να ανακαλύψει πως μοιάζει, κατά τη δική μου αναγνωστική εντύπωση, με ένα όχημα που έφτασε πολύ γρήγορα στον προορισμό του αλλά στη διαδρομή έχασε σχεδόν όλα του τα εξαρτήματα. Απομονώνεται. Και από κει και πέρα, χωρίς να το συνειδητοποιεί εφαρμόζει από μόνη της μια από τις πιο κλισέ συνταγές θεραπείας: Βάζει έναν στόχο. Με τη διαφορά ότι ο στόχος αυτός είναι η τέλεια αυτοκτονία. Μεθοδεύει, πλησιάζει αλλά αποτυγχάνει.
Και από κει και πέρα, ο κόμπος λύνεται, η Αλεσάντρα διέρχεται ένα σωρό αποτελεσματικές και μη επεμβάσεις. Από εγκλεισμό σε κλινικές, θεραπευτές και φάρμακα μέχρι τους απλούς περαστικούς στη ζωή της. Και σιγά σιγά ξαναπιάνει το νήμα του νοήματος της ζωής. Τραβιέται από το πηγάδι με τις δικές της δυνάμεις και ανέρχεται στο φως του έρωτα.
Τι είναι εκείνο το στοιχείο όμως που διαφοροποιεί το βιβλίο από τα ιατρικά εγχειρίδια, από τα αντίστοιχα της αυτοβοήθειας, από τις καταγεγραμμένες από την επιστήμη και την λογοτεχνία συνεδρίες –ψυχοδυναμικές ή μη- από την λογοτεχνική παραγωγή που βασίζεται στα συναισθηματικά απαυγάσματα των νοσούντων από την ίδια αρρώστια που έτυχε να είναι γοητευτικά;
Η δύναμη αυτού του βιβλίο έγκειται στο γεγονός ότι ως προσωπική μαρτυρία, απενοχοποιεί –και- με τον απόλυτα συγκροτημένο λόγο του, την όποια διαταραχή. Από την άλλη την αποσυνδέει από τους δαίμονες εξ ίσου κι από τις δάφνες. Για να αποδειχθεί ότι η συγκεκριμένη συναισθηματική διαταραχή δεν είναι πάντα ιδιοφυΐα, η διαταραχή δεν παράγει από μόνη της λογοτεχνία. Αλλά και απέχει από το κανονικό όσο έχουν αποφασίσει οι λεγόμενοι «υγιείς» για να βάλουν μια τάξη στο υπάρχον χάος. Εκείνο που αντιλαμβάνονται χωρίς αναισθητικό οι «διαταραγμένοι», νοητικά, συναισθηματικά, καμιά φορά και διαισθητικά, με τις αυτονόητες παρερμηνείες.
Το πρώτο συστατικό του τίτλου, «Λουνάτικα», παραμένει απλά μεταγραμμένο στα ελληνικά και παραπέμπει σε ένα πλήθος προκαταλήψεων και θρύλων που περιβάλλουν την σύνδεση του θυμικού με το φεγγάρι, τις φάσεις, την διφυή υπόσταση της ψυχής που έχει, έτσι κι αλλιώς, τη δυνατότητα να πλησιάζει τις σκοτεινές και τις φωτεινές πλευρές.
Με το εισαγωγικό σημείωμα από την μεταφράστρια του έργου, Άννα Πλεύρη, ο αναγνώστης μπαίνει στον κόσμο της Αλεσάντρα για να βρει στην έξοδο και την επιστημονική προσέγγιση στο επίμετρο από τον ψυχίατρο Αθανάσιο Κουκόπουλο.
Στη μέση βρίσκεται η ανθρώπινη και βαθιά αλήθεια, από πρώτο χέρι. Το ίδιο χέρι που μεθόδευσε τις κινήσεις και τις ενέργειες για να θέσει τέλος στη ζωή, στάθηκε ικανό να καταγράψει μια ιστορία- βοηθό και οδηγό για όσους αντιμετωπίζουν το δίλημμα αν είναι πιο δύσκολο να πεθάνεις ή να εξακολουθείς μιαν ανούσια ζωή, «να υπάρχεις ή να υποφέρεις;»
Η Αλεσάντρα Αράκι κατάφερε με την τολμηρή και ειλικρινή της απόφαση που την έφερε στο χείλος της αυτοκαταστροφής, όχι μόνο να απαρνηθεί τον θάνατο αλλά να τιμήσει τη ζωή και τη γραφή. Παραδίνοντας μια μαρτυρία απαλλαγμένη από ναρκισσισμό και αυτολύπηση, αφού έχει ήδη ξεριζώσει αποφασιστικά τον θυμό κατά του εαυτού της που την οδήγησε ως εκεί. Γεγονός που αποδεικνύεται από τον τρόπο που χρησιμοποίησε και μάζεψε σε λογοτεχνικό φάρμακο την εμπειρία της. Ένα φάρμακο χωρίς αντενδείξεις ή παρενέργειες.
Σημείωση (1) η ίδια συγγραφέας έχει χρησιμοποιήσει αυτές τις παρομοιώσεις, ανάμεσα σε πολλές άλλες, προκειμένου να δείξει πόσο απλά και απενοχοποιημένα βλέπει την μανιοκατάθλιψη.
