Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 18

"Θέμα και παραλλαγές" του Μπρούνο Βάλτερ

Θέμα και παραλλαγές, Αυτοβιογραφία, Μπρούνο Βάλτερ, μτφρ. Χαράλαμπος Καρβούνης, Εκδόσεις Printa, 2005


Ένα ανάγνωσμα εξαιρετικής λογοτεχνικής γραφής έχει την ευκαιρία να απολαύσει ο αναγνώστης του βιβλίου Θέμα και παραλλαγές του πιανίστα και μαέστρου  Bruno Walter.

Ο συγγραφέας περικλείει στη μνήμη του τη θαλπωρή των παιδικών του χρόνων, την ομορφιά των δρόμων του Ανατολικού Βερολίνου και την εικόνα των φτωχικών γειτονιών όπου στα τέλη του 1870 φιλοξενούσαν πληθώρα Γερμανών. Ο  Walter μας μεταφέρει με θαυμαστή γλαφυρότητα  στην παιδική του ηλικία και στη θέση που κατείχε η τέχνη τόσο στο κοινωνικό περιβάλλον της εποχής όσο και στον άμεσο κοινωνικό του περίγυρο. Ένας γλυκός πατέρας και μια φιλόμουση μητέρα,  σημαδεύουν τη ζωή του και χαράζουν ανεξίτηλα την αισθητική του μνήμη. Χαρακτηριστικό της πυκνά αφηγηματικής λογοτεχνικής περιπέτειας στην οποία μας εντάσσει ο Γερμανός μουσικός, είναι αφενός η εμμονή σε στοιχεία σημεία και αντικείμενα –ορόσημα της ζωή του αλλά και το συναρπαστικό παιχνίδι των λέξεων  με τη χρήση του πρώτου ενικού να εντείνει την ατμοσφαιρική του αφήγηση.

Η θέση του αρχιμουσικού σε πολλές σημαντικές ορχήστρες της εποχής τον καθιερώνει σαν έναν συνεπή και άρτιο μαέστρο με συνεχώς ανερχόμενη φήμη. Επίσης το πηγαίο ταλέντο του στην ανάγνωση και ανάλυση της μουσικής πάρτας αλλά και το πλήθος των σημαντικών μουσικών προσωπικοτήτων των αρχών του 20ου αιώνα που συναναστράφηκε και συνεργάστηκε, σχηματίζουν το μουσικό μωσαϊκό ενός από τους μεγαλύτερους υμνητές και τιμητές της μεταρομαντικής μουσικής σχολής.  Πολιτικά γεγονότα, διαμάχες, έρωτες και καλλιτεχνικό παρασκήνιο της εποχής περνά μέσα από τις σελίδες της αυτοβιογραφίας του Walter τοποθετώντας τη μουσική σαν μια ύψιστη τέχνη και μιαν δυνατή εσωτερική εμπειρία η οποία θα έμελε να σημαδέψει τελειωτικά ολόκληρη τη ζωή του.

Τα παιδικά αναγνώσματα του Άντερσεν, το πιάνο, ο Βάγκνερ, ο Τοσκανίνι, ο Μάλερ αλλά και ο Βαινγκαρτνερ  ο Έλγαρ ο Τσβάιχ ο Κάντ και ο Ριχαρτν Στράους  περνάν μπροστά από τον αναγνώστη αφού πρώτα περιπλέκονται (ο κάθε ένας με τον δικό του τρόπο) με το γερμανό μουσικό. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχέση του με την ανθρώπινη  εσωτερικότητα και η έμφαση που δίνει στην σχέση απείρου –αρμονίας τόσο σαν αναζήτηση της εφηβικής του ηλικίας όσο και σαν πρωτεύον και κυριαρχικό ερώτημα που αναδιατυπώνεται καθ’ όλη  τη διάρκεια της καλλιτεχνικής και ιδιωτικής του ζωής. Τούτο δεν μπορεί παρά να είναι ένα στοιχείο της βαθιά υπαρξιακής καταβολής της πνευματικής του ιδιοσύστατης το οποίο με τη σειρά του χαρακτήριζε όλη την καλλιτεχνική του πορεία και εξέλιξη.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί η μεγάλη αγάπη του Walter για την ανάγνωση και για τη λογοτεχνία. Αυτή η αγάπη δικαιολογεί με ευθύ τρόπο την εκπληκτική του ευχέρεια να αποτυπώνει στιγμές να συντονίζεται στο λογοτεχνικό συνεχές και να συνυπάρχει μοναδικά με τον μουσικό Walter. Ο Τρόπος παρουσίασης της ζωής του μετατρέπεται σε έναν απόηχο μνήμων  και αφηγήσεων και σε μια μεγαλειώδη εξύμνηση της ζωής και της Φύσης. Φαίνεται πολλές φορές-σχεδόν ξεκάθαρα- ότι ο συγγραφέας είναι περισσότερο ταυτισμένος με τα θαύματα της φύσης τόσο βαθιά , που τον συνεπαίρνει η αίσθηση και μόνο του θαύματος της ζωής.

Στις σελίδες του εξαιρετικού πραγματικά αυτό βιβλίου , βρισκόμαστε αντιμέτωποι με έναν ελεύθερο άνθρωπο και καλλιτέχνη με μια ζωηρή φιγούρα γερμανού ευρωπαϊστή, με έναν παθιασμένο φυσιολάτρη αλλά και με έναν ευλογημένο εργάτη της τέχνης ο οποίος σημαδεύτηκε από την ένθεη παρουσία της μουσικής σε όλο το φάσμα  της ζωής του. Καλή ανάγνωση λοιπόν.

Πέτρος Σατραζάνης