Μύστης των μεγάλων εικόνων-κατασκευών ο Τζόναθαν Φράνζεν, από την αρχή κιόλας της συγγραφικής θητείας του τάχθηκε αναφανδόν στην πλευρά της «υπερ-δράσης» στα μυθιστορήματά του και τούτο δεν εξηγείται μόνο από την έκτασή τους, αλλά και από το γεγονός ότι προσπαθεί να εγκαθιδρύσει μια όσο το δυνατόν μαξιμαλιστική και αρχιτεκτονικά πολύπλευρη αφήγηση, στο όριο της εξτραβαγκάνζας και της πλησμονής.
Με τον Φράνζεν έχεις την αίσθηση ότι πολλά πράγματα τραβιούνται στα άκρα προς χάριν του παιχνιδιού και μόνο, αλλά αν μπεις στη διαδικασία να λειτουργήσεις αφαιρετικά και να θέσεις το όριο στο οποίο θα… έπρεπε να κινούνται τα μυθιστορήματά του, δύσκολα θα έβρισκες σελίδες που πρέπει οπωσδήποτε θα αφαιρεθούν. Και τούτο διότι η Βαβέλ των δράσεων που στήνει, ακόμα και αν οι αρμοί τους δεν δένουν πάντα με άρτια δομή, έχουν μια αυτοτελή αρτιότητα και μια ιδιότυπη εξπρεσιονιστική σκηνοθεσία.
Σε αντίθεση με το πρώτο του βιβλίο «Η 27η Πολιτεία», μια μετά-Ντικενσιακή τολμηρή πραγματεία, στους «Κραδασμούς» μάς εισάγει για πρώτη φορά στο αγαπημένο θέμα του: την ανατομία της μέσης αμερικανικής οικογένειας. Χρονικά οι «Κραδασμοί» έρχονται πριν από την δεινότητα των «Διορθώσεων» και την αρχετυπική ακρίβεια της «Ελευθερίας».
Τούτο το βιβλίο, λοιπόν, έρχεται ως προάγγελος των κατοπινών εμβαθύνσεών του.
Ο Φράνζεν δεν γράφει για παρίες και ακραίους χαρακτήρες ηρωικής μορφής. Αντιθέτως: φωτίζει κοινούς, mainstream ανθρώπους. Η τυπολογία των ηρώων του αγγίζει τα όρια της κοινοτοπίας. Κι όμως, μέσα σε αυτή την ένδοξη μηδαμινότητα της αμερικανικής μεσαίας τάξης αναδεικνύει τα σπαράγματα μια οικογένειας υπό ολική καθαίρεση και κατά συνέπεια μιας κοινωνίας πλαστής ευημερίας, ψευδεπίγραφης ελευθερίας, κτηνώδους καπιταλισμού και εντέλει ελάχιστου μέλλοντος.
Οι «Κραδασμοί» είναι ένα μακρόβιο, πυκνό μυθιστόρημα. Μια ολόκληρη τοιχογραφία της κοινωνίας της Βοστόνης που επιλέγεται ως χώρος δράσης και αντίδρασης. Εν αρχή υπάρχει μια χροιά οικολογικού θρίλερ, καθώς μια σειρά περίεργων, ακατανόητων σεισμών συνταράσσουν την περιοχή. Ωστόσο, στο βάθος του κάδρου ενυπάρχει η παράνομη δράση μιας τοπικής εταιρείας χημικών (πρώτης γραμμής) που θάβει τα λύματά της στο υπέδαφος, αλλοιώνοντας την ισορροπία του οικοσυστήματος.
Γύρω από αυτό το καταιγιστικό γεγονός κινούνται τα ανθρώπινα δράματα με πρωταγωνιστές την ιδεαλίστρια σεισμολόγο του Χάρβαρντ Ρενέ Σέιτσεκ, την οικογένεια Χόλαντ – μια τυπική οικογένεια των ΗΠΑ που ζει καταρρίπτοντας την επίφαση της σπιτικής θαλπωρής και της νηνεμίας του εύτακτου νοικοκυριού.
Ο γιος Λούις, άνθρωπος του ραδιοφώνου, εμπλέκεται με την Ρενέ - ή, μάλλον, γενικώς μπλέκεται με τα προσωπικά και τα επαγγελματικά του και βρίσκεται μονίμως εκτός κέντρου βάρους. Η αδερφή του Αϊλίν, μια γοητευτική εγωίστρια που ζει υπό το νόμο της προσωπικής ευχαρίστησης. Οι γονείς τους είναι μια άλλη πονεμένη ιστορία: η μητέρα λαμβάνει μια αστρονομική κληρονομιά και μετατρέπεται σε μια αριβίστρια που παλεύει να σώσει τον αιφνίδιο πλούτο της, τη στιγμή που ο άντρας της παραμένει στη σκιά ως ένας παλαιολιθικός, μαρξιστής πανεπιστημιακός. Η εσωτερική δράση της οικογένειας «βράζει» κάτω από την ηρεμία της επιφάνειας και στο τέλος ο αναβρασμός και ο… κραδασμός θα ακουστεί καθαρά.
Τριγύρω μαίνεται ο πόλεμος ανάμεσα σε ακραίους θρησκόληπτους που αρνούνται το δικαίωμα των γυναικών στις αμβλώσεις και σε πολεμοχαρείς φεμινίστριες, με την διαπάλη να φτάνει στα όρια του πολέμου.
Η υποδομή του μυθιστορήματος είναι έτσι πλασμένη που αποζητάει να ρουφήξει τα πάντα. Από την λεπτομερή ανάλυση των σεισμικών συστημάτων, μέχρι τις αντανακλάσεις του ηλιόφωτου στους λασπερούς δρόμους της πόλης. Συμβαίνουν πολλά πράγματα σε αυτό το μυθιστόρημα, πολλά που μεταξύ τους δεν ενώνονται άρρηκτα. Τουλάχιστον όχι πάντα. Εντούτοις, οφείλει κανείς να πιστώσει στον Φράνζεν τη δομική απόφασή του να μελετήσει την μικροκοινωνία, αλλά και την μακροσκοπική φωτογραφία της.
Οι δομές της οικογένειας συμπλέουν με την παμφάγο διάθεση του μοντέρνου καπιταλισμού. Τα μεγάλα συμφέροντα, επί της ουσίας, δεν διαφέρουν και τόσο σε υφή και δυναμική από τα ατομικές φιλοδοξίες.
Η ανθρωποφαγική εμμονή της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας ρίχνει τα απορρίμματά της στα άτομα και εκείνα με τη σειρά τους ανατροφοδοτούν το σύστημα με φρέσκο αίμα.
Οι κραδασμοί της βοστονέζικης γης, είναι οι κραδασμοί μιας κοινωνίας εν υπνώσει, εντέλει μιας κοινωνίας λαθρόβιας ανάπτυξης και εικονικού μέλλοντος.
Η μετάφραση ανήκει στον Γιώργο - Ίκαρο Μπαμπασάκη που έχει… ξαναβρεθεί με τον Φράζεν, επομένως γνωρίζει επακριβώς τους μεταμοντέρνους κώδικές του. Μέσα σε αυτή τη θάλασσα νοημάτων και λέξεων και συσχετισμών, η μετάφραση λειτουργεί ως βοηθός και όχι ως ανασχετικός παράγοντας. Σε βιβλία σαν και αυτό, η ευκταία μετάφραση είναι αναγκαία αλλιώς η όλη κατασκευή κινδυνεύει να καταρρεύσει εν τη γενέσει της. Εδώ μέχρι τέλους στέκει μια χαρά στα πόδια της.
