Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 20

Μελανίππη - Ανάγνωση της Μαρίας Γιαγιάννου

Μελανίππη, Μυθιστόρημα, Μαρία Γιαγιάννου, Εκδόσεις Σμίλη, 2012

Το δεύτερο βιβλίο της Μαρίας Γιαγιάννου, «Μελανίππη», αποτολμά να προσεγγίσει ένα πρόσωπο απολύτως δισυπόστατο: μια γυναίκα η οποία ζώντας από τη μέση και πάνω με ανθρώπινη μορφή και από τη μέση και κάτω με μορφή αλόγου, αντιμετωπίζει τον αποκλεισμό, την απομόνωση, την αιχμαλωσία μες στο ίδιο της το είναι.

«Ζυγίζω τετρακόσια κιλά, έχω ύψος δύο μέτρα και μήκος δυόμιση. Όταν ο ήλιος πέσει πάνω μου, ρίχνει στον τοίχο τη σκιά μου διογκωμένη, φαρδιά και μακριά, μια σκιά ύψους τεσσάρων μέτρων, που διπλώνει στο ταβάνι. Την κοιτάζω με δέος πάνω απ’ το κεφάλι μου. Ό,τι κάνω το κάνω υπό τη σκιά μου. Είναι μια σκιά αυταρχική και θα ήθελα κάποτε να την εκδικηθώ. Να πάρω ατσάλινες πρόκες κι ένα τρυπάνι και να την ακινητοποιήσω. Θα είναι πιο συμπαθητική ως διακοσμητική ταπετσαρία. Θα τη χάζευα τότε ως λάφυρο, σαν το τομάρι ενός ζώου που κάποτε σκότωσα σ’ ένα επικίνδυνο σαφάρι, ή θα τη λυπόμουν σαν το κρανίο δύστυχου αλόγου που βρέθηκε στις εγκαταστάσεις κάποιου ρημαγμένου τσίρκου.»
Η μελέτη της ετερότητας, της ιδιαιτερότητας και της μοναδικότητας του «άλλου» στο εν λόγω μυθιστόρημα γίνεται με διαπεραστική ματιά και μεγάλη ευαισθησία. Και έτσι η συγγραφέας επιτυγχάνει όχι μόνο να απευθυνθεί στις αισθήσεις και μέσω αυτών στο συναίσθημα αλλά να ξεπεράσει το πεδίο της φόρτισης και να οδηγήσει σε καίριο και ατόφιο προβληματισμό. Η σημασία που αποκτούν ζητήματα όπως η ανάγκη για επικοινωνία, η επιθυμία εξωτερίκευσης της ιδιαιτερότητας με απώτερο στόχο την αποκατάσταση της αίσθησης του ανήκειν, η διχοτόμηση του σώματος σαν κοινός τόπος μιας συντηρητικής προσέγγισης του κόσμου, η εσωτερική πάλη με τα ανεκπλήρωτα - τους πόθους – τις πιο κρυφές ανησυχίες είναι τεράστια, μιας και η Μελανίππη ενσαρκώνει μια ηρωίδα ισάξια του «Νάνου» του Λάγκερκβιστ ή του άντρα – κατσαρίδα στην «Μεταμόρφωση» του Κάφκα. Η γυναίκα Κένταυρος δεν είναι πλάσμα μυθικό αλλά κατοικεί ανάμεσα μας. Κι η συνειδητοποίηση αυτού του γεγονότος μας καθιστά ικανούς να υποψιαστούμε πως κάποια πράγματα δεν είναι όπως πιστεύαμε, μας αφυπνίζει και μας προτρέπει να κοιτάμε τους γύρω μας αλλιώς.

«Μια από τις πιο βιώσιμες εκτροπές της απελπισίας είναι η στωική υπομονή. Προσπαθώ να επιλύσω την ψυχή με το μυαλό. Κατανοώ κι έπειτα κατονομάζω τα συναισθήματά μου, για να τα σκοτώσω με τ’ όνομά τους και αμέσως να τα θάψω στη βαθιά μου κατανόηση.»

Οι σκηνές όπου η ηρωίδα αποπειράται να βγει «έξω» όπως η βόλτα στην ταράτσα, το σκόπιμο πέταγμα μιας σαΐτας σε έναν περαστικό, ο έρωτας πίσω από το παράθυρο προκαλούν και συγκινούν. Εξίσου εξαιρετικές είναι και οι σκηνές στις οποίες η Μελανίππη έρχεται σε επαφή με τους ανθρώπους: τη μητέρα, τον πιτσαδόρο, τη γυναίκα που της προσφέρει απελευθέρωση. Με γλώσσα λεπτεπίλεπτων αποχρώσεων, γραφή μαστόρικη και προνοητική και με ματιά που δεν αφήνει τίποτα στην τύχη του, η Γιαγιάννου δανείζεται το πιο ενδιαφέρον απόσπασμα του μύθου και στήνει έναν κόσμο απολύτως πειστικό. Ιχνηλατώντας προορισμούς ανάμεσα στη φαντασία και τον ρεαλισμό, στην τρέλα και τη λογική, στην παρόρμηση και την στωικότητα, στο μεταίχμιο ονείρου και πραγματικότητας, η Μελανίππη ξεπερνά τα όρια του «άλλου» - του «εκτός από εμάς» και γίνεται διαχρονικό σύμβολο της αγωνίας της ετερότητας, γίνεται τόπος ορισμού.

Τζούλια Γκανάσου