Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 14

Η επόμενη μέρα του βιβλίου

του Νέστορα Πουλάκου

Δεν πιστεύω ότι η «επόμενη μέρα» για το βιβλίο θα διαφέρει κατά πολύ από αυτή που ζούμε σήμερα. Η παραγωγή παραμένει υψηλή, τίτλοι κάθε λογής από όλες τις κατηγορίες βγαίνουν συνεχώς, και όπως θα έχεις διαπιστώσει κι από μόνος σου, οι εκδοτικοί οίκοι (και συγκεκριμενοποιώ στους ελληνικούς) όλο και αυξάνονται. Τα παραπάνω, προσωπικά, μου προκαλούν ευφορία. Μια και δείχνει ότι το βιβλίο εξακολουθεί να σημαίνει κάτι, το οτιδήποτε, για τον καθένα. «Χρησιμοποιείται» δηλαδή, διαβάζεται. Και θεωρώ ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού της χώρας διαβάζει. Το τι, βέβαια, είναι μια άλλη συζήτηση.Θα μιλήσω για την περίπτωση e-book παρακάτω, καθότι πλέον έχω προσωπική ανάμειξη, πρώτα όμως θα σταθώ σε δυο συνισταμένες ώστε να ολοκληρώσω το θέμα των τυπωμένων βιβλίων. Αφενός στην τιμή τους, που καθορίζει φυσικά και την παραγωγή τους. Στην Ελλάδα, ακόμη, οι εκδοτικοί οίκοι δεν έχουν μπει σε μια ευρεία διαδικασία να παράγουν βιβλία διαφόρων τύπων και σχημάτων, ώστε να παίξουν και με τις τιμές και με τη χρήση τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το βιβλίο τσέπης που έχει εγκαταλειφθεί για τα καλά. Αυτό έχει ως συνέπεια και τα βιβλία να είναι τυποποιημένα και οι τιμές τους να παραμένουν υψηλές για τα δεδομένα. Και δεν θα αναφερθώ στις πενιχρές προσφορές που υπάρχουν.

Αφετέρου πρέπει –επιτακτικά- να εγκαταλειφθεί η πρακτική της καταλήστευσης των συγγραφέων (και του ψώνιου τους) από τους εκδοτικούς οίκους. Όπως σου είπα παραπάνω, βρίσκω θετικό το γεγονός της αύξησης του αριθμού των εκδοτικών οίκων. Έχε υπόψη σου όμως, ότι οι περισσότεροι που είναι και οι μικροί συντηρούνται από τα λεφτά των συγγραφέων τους κι όχι του εμπορίου. Γεγονός εξωφρενικά παράλογο έτσι και κάτσεις να το σκεφτείς. Λέω, λοιπόν, ναι στην αύξηση των εκδοτικών οίκων.

Λέω, όμως, όχι σε αυτή την απαράδεκτη πρακτική, σε αυτή τη μπίζνα, σε αυτή την κανονική –καταπώς φαίνεται- δουλειά, που ναι μεν παράγει βιβλία και έχει ανοίξει τη δυνατότητα έκδοσης σε ένα μεγάλο φάσμα του πληθυσμού (που θέλει να τυπώσει το γραπτό του), αλλά : «Όταν όχι απλά δεν αγοράζουν την δουλειά σου, αλλά σε βάζουν να πληρώσεις κι από πάνω γι’ αυτήν, όταν εκμεταλλεύονται τις μεταφράσεις σου οικονομικά χωρίς εσύ να βλέπεις ούτε ένα σαντίμι απ’ αυτές, όταν σου δεσμεύουν πέντε χρόνια τα χειρόγραφα κρατώντας σε όμηρο της ελπίδας και της αναμονής ότι μπορεί και να δημοσιευτούνε κάποτε, τότε δεν μπορείς εσύ να λες και Δόξα τω Θεώ άμα δεις τη τζίφρα σου στις προθήκες των βιβλιοπωλείων», κατά τον ποιητή και μεταφραστή Ζ.Δ. Αϊναλή.

Και συνεχίζοντας με τα λόγια του Ζ.Δ. Αϊναλή ώστε να κλείσω το θέμα της έκδοσης : «Όσο για τους εκδοτικούς οίκους, όσοι εξ αυτών αντιλαμβάνονται στις σωστές του διαστάσεις το ζήτημα, μπορεί και να επιβιώσουν καμιά πεντηκονταετία ακόμη. Οι υπόλοιποι που επιμένουν στις νταβατζιλίδικες πρακτικές του ‘90 και του ‘00 μπορούν να είναι σίγουροι ότι αργά ή γρήγορα θα ξοφλήσουν – και θα εκλείψουν».

Για την περίπτωση e-book. Στην Ελλάδα ακόμη έχουμε πολύ δρόμο. Σε όλα τα επίπεδα. Οι πρώτες εκδόσεις μεγάλων τίτλων και αναγνωρισμένων συγγραφέων έχουν κάνει τα πρώτα τους δειλά βήματα ώστε να βγαίνουν και ψηφιακά. Οι μηχανές ανάγνωσης βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο. Και το κυριότερο : Ο Έλληνας αναγνώστης δεν έχει εξοικειωθεί με την ψηφιακή ανάγνωση. Αυτό θέλει υπομονή, χρόνο και ανοιχτό μυαλό. Το ξεκλείδωμα της ανάγνωσης με ένα μικρό ποσό και η ενιαία τιμή του e-book που εισήγαγε με νόμο το Υπουργείο Πολιτισμού, δείχνουν την καλή κατεύθυνση. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι ότι το ΥΠΠΟΤ έδωσε το πράσινο φως ώστε το e-book να μπει και επισήμως στη βιβλιογραφία του συγγραφέα. Κάτι που ανοίγει το δρόμο στην απευθείας έκδοση e-book. Όποιος συγγραφέας το καταλάβει γρήγορα αυτό, και χωρίς να παραμερίσει εντελώς το τυπωμένο βιβλίο, επιμείνει στην προοπτική έκδοσης e-book, τότε και μόνο τότε θα επιτευχθεί η «ψηφιακή επανάσταση» στο βιβλίο. Η προθυμία και η θέληση του συγγραφέα για e-book, που σημαίνει πολύ μικρό κόστος, θα συμπαρασύρει εκδοτικούς οίκους να μπουν στο παιχνίδι, με τιμές και νέες πολιτικές, και κυρίως θα εκλείψει την καταλήστευση που σου είπα παραπάνω.

Κι αυτή είναι η επόμενη μέρα για το βιβλίο : Στο υπάρχον σκηνικό που δεν το βρίσκω απαραιτήτως σαθρό, να αλλάξει στο ελάχιστο η νοοτροπία των συγγραφέων από τους οποίους ξεκινούν όλα, ώστε να συνταχθούν οι εκδοτικοί οίκοι, οι διανομείς και τα βιβλιοπωλεία σε μια κοινή πολιτική περί τιμής, προσφορών, ψηφιακής και τυπωμένης έκδοσης, και δυνατοτήτων ανάγνωσης.

Η επόμενη μέρα για το βιβλίο είναι η επόμενη μέρα της νοοτροπίας «γιατί θέλω να εκδώσω».

Σημ. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο αφιέρωμα του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου www.booknights.gr.