Λέων Ναρ: "Με ενοχλεί πολύ ο παραγοντισμός, ο οπαδισμός και το νταϊλίκι"

Ποια η σχέση σας με το ποδόσφαιρο;
Η σχέση, πρώτα απ’ όλα, είναι βιωματική, είμαι από μωρό στα γήπεδα, πολλά χρόνια ως αθλητής και περισσότερα ως φίλαθλος. Έχω παρακολουθήσει κι εγώ δεν ξέρω πόσα ματς, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το σύνθημα των οπαδών ήταν κάτι που με κέντριζε πάντοτε.

Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας κάποιες στιγμές στην εξέδρα που θα σας μείνουν αξέχαστες;
Δεν μπορώ να περιοριστώ σε συγκεκριμένες στιγμές… Γενικά είναι η επιστροφή στα παιδικά χρόνια, στην περίοδο που όλοι ονειρευόμαστε ότι μόνο εμείς μπορούμε να σώσουμε την ομάδα μας, πετυχαίνοντας το νικητήριο γκολ στο τελευταίο λεπτό. Είναι, πάντως, βαθιά χαραγμένες μέσα μου κάποιες εικόνες από το γήπεδο, για παράδειγμα η εικόνα των φελιζολένιων μαξιλαριών που πετούσαν ψηλά στον ουρανό στο τέλος των αγώνων, φαινόμενο που πλέον παρήλθε, ωστόσο με έχει οριστικά σημαδέψει. Τώρα βέβαια, που υπάρχουν τα καρεκλάκια, άρα τα μαξιλαράκια είναι περιττά, βλέπουμε συχνά να «πετάνε» καρεκλάκια.

Θεσσαλονικιός και βαμμένος Ολυμπιακός - πώς συνυπάρχουν αυτά τα δύο;
Ολυμπιακός ναι, βαμμένος όχι. Πηγαίνω εδώ και είκοσι πέντε και πλέον χρόνια σε όλα τα γήπεδα της Θεσσαλονίκης, παρέα με Παοκτσήδες, Αρειανούς, Ηρακλειδείς φίλους μου. Κατεβαίνω συχνά και στην Αθήνα, για να παρακολουθήσω αγώνες του Ολυμπιακού. Μην τρελαινόμαστε παιδιά, παιχνίδι είναι, να περνάμε καλά πάνω απ’ όλα, να πειράζουμε ο ένας τον άλλον, αλλά μέχρι εκεί…

Ποια η αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου αυτού;
Το σύνθημα των οπαδών ήταν κάτι που με κέντριζε πάντοτε. Ξεκίνησα, λοιπόν, να καταγράφω και να επιλέγω, από το σύνολο των συνθημάτων που συγκέντρωνα, ο χρόνος ωρίμασε και έτσι προέκυψε και το βιβλίο. Σε όλα αυτά κάπου ανακατεύεται και η φιλολογική διαστροφή, το παιχνίδι δηλαδή με τις λέξεις που για μένα είναι εξίσου σημαντικό με το περιεχόμενο των συνθημάτων.

Κατά τη συγγραφή του βιβλίου υπήρξε σύγκρουση μεταξύ του επιστήμονα και του οπαδού;
Κοιτάξτε, κάποιοι θα σπεύσουν να μου κολλήσουν τη ρετσινιά πως ένα τέτοιο βιβλίο δεν αρμόζει σε έναν διδάκτορα και τα λοιπά. Εύκολα μπορούν να θεωρήσουν πως το θέμα είναι ολίγον χυδαίο, ακόμα κι αν οι περισσότεροι από αυτούς, μόλις πιάνουν εφημερίδα στα χέρια τους, την ανοίγουν πρώτα στις αθλητικές σελίδες. Στο βιβλίο, πάντως, υπάρχει και ένα κεφάλαιο με τίτλο «Μπάλα και λογοτεχνία», όπου αναφέρομαι στη σχέση του ποδοσφαίρου με επώνυμους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, Ελλήνων και ξένων, όπως την εκδήλωσαν με τα έργα τους ή με την προσωπική δημόσια στάση τους απέναντί του. Εγώ απλά «γουστάρω» την κουλτούρα των γηπέδων και αποδίδω στα συνθήματα που αποθησαυρίζω μια αναμφισβήτητη λαογραφική αξία, η οποία, θεωρώ ότι πρέπει να αναδειχθεί και να διασωθεί, ως στοιχείο του λαϊκού μας πολιτισμού.

Ποια η διαφορά του γηπέδου σήμερα απ’ αυτή των προηγούμενων δεκαετιών;
Σίγουρα έχει αλλοιωθεί το όλο πράγμα από τη στιγμή που στην ιστορία έχει μπει το μάρκετινγκ και ο διαχωρισμός της κερκίδας σε «οικονομικές ζώνες»: Οι σουίτες, οι θέσεις γκολντ, οι γκολντ πλας, ή δεν ξέρω ποια άλλη, τα απλά διαρκείας, τα άλλα που περιλαμβάνουν και τα ευρωπαϊκά παιχνίδια, τα απλά καρεκλάκια, τα δερμάτινα καρεκλάκια… Ωστόσο, παραμένει το «βρόμικο» πριν και μετά το ματς, η ανταλλαγή απόψεων για τα πάντα με τον διπλανό σου τον οποίο συνήθως δεν ξέρεις, το αγκάλιασμα με τον παραδιπλανό άσχετο, όταν η ομάδα βάλει γκολ κι άλλα τέτοια παράξενα.

Ποια η σχέση του υβριστικού περιεχομένου πολλών συνθημάτων με τα βίαια γεγονότα στα γήπεδα;
Τα παλιότερα συνθήματα ήταν πιο «αθώα», το μπινελίκι το συναντούσες σπάνια. Οι χαρακτηρισμοί που αντάλλασσαν οι οπαδοί, ήταν ήπιοι, «μαουνιέρηδες», «βαζέλες», «χανούμια» και για τους καθ’ ημάς «Τούρκοι», «σκουλήκια», «γριές», το «κουρέλες» ήταν «πολύ βαρύ». Ο μετασχηματισμός ήταν σταδιακός, τώρα ακούμε κυρίως συνθήματα που η ρίμα τους κυνηγά μόνο τη βωμολοχία. Οι γυναίκες, και κυρίως οι «άμοιρες οι μανούλες», σίγουρα δεν θα νιώθουν και πολύ βολικά στο γήπεδο. Το όλο πράγμα είναι λοιπόν αρκετά «φορτωμένο» και συσχετίζεται σίγουρα με τη βία στα γήπεδα.

Το γήπεδο αποτελεί -τελικά- μικρογραφία της κοινωνίας;
Η «κερκίδα» είναι σίγουρα από τους τελευταίους ζωντανούς χώρους δράσης του λαϊκού πολιτισμού. Όλα αυτά τα συναισθήματα της ιδιότυπης «πολιτισμικής φυλής» των οπαδών, κατά την ιεροτελεστία του Κυριακοδεύτερου, διεισδύουν στα σώψυχα της οπαδικής κοινωνίας. Σ’ αυτήν την ιδιότυπη - δημόσια συνάθροιση του γηπέδου αναιρείται οποιαδήποτε αναστολή και επιτρέπονται ακίνδυνα παρεκκλίσεις από τη συνήθη συμπεριφορά του καθενός, όπως γίνεται πολύ συχνά και σε άλλες κοινωνικές εκφάνσεις. Τα συνθήματα, το μπινελίκι κυρίως, εκφράζουν την ασφάλεια που προσφέρει η ανέλεγκτη μάζα, εξωτερικεύουν συναισθήματα. Ο φίλαθλος αντιδρά ελεύθερα σε ερεθίσματα, αποδεσμεύεται από «κλισέ» ιδεοληψίες…

Για ποιο λόγο πιστεύετε πως το ποδόσφαιρο έχει τόσο μεγάλη απήχηση;
Είναι γιατί ο οχλός μπορεί να σε παρασύρει, ξεχνάς ποιος είσαι, τι δουλειά κάνεις, καταργείς τύπους και ηθικές αναστολές. Τώρα με το βιβλίο με έχουν πλησιάσει διάφοροι, κατά τα άλλα ευυπόληπτοι κύριοι, και μου εκμυστηρεύονται «καφρίλες» των νεανικών τους χρόνων, μου μιλούν για συνθήματα στα οποία είχαν «βάλει κι αυτοί το χεράκι τους». Έτσι, λοιπόν, συνειδητοποίησα για μία ακόμη φορά την καταλυτική επιρροή του ποδοσφαίρου στη ζωή μας.

Θα θέλατε να στείλετε ένα μήνυμα στους νεότερους οπαδούς;
Με στενοχωρεί πολύ η βία, τα επεισόδια, δεν πηγαίνω πια στο γήπεδο με το ίδιο κέφι. Με ενοχλεί πολύ ο παραγοντισμός, ο οπαδισμός και το νταϊλίκι. Είδαμε και ακούσαμε τι έγινε πρόσφατα… Προτιμώ την καζούρα που υπάρχει μεν αλλά είναι περιορισμένη, το να πηγαίνω στη δουλειά μου και να με πικάρουν έπειτα από ήττα της ομάδας μου και εγώ να ανταποδίδω το πείραγμα. Μέχρις εκεί όμως, το πράγμα έχει ξεφύγει, δεν πάει άλλο.