Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 22

Η τελευταία συνέντευξη του Δημήτρη Παπαθέου

Συνέντευξη
στη Σοφία Νικάκη
Διαμαντάκι της Μεσογείου έπρεπε να είναι το Μεσολόγγι…

Ο επιτυχημένος δικηγόρος που έχει πλέον αφοσιωθεί στο γράψιμο μιλά στην Αιχμή για τη νέα περίοδο της ζωής του και σημειώνει ότι «η ευτυχία είναι δίπλα μας απλώς εμείς δεν την βλέπουμε».

Θυμάμαι την πρώτη φορά που γνώρισα τον Δημήτρη Παπαθέου, πάνε αρκετά χρόνια πίσω, να με αντιμετωπίζει ισότιμα και όχι σαν ένα μικρό παιδί, με το οποίο δεν μπορείς να κάνεις μία ολοκληρωμένη συζήτηση. Περνώντας ο καιρός κατάλαβα ότι αυτή του η αμεσότητα και η απλότητα είναι αναπόσπαστα κομμάτια του χαρακτήρα του.

Τι μπορώ να πω λοιπόν για αυτόν τον ιδιαίτερο και ξεχωριστό για όλους εμάς άνθρωπο; Θα παραθέσω μια φράση του Βασίλη Αρτίκου, η οποία περικλείει όλη την ουσία: «Η παρέα με τον Δημήτρη σε κάνει καλύτερο άνθρωπο». Ενεργητικός, ανήσυχο πνεύμα, επιτυχημένος δικηγόρος αλλά και συγγραφέας, με τελευταίο συγγραφικό δημιούργημα το Ταϊτατάτς. Σεωρή, στο οποίο ανακαλεί μνήμες από το Μεσολόγγι των παιδικών του χρόνων αλλά και της μέχρι τώρα πορείας του, δεν παύει ποτέ να μας εκπλήσσει, είτε με τη γραφή του, είτε με τον τρόπο που αντιμετωπίζει γενικά τη ζωή.

Ποιοί παράγοντες σας ώθησαν ώστε να επιλέξετε το επάγγελμα του δικηγόρου;

Το επάγγελμα του δικηγόρου δεν ήταν μια επιλογή, αλλά μια φυσική συνέχεια μετά τον πατέρα μου. Από πολύ μικρός βρισκόμουν ουσιαστικά μέσα στα δικαστήρια όλης της Ελλάδας. Όπου υπήρχε δικαστήριο ο πατέρας μου με έπαιρνε μαζί του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να με συνεπάρει η δικηγορία. Το επάγγελμα είναι πολύ δύσκολο και περίεργο γιατί σε ό,τι κάνεις δεν βλέπεις άμεσα το αποτέλεσμα. Καλείσαι να πείσεις ένα τρίτο άτομο, τον δικαστή, για την αθωότητα του πελάτη σου. Αυτό έχει μια ιδιαιτερότητα. Έχει εκπληκτικά σκαμπανεβάσματα χαράς και λύπης, κάτι που σε κρατάει σε εγρήγορση. Την ίδια μέρα μπορεί να πάρεις τη μεγαλύτερη χαρά γιατί κατάφερες να βοηθήσεις έναν άνθρωπο και την ίδια στιγμή να βιώσεις μια από τις μεγαλύτερες λύπες, αντιμέτωπος με μια άδικη απόφαση.

Εάν λοιπόν ξεκινούσατε σήμερα την επαγγελματική σας σταδιοδρομία θα επιλέγατε πάλι τη δικηγορία;

Νομίζω πως ναι, γιατί είναι κάτι που το αγάπησα πολύ. Θα μπορούσα όμως να κάνω και άλλα επαγγέλματα, π.χ. να ήμουν καθηγητής. Μου άρεσε πολύ όταν ήμουν πιο μικρός, αλλά ήταν δύσκολο τότε γιατί υπήρχε μια φοβερή εξάρτηση από το κράτος. Θα μπορούσα να ήμουν και αυτοκινητιστής. Έχω οδηγήσει άπειρες ώρες και χιλιόμετρα για να πάω σε δικαστήρια. Οι ώρες της περισυλλογής όταν οδηγείς σε ωριμάζουν σαν άνθρωπο. Οι περισσότερες καθοριστικές σκέψεις και αποφάσεις για τη ζωή μου έγιναν όταν οδηγούσα. Επίσης θα μπορούσα να είμαι ψαράς. Λατρεύω τη θάλασσα. Ήταν, είναι και θα είναι η μεγάλη μου αγάπη.

Αισθανόσασταν πάντα την ανάγκη να εξωτερικεύετε, αλλά και να καταγράφετε τις σκέψεις σας στο χαρτί;

Όταν ζεις σε ένα μικρό μέρος έχεις την εξής μια επιλογή: να μην κρατάς τίποτα για σένα. Εάν προσπαθήσεις να κρύψεις την ιδιωτική σου ζωή αυτό είναι αδύνατον. Εάν αντίθετα επιλέξεις να κάνεις ο,τιδήποτε θες χωρίς να σε νοιάζει ο περίγυρος, τότε είσαι ελεύθερος. Εάν λοιπόν έχεις έναν κανόνα μέσα σου στο τι να πράττεις χωρίς να περιμένεις ανταπόδοση ή το ευχαριστώ και δεν φοβάσαι να το δείξεις, τότε είσαι απελευθερωμένος. Αλλά για να μπορείς να είσαι έτσι πρέπει να πατάς στα πόδια σου, να έχεις ένα επάγγελμα που να είναι πηγή εσόδων για σένα και την οικογένεια σου και να έχεις αξιοπρέπεια. Και από εκεί και πέρα μπορείς να ασχολείσαι και με άλλα πράγματα, όπως με τις γνώσεις που μπορεί να σου προσφέρει το διάβασμα.

Πότε ξεκινήσατε να γράφετε;

Από μικρό παιδί. Είχα εκδώσει και ποιητικές συλλογές. Και μετά το πρόβλημα της υγείας μου, το οποίο με οδήγησε στην έξοδο πια από το επάγγελμα, δεν θα μπορούσα να κάτσω άπραγος. Κάποιος που έχει συνηθίσει να είναι μέσα στη δουλειά και στα βιβλία δεν μπορεί να μην ασχολείται με τίποτα.

Σας ενοχλεί η κακή κριτική;

Καθόλου. Ίσα-ίσα την αποδέχομαι. Εάν είναι καλής πίστης την αποδέχεσαι και βελτιώνεσαι. Αυτός που καλοπροαίρετα λέει τα μείον σου, είναι πολύ χρήσιμος.

Πώς γίνεται τελικά κανείς συγγραφέας;

Νομίζω όταν γράφεις καλά για πράγματα τα οποία ξέρεις και τα οποία έχεις μελετήσει καλά. Διαφορετικά το γράψιμο θα είναι ψεύτικο και επίπλαστο. Δεν χρειάζεται να είσαι ο Χεμινγουέι. Άμα γράφεις αληθινά πιάνει τόπο, γιατί κάποιος θα το διαβάσει και είτε θα εκφράσει τα δικά του συναισθήματα, είτε θα βρει μια ταυτότητα και θα νιώσει πιο κοντά σε σένα. Κάποτε κάναμε μια συζήτηση με φίλους γιατί γράφουμε και γιατί διαβάζουμε και κατέληξα στο εξής συμπέρασμα: γράφεις γιατί δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Και διαβάζεις γιατί πάλι δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Ένας καλός μου φίλος μου είχε πει κάποτε ότι γράφουμε για να εκπαιδεύσουμε τη μοναξιά μας. Τώρα αυτό δεν το δέχομαι πια. Ένιωσα τόσο πολύ αγάπη από τους ανθρώπους από τότε που μου συνέβη το πρόβλημα υγείας, που μόνος δεν ένιωσα. Λάτρεψα το ντοκιμαντέρ για τη Σπιναλόγκα της Ελένης Βλάσση, γιατί είναι λιτό, δεν στοχεύει σε εντυπωσιασμούς και σε κάνει να ανακαλύπτεις νοήματα κάτω από τα νοήματα, καλυπτόμενο όλο με μια αισιοδοξία. Θυμήθηκα αυτό που είχε πει κάποτε η Περλ Μπακ και η Οριάνα Φαλάτσι είχε διαδώσει σε όλο τον κόσμο: «Μην θεωρήσει κανείς τον εαυτό του δυστυχισμένο, αν δεν επισκεφτεί τη Σπιναλόγκα». Όταν αυτοί οι άνθρωποι κατάφεραν και έβγαλαν ελπίδα και αισιοδοξία, τότε πρέπει να ξανασκεφτούμε το τι είναι ευτυχία. Η ευτυχία είναι δίπλα μας. Υπάρχουν βέβαια και οι αντικειμενικές δυσκολίες, αλλά συνήθως είμαστε ευτυχισμένοι και δεν το βλέπουμε. Ευτυχία είναι το να μιλάς με τους φίλους σου κάθε μέρα και να έχεις την οικογένεια σου. Εμείς τα θεωρούμε δεδομένα όλα.

Ποιά περίοδο της ζωής γράφετε καλύτερα και πιο δημιουργικά;

Τώρα, νομίζω, μετά την ασθένεια μου. Μπορεί να έκοψα τη δικηγορία, αλλά τουλάχιστον τώρα ευχαριστιέμαι το γράψιμο. Αυτή ήταν και η συμφωνία με τον εαυτό μου…

Μιλήστε μου λίγο για το νέο σας βιβλίο.

Από τα φοιτητικά μου χρόνια είχα λατρέψει το σουρρεαλισμό. Το θεωρώ εξαιρετικά σοβαρό κίνημα. Και αυτή η απελευθέρωση που είχε κάνει στη φόρμα τη λατρεύω. Γράφω αυτόματα και συνήθως δεν τα διορθώνω. Και αυτός είναι και ο τσακωμός που κάνω με τον Σωτήρη Κακίση, το μεγαλύτερο κατ’ εμέ νεοέλληνα ποιητή, ο οποίος με προτρέπει να διορθώνω έστω τα ορθογραφικά. Σε αυτό το μοτίβο κινείται λοιπόν το βιβλίο. Επίσης το facebook μου έχει κάνει πολύ καλό γιατί υπάρχει μια διάδραση. Γράφω κάτι και μου απαντούν με αποτέλεσμα να είσαι σε μια εγρήγορση.

Το Μεσολόγγι είναι πάντα σημείο αναφοράς στις σκέψεις και στα βιβλία σας. Νοσταλγείτε το Μεσολόγγι εκείνων των χρόνων που περιγράφετε;

Ζούμε και προχωράμε. Ζούμε τα καινούρια. Το Μεσολόγγι είναι ένας σημαντικός κόμβος στη ζωή μου και εξακολουθεί να είναι. Φοβάμαι ότι δεν του φερθήκαμε όπως θα του άξιζε ενδεχομένως. Όλοι όσοι έχουμε περάσει από την πόλη έχουμε ωφεληθεί τα μέγιστα, είτε με το να μας εμφυσήσει μια καλλιτεχνική πνοή, είτε με το να βλέπεις τον κόσμο διαφορετικά μέσα από τα χρώματα του. Δεν το φροντίσαμε όμως. Οι άνθρωποι που είχαν στα χέρια τους την τύχη του δεν το κατάλαβαν ποτέ και δεν το ένιωσαν ποτέ. Το Μεσολόγγι είχε ένα δικό του χρώμα, μια δική του ιστορία και ένα βιότοπο που το έσπρωχνε στο μέλλον. Θα μπορούσε να είναι το διαμαντάκι της Μεσογείου με ένα δικό του τρόπο.

Ελπίζετε στις επόμενες γενιές; Ξέρετε η κατάσταση που επικρατεί σε μια πόλη ενδεχομένως να αποτελεί και μια μικρογραφία για το τι συμβαίνει σε όλη τη χώρα.

Ελπίζω ότι είναι καλύτερες από εμάς. Θα μπορούσε να βγει εξέλιξη και ανάπτυξη για παράδειγμα μέσα από το οικοσύστημα του Μεσολογγίου και να το δει ολόκληρη η χώρα. Αλλά δεν το κάνουμε. Παρακολουθώ με πολλή μεγάλη προσοχή τον πολιτισμό που βγάζει η πόλη, ειδικά τώρα με την κρίση μέσα από τη φωτογραφική, την κινηματογραφική λέσχη και μέσα από τόσες άλλες δραστηριότητες στις οποίες αναμειγνύονται νέοι άνθρωποι και είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω ότι οι επόμενες γενιές είναι πιο ενεργές.

Πολλοί λένε βέβαια ότι η πόλη έχει επαναπαυθεί στις δάφνες του παρελθόντος χωρίς να μπορεί να δει το μέλλον… Πιστεύετε ότι σε αυτό στηρίχτηκε και η κα Ρεπούση για το σχόλιο στο οποίο προέβη;

Αυτό δεν είναι εντελώς λάθος, για τις δάφνες δηλαδή του παρελθόντος. Όμως τα νέα παιδιά θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την Ιστορία σαν εφόδιο περηφάνιας, για να πάνε κάποια βήματα παραπέρα. Να υπάρξει μια σύνδεση παρελθόντος και μέλλοντος. Όσον αφορά στο σχόλιο Ρεπούση νομίζω ότι ήταν ένα αστείο, το οποίο και διόρθωσε στην πορεία. Εγώ την κάλεσα στο facebook να επισκεφθεί την πόλη τις μέρες των Βαΐων και μετά θα άκουγα με πολλή μεγάλη προσοχή τα σχόλια της.

Μια συμβουλή γι’ αυτούς τους νέους;

Να μπορούν να είναι έτοιμοι και να έχουν ανοιχτούς τους κάλυκες να δέχονται αλλά και να εκπέμπουν αγάπη. Νομίζω ότι αυτό δεν υπάρχει πλέον στις μέρες μας…

Σημείωση: Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο υπ' αριθμ. 2903 φύλλο της Αιχμής, στις 8 Νοεμβρίου 2012.

kakis228.jpg
φωτό: Σωτήρης Κακίσης