Συνέντευξη
στον Νέστορα Πουλάκο
Φωτογραφίες
του Στράτου Προύσαλη
Συνομιλήσαμε με την συγγραφέα & βιβλιοκριτικό Θέda Καϊδόγλου με αφορμή τη συλλογή διηγημάτων της Το λεξικό των ανωμάλων ρημάτων μου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bookstars (2014).
Ο τίτλος του βιβλίου σου ερεθίζει και προκαλεί περιέργεια. Μίλησέ μας γι' αυτόν. Γιατί τον επέλεξες; Στόχευσες στην πρόκληση του αναγνώστη;
Ο τίτλος είναι σημαντικός. Είναι ο λόγος για να πιάσεις ένα βιβλίο στα χέρια σου, να το ξεφυλλίσεις, να αποφασίσεις αν θα φύγεις απ’ το βιβλιοπωλείο κουβαλώντας το στην τσάντα σου. Δεν ήθελα να προκαλέσω, απλώς να κεντρίσω το ενδιαφέρον. Εξάλλου, μέσα στο βιβλίο υπάρχει ένα ομότιτλο κείμενο. Θεώρησα, λοιπόν, πως αυτός ο τίτλος είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός για τα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο, αυτά που με βασανίζουν από μικρό παιδί. Τον εμπνεύστηκα όταν παραμονές των γενεθλίων μου συνειδητοποίησα πως, ενώ εγώ μεγαλώνω, μέσα μου παραμένουν στην ίδια κυρίαρχη θέση οι ίδιες ανησυχίες και τα ίδια αδιέξοδα. Οι μαθητές των αρχαίων ελληνικών θα θυμούνται το γνωστό σχολικό εγχειρίδιο «λεξικό ανωμάλων ρημάτων». Ε λοιπόν, προσθέτω την κτητική αντωνυμία «μου» και τα ανώμαλα ρήματα αλλάζουν. Γίνονται τα τρία ρήματα, πρέπει, θέλω, μπορώ. Αυτά τα δισύλλαβα τερατάκια, που μας καταδυναστεύουν γιατί ζητούν να συνυπάρξουν, παρότι είναι μεταξύ τους ασύμβατα. Γύρω απ’ αυτά περιστρέφεται η ύπαρξή μας και η αίσθηση της ευτυχίας μας.
Το λεξικό των ανωμάλων ρημάτων μου από σκόρπιες στιγμές της ηρωΐδας συγγραφέως (;). Πώς έγινε η σύνθεση του βιβλίου και με ποιο σκεπτικό επιλέχτηκαν αυτές οι ιστορίες;
Στο βιβλίο δεν πρωτοστατεί μία ηρωίδα. Περιφέρονται διάφοροι τύποι. Μέσα τους, στο βλέμμα τους, στο βάδισμα τους, στον τρόπο που πιάνουν το πιρούνι ή σταυρώνουν το παλτό φέρουν κι εμένα. Εγώ τους γέννησα, το δικό μου DNA κυκλοφορεί στο αίμα τους, ίσως κάπου μου μοιάζουν επικίνδυνα. Όμως είναι και μοναδικά, αυθύπαρκτα πρόσωπα με δικά τους χαρακτηριστικά, δική τους προσωπικότητα και διαδρομή. Οι ιστορίες κατηγοριοποιήθηκαν ανάλογα με το θέμα και τη μορφή τους. Μικροδιηγήματα και μικροατυχήματα. Άλλα είναι πιο μυθοπλαστικά, άλλα περισσότερο ημερολογιακά, άλλα έχουν έναν πιο δοκιμιακό χαρακτήρα. Ωστόσο, όσο διαφορετικά κι αν είναι μεταξύ τους αυτά τα κείμενα, υπάρχει ένα εσωτερικό νήμα που τα συνδέει όλα μαζί. Μια κοινή, βαθιά ρίζα. Προσπάθησα να τα στήσω με τρόπο που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και αυτό που ακολουθεί να μη μοιάζει με εκείνο που προηγήθηκε. Δεν ξέρω αν τα κατάφερα. Όλο αυτό δεν χαρακτηρίζεται μόνο από τη μονοχρωμία της λογικής. Έχει σίγουρα και την έντονη απόχρωση του ενστίκτου.
Πιστεύεις στη σύνδεση του συγγραφέα με τον ήρωα του βιβλίου του; Συμβαίνει αυτό στην περίπτωση του βιβλίου Το λεξικό των ανωμάλων ρημάτων μου;
Μόνο σε αυτήν τη σύνδεση πιστεύω. Δεν μπορώ να διανοηθώ να γράφω για κάποιον που δεν φέρει κάτι από μένα. Έχω την εντύπωση πως οι συγγραφείς είμαστε ναρκισσιστικά πλάσματα. Ζητούμε να αναπαράγουμε τον εαυτό μας σε διαφορετικές και πολλαπλές βερσιόν. Να μοιραζόμαστε σε χίλιες ζωές και να χανόμαστε σε άλλους τόσους θανάτους. Και μετά να ξαναζωντανεύουμε και να ξαναζωντανεύουμε σαν να μη συμβαίνει τίποτα το φοβερό. Ίσως είμαστε και αρχομανείς. Θέλουμε εξουσία στα χέρια μας. Να αρχίζουμε κόσμους και να τους τερματίζουμε όποτε μας καπνίσει, να φέρνουμε τα πάνω κάτω κι αυτό να το κάνουμε έχοντας την επίγνωση πως θα μας κοστίσει, γιατί πονάμε πολύ, γιατί είμαστε κομμάτια των κόσμων αυτών, αλλά είμαστε και πολύ ξεροκέφαλοι για να κάνουμε κάτι άλλο. Στο τέλος θα πετάξουμε την ευθύνη στον ήρωα και μετά πάλι απ’ την αρχή.
Εντέλει βγάζουμε στο χαρτί όσα θέλουμε να βγάλουμε "από το σεντούκι μας" ή όσα θέλουμε να αποτινάξουμε από μέσα μας εξωτερικεύοντάς τα;
Δεν είμαι σίγουρη γιατί γράφει ο καθένας. Εγώ γράφω γιατί θέλω να μ’ αγαπήσουν. Το κάνω τεχνηέντως γιατί ζητώ την ειλικρινή και την απόλυτη αγάπη μέσα απ’ την αλήθεια του ψέματος της ιστορίας μου. Οξύμωρο, αλλά έτσι είναι. Το γράψιμο είναι στριπτήζ. Αλλά είναι ένα στριπτήζ που παίρνεις και τον άλλο μαζί σου. Γράφεις κι εκθέτεις τη γύμνια σου και μαζί με τη δική σου φανερώνεις και την γύμνια αυτού που σε διαβάζει. Κι εδώ είναι που θέλει τέχνη. Τι θα φανερώσεις, τι θα κρύψεις, τι θα υπονοήσεις και με ποιον τρόπο θα το πετύχεις. Θέλει αισθητική και ισορροπία.
Οι ιστορίες σου φλερτάρουν διαρκώς. Εντάσσεται κι αυτή η επιλογή στο παιχνίδι της πρόκλησης που αναφέραμε παραπάνω;
Δίχως φλερτ δεν κάνουμε τίποτα. Το φλερτ είναι το παιχνίδι της κατάκτησης. Δεν μπορώ να διανοηθώ μια ζωή δίχως αυτό το παιχνίδι. Ολόκληρη η ζωή οργανώνεται πάνω σε αυτή τη βάση. Σε όσα θέλουμε να κατακτήσουμε και στον τρόπο που θα το πετύχουμε. Είτε πρόκειται για έναν άνδρα, μια γυναίκα, μια δουλειά, ένα φόρεμα, ένα ταξίδι, ένα παγωτό ή μια βουτιά στη θάλασσα. Άρα το ότι φλερτάρουν οι ιστορίες μου δεν εντάσσεται στο παιχνίδι μιας πρόκλησης, αλλά στο παιχνίδι μιας ζωντανής ζωής.
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σου σχέδια;
Συζώ εδώ και αρκετόν καιρό με μια μεγάλη αντάρα. Οι στενοί τοίχοι του σπιτιού μου δεν την χωράνε πια. Θα βγει έξω, στις αλάνες της μέρας και στις λεωφόρους της νύχτας, θ’ αποφασίσει να αλητέψει στους έρημους δρόμους και στις πλατείες, στις άγνωστες πόλεις και στους μακρινούς ορίζοντες και να μ’ απαλλάξει επιτέλους απ’ το ασήκωτο βάρος της; Δεν ξέρω. Μακάρι και σύντομα.
