Συνέντευξη στον Νέστορα Πουλάκο
Ο «Αλκιβιάδης ή τόσο πλήρως σε φαντάσθηκα» (εκδόσεις Ήτορ 2015) του Γιώργου Αποστόλου, ένα θεατρικό έργο των ημερών μας, με ποίηση και ιστορική αλήθεια, παίρνει τον θεατή απ’ το χέρι και τον βάζει στον αρχαίο κόσμο του Αλκιβιάδη αλλά και στον σύγχρονο της δημαγωγίας, της ανενδοίαστης κριτικής των άλλων, της εύκολης καταδίκης.
Η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Αλκιβιάδη δεν είναι πολύ διαφορετική από τον «οίστρο» του Σωκράτη, που σαν αλογόμυγα κεντρίζει την σημερινή απάθεια, τον στείρο εφησυχασμό και την βολική προσκόλληση στα λόγια.
Το έργο ζωντανεύει στη σκηνή από τη θεατρική ομάδα «Υπόγειο με Ήλιους» σε σκηνοθεσία Μαρίας Παναγιωτοπούλου, με την οποία συνομιλήσαμε.
Η παράσταση θα ανέβει από την Παρασκευή 1 Απριλίου και για 5 παραστάσεις στο Θέατρο Βαφείο «Λάκης Καραλής» (Αγ. Όρους 16 και Κωνσταντινουπόλεως 115 Κεραμεικός).
Γιατί αποφασίσατε να ανεβάσετε στο θέατρο τον «Αλκιβιάδη»; Τι είναι αυτό που σας κίνησε το ενδιαφέρον και σας ενέπνευσε;
Ο «Αλκιβιάδης ή πόσο πλήρως σε φαντάσθηκα» του Γιώργου Αποστόλου παρ’ ότι αναφέρεται στον αρχαίο κόσμο και μάλιστα αυτού που σχετίζεται με τα πρόσωπα και τις καταστάσεις του Αλκιβιάδη, είναι ένα σύγχρονο έργο με πολλές και ενδιαφέρουσες οπτικές σε πολλαπλά επίπεδα της σύγχρονης ζωής και μάλιστα χωρίς να «κουνάει το δάκτυλο» για να κατευθύνει τον θεατή. Έχοντας καλά θεμελιωμένες τις ιστορικές βάσεις, με απόλυτη γνώση των ιστορικών δεδομένων, ξεδιπλώνει την προσωπικότητα του Αλκιβιάδη ως πολιτικού, ως στρατηγού, αλλά και ως ανθρώπου που φθάνει στα άκρα γι’ αυτό που -οι άλλοι- ονομάζουν καλό ή κακό. Ακόμα, η μελετήτρια του αρχαίου ελληνικού κόσμου, Ζακλίν ντε Ρομυγί, που εξαιτίας της δικής της λατρείας προς τον Αλκιβιάδη γίνεται η εξέλιξη του έργου, δίνει ξεκάθαρα την εικόνα του επιστήμονα που θυσιάζει την «πραγματική» ζωή στο βωμό της «φανταστικής» ζωής που «ζωντανεύει» μέσα από τα βιβλία.
Το έργο έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Πιστεύετε ότι το θέατρο πρέπει να έχει και τέτοιο χαρακτήρα, πέρα από ψυχαγωγικό;
Όταν ένα έργο μπορεί να συνδυάσει αβίαστα και το ψυχαγωγικό και το εκπαιδευτικό μέρος είναι το ιδανικό ζητούμενο. Μην ξεχνάμε ότι για τους προγόνους στους οποίους αναφερόμαστε πάντα ως «οδηγούς» θεωρούσαν το θέατρο σχολείο για όλους.
Ιστορία, αρχαία και σύγχρονη λογοτεχνία είναι οι θεματικές του έργου. Θεωρείτε λοιπόν ότι αυτά τα τρία στοιχεία είναι συστατικά για την κατανόηση της τέχνης του τόπου μας;
Οπωσδήποτε η Ιστορία και η Λογοτεχνία είναι η βάση για να κατανοήσουμε τις βάσεις μας, την πορεία μας, την στοχοθεσία μας. Τα ιστορικά γεγονότα έτσι όπως αιτιοκρατικά συνδέονται μεταξύ τους, η αποσαφήνιση αιτιών και αποτελεσμάτων, η ολόπλευρη αντιμετώπιση των γεγονότων αλλά και η πορεία της γλώσσας μέσα από τη λογοτεχνική δημιουργία και η επιλογή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της λογοτεχνίας μας δίνει πολλά στοιχεία γι’ αυτό που ονομάζουμε ιδιαίτερη φυσιογνωμία της τέχνης ενός λαού. Φυσικά, όταν αναφερόμαστε στην ελληνική τέχνη, θα πρέπει να υπερθεματίζουμε μια που μιλάμε για μια μακραίωνη ιστορία αλλά και μια εξαιρετικά διαχρονική αξία.
Ο κ. Αποστόλου τοποθετεί την Ζακλίν ντε Ρομιγί ως συνδαιτυμόνα μιας ιδιότυπης παρέας που αναπτύσσει τις θέσεις της στο σύγχρονο αναγνωστικό κοινό. Πώς βρίσκετε αυτό το εξαιρετικό ενδιαφέρον λογοτεχνικό εύρημα;
Η Ζακλίν ζει στον κόσμο του «μυαλού» της. Όλα όσα συμβαίνουν πάνω στη σκηνή είναι από τη μια δημιουργήματα της ίδιας αλλά και από την άλλη η «παγίδα» της ζωής της αφού όλα αυτά την κλείνουν ασφυκτικά σε μια ζωή «του εγκεφάλου», σε μια ζωή μέσα από τα βιβλία, σε μια ζωή δηλαδή που δεν έχει καμιά σχέση με οτιδήποτε «ζωντανό». Δεν είναι τυχαίο ότι όλος αυτός ο κόσμος ζωντανεύει σε έναν κλειστό χώρο, στο κλασικού τύπου γραφείο της Ζακλίν. Ναι, είναι ένα εξαιρετικά δελεαστικό εύρημα του συγγραφέα Γιώργου Αποστόλου, αφού θα λέγαμε ότι λειτουργεί αντιθετικά προς την προσωπικότητα του Αλκιβιάδη, ενός ανθρώπου της δράσης και της απόλαυσης της ζωής μέσα από τις επικίνδυνα ακραίες επιλογές του.
Αλκιβιάδης, Θουκυδίδης, Νικίας, Σωκράτης κ.ά, εμφανίζονται στην ιστορία. Τι πρέπει να διδαχθούμε από αυτούς τους σπουδαίους Έλληνες στις μέρες μας;
Η γνώμη μου είναι ότι ο κάθε θεατής «παίρνει» από το θέατρο ό,τι ακριβώς «έχει ανάγκη» να πάρει τη δεδομένη στιγμή. Το ίδιο άλλωστε συμβαίνει και στην πρόσληψη των άλλων τεχνών αλλά και στην ίδια τη ζωή. Η πείρα του άλλου μπορεί να μας δείξει νέους δρόμους μόνο αν είμαστε έτοιμοι να τους δεχτούμε. Έτσι και στο θέατρο λοιπόν, ο Αλκιβιάδης θα μας δείξει το δρόμο του ρίσκου και των ακραίων επιλογών. Νομίζω άλλωστε ότι όλοι κρύβουμε καλά έναν Αλκιβιάδη μέσα μας κάθε φορά που οι επιλογές μας ταυτίζονται με το «θέλω» και εναντιώνονται στο «πρέπει». Ο αντίποδας του Αλκιβιάδη, ο Νικίας, μας φέρνει πιο κοντά στις συνετές επιλογές μας, σ’ αυτές που η λογική μπορεί να τις υποστηρίξει. Ο Θουκυδίδης, ο αντικειμενικός ιστορικός, αυτός που καταγράφει με λογική και σύνεση τα γεγονότα. Τέλος, ο Σωκράτης ενισχύει για άλλη μια φορά την αξία της αμφιβολίας και παρακινεί για ταπεινότητα και έλεγχο του υπέρμετρου εγωισμού.
Έχετε επόμενα θεατρικά σχέδια;
Όταν βρίσκεσαι στον πυρετό του ανεβάσματος ενός έργου με 20 ερασιτέχνες ηθοποιούς, όταν η καρδιά χτυπά δυνατά για να δεις το δημιούργημα τόσων ανθρώπων στη σκηνή, τα επόμενα σχέδια πάνε στο περιθώριο. Σίγουρα το θέατρο είναι «μικρόβιο», όπως συνηθίζουμε να λέμε χαριτολογώντας, που σε τρώει διαρκώς και δεν σε αφήνει να «ησυχάσεις»… Τώρα όμως εμπνεόμαστε αποκλειστικά από τον «Αλκιβιάδη» μας! Είναι διαρκώς μπροστά μας. Ας του ευχηθούμε «καλή πορεία»!
