Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 22

Μη μασάς του Γενς Λάπιντους

Μη μασάς, μυθιστόρημα, Γενς Λάπιντους, μτφρ. Ξενοφών Παγκαλιάς, Εκδόσεις Ψυχογιός 2012

 

Το έγκλημα στον υπόκοσμο είναι η ειδικότητα του Σουηδού συγγραφέα και δικηγόρου Γενς Λάπιντους. Η διεθνής επιτυχία του μυθιστορήματός του Εύκολο χρήμα τον έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή στο είδος. Εμπνευσμένος από υποθέσεις που προσέγγισε επαγγελματικά, o Λάπιντους έδωσε στην πραγματικότητα μια διάσταση αστικού μύθου, αίροντας το στερεότυπο της «γαλήνιας και ασφαλούς» σκανδιναβικής μεγαλούπολης. Οι –κυρίως ανδρικοί- χαρακτήρες του κινούνται σε ένα εφιαλτικό κλίμα, νυκτερινό και παράνομο, καθιερώνοντας ατμόσφαιρα συναρπαστική και συχνά φουτουριστική, παρά το γεγονός ότι υποτίθεται ότι είναι αντλημένοι από τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Ο Μαχμούντ: ένας Άραβας μετανάστης στη Στοκχόλμη. Mόλις έχει αποφυλακιστεί  και είναι υποχρεωμένος να ξεχρεώσει την αποφυλάκισή του στον τούρκο «νονό» των ναρκωτικών της Στοκχόλμης Ραντοβάν. Η «δουλειά» που έχει δεχτεί σύντομα θα τον μπλέξει άσχημα. Θα αναγκαστεί να ζητήσει δανεικά για να σωθεί, αλλά ίσως χρειαστεί να βάλει ενέχυρο την ύπαρξή του.

Ο Νίκλας: ένας βετεράνος του πολέμου στο Ιράκ, αποφασισμένος να εκβιάσει τη λύτρωση μέσα από την αιματηρή εκδίκηση ανύπαρκτων εχθρών. Ζει στο σπίτι με τη μητέρα του κρατώντας «χαμηλό προφίλ» μετά τη θητεία του στο Ιράκ.  Όμως, η δολοφονία ενός ανθρώπου στην αίθουσα πλυντηρίων της πολυκατοικίας του συμπίπτει χρονικά με την ανακάλυψη που κάνει μιας νεαρής κοπέλας αραβικής καταγωγής που έχει άγρια ξυλοφορτωθεί από τον φίλο της: αυτή η συγκυρία τον οδηγεί στην απόφαση να ενεργοποιήσει τις γνώσεις του των όπλων και την τελείως υποκειμενική του αντίληψη περί δικαιοσύνης.

Ο Τούμας: ένας αστυνομικός μπλεγμένος στην καρδιά της πιο διάσημης συνωμοσίας στη Σουηδία, εξαιτίας της έρευνας για τη δολοφονία στο πλυντήριο της πολυκατοικίας του Νίκλας? η εντιμότητά του θα δοκιμαστεί έως το τέλος. Ο Τούμας αναζητά απαντήσεις σε δύσκολα ερωτήματα. Όταν αποκαλύπτεται η ταυτότητα του δολοφονημένου, οι τροχιές της ζωής των τριών πρωταγωνιστών διασταυρώνονται, ενώ μια ολόκληρη σειρά από μυστικά και εγκλήματα σταδιακά αποκαλύπτονται στα μάτια του έκπληκτου αναγνώστη. Θα συνυπάρξουν ως σύμμαχοι, οι τρεις τους, απέναντι σε συμμορίες Γιουγκοσλάβων και Τούρκων, είτε ως εκδικητές ενάντια σε εμπόρους λευκής σαρκός, είτε, τέλος, ως εχθροί σε αστυνομικές υποθέσεις στημένες έτσι ώστε να θολώσουν τα νερά που κρύβουν την αλήθεια. Την αλήθεια για τα πραγματικά κίνητρα πίσω από τη δολοφονία του Σουηδού πρωθυπουργού Ούλοφ Πάλμε, τόσα χρόνια παλιότερα.

Η Στοκχόλμη του βιβλίου είναι εφιαλτική. Είναι χαρακτηριστική η σκηνή του ρινγκ: "Κύπελλο Master’s, με άλλα λόγια K1. Ο τίτλος K1 ισχύει και για τα τέσσερα «κάππα»:: karate, kung fu, kickboxing και knockdown karate, όλα πλάι πλάι, με τους ίδιους κανόνες».  Οι πυγμάχοι («οι πολεμιστές») είναι Σουηδοί, Ρουμάνοι, από την πρώην Γιουγκοσλαβία, Γάλλοι, Ρώσοι και Ολλανδοί. Πρόθεση του συγγραφέα, όπως λέει ο ίδιος σε συνέντευξή του, ήταν να επιτύχει, σε δοσολογία συγκεκριμένη, την ανάμειξη του fiction και της αστικής λογοτεχνίας. Εκτός από Σουηδούς, ο Λάπιντους επιστρατεύει στα βιβλία του και μετανάστες σε πρωταγωνιστικό ρόλο, συμβουλευόμενος, για την απόδοση του ιδιολέκτου, Σέρβους και Χιλιανούς που γνωρίζει προσωπικά. Λογοτεχνικά πρότυπά του είναι ο Τζέημς Έλροϋ, ο Ντέηβιντ Πης, ο Λήοναρντ και, εδώ και καιρό, ο Φέρντιναντ φον Σίραχ, ο βέλγος εγκληματολόγος και συγγραφέας που έκανε δυναμική είσοδο στην αγορά βιβλίου με τα διηγήματά του (Guilt,2009). Με μια «στακάτη» πρόζα που ζωντανεύει το κείμενο, ωμή, σχεδόν «ζωώδη» σωματικότητα (π.χ. στις σκηνές του ρινγκ) και σαρκαστική διάθεση, ο Λάπιντους μας ξεναγεί στον κόσμο των διεφθαρμένων αστυνομικών και των διεστραμμένων εγκληματιών της σουηδικής πρωτεύουσας, χρησιμοποιώντας, όπως ο ίδιος δηλώνει χαρακτηριστικά, «μια γλώσσα-οπλοπολυβόλο». Κατά τη γνώμη μας αυτή είναι η κύρια αρετή της λογοτεχνίας του, μια γλώσσα που γίνεται άμεσα αναγνωρίσιμη και  κόβει την ανάσα. Και κάτι ακόμα: «ο αναγνώστης μου», λέει ο Λάπιντους, «θέλω να δυσκολευτεί να διακρίνει τι είναι αυθεντικό, τι είναι αντλημένο από την πραγματικότητα και τι είναι φαντασίωση του δικού μου μυαλού…». Το βέβαιο είναι ότι η εγκληματική φύση του ανθρώπου στην πολυπολιτισμική αυτή μητρόπολη έχει αποδοθεί, σε μεγάλο βαθμό, με μια σκόπιμη υπερβολή, έτσι ώστε οι χαρακτήρες να γίνουν μυθιστορηματικοί.

Το δεύτερο μέρος της τριλογίας Στοκχόλμη Νουάρ, με τον αγγλικό τίτλο Never fuck up (ελληνική απόδοση Μη μασάς) ήδη έχει κάνει το ντεμπούτο του στη διεθνή αγορά βιβλίου, ενώ το Life deluxe -το τρίτο μέρος της ίδιας τριλογίας- επαναφέρει ήδη γνωστούς χαρακτήρες στο προσκήνιο: ο Χορχ, ο ήρωας του πρώτου βιβλίου, θα διασταυρωθεί με τον Μαχμούντ του Μη μασάς και θα εξιχνιάσει αυτά τα ερωτήματα, διενεργώντας μαζί του τη Μεγάλη Κλοπή της δεκαετίας. Στο τρίτο αυτό βιβλίο εμφανίζεται και ο πρώτος γυναικείος πρωταγωνιστικός χαρακτήρας του Λάπιντους. Οψόμεθα…

Νίκος Ξένιος