Αν το σινεμά είναι η τέχνη που διηγείται τη ζωή, όπως τόσο πυκνά και εύστοχα το διατύπωσε ο Κώστας Γαβράς στην πρόσφατη συνομιλία του με το ελληνικό κοινό στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, τότε τι θα μπορούσε να πει κανείς για την Ποίηση; Ίσως το ότι η Ποίηση είναι η Τέχνη που διηγείται την εσωτερική ζωή.
Η παρατήρηση της ζωής σου - Η παρατήρηση της ζωής των άλλων. Οι εναλλαγές των φώτων και των σκιών σ’ έναν εσωτερικό φωτογραφικό θάλαμο που αποτυπώνει ακατάπαυστα εικόνες ψυχής. Αυτή είναι η δική σου μουσική ποιητή που έμαθες να συνθέτεις με νότες σου τις φωτοσκιάσεις σε ένα μεγαλειώδες έργο - την εσωτερική ζωή. «Αν δεν πληγωθείτε ή αν δεν χαρείτε από ερεθίσματα εξωτερικά, αν δεν φτάσετε ως την έσχατη οδύνη, δεν πρόκειται να αποκτήσετε εσωτερική ζωή και τότε η ποίησή σας θα είναι άχρηστη», είχε γράψει κάποτε ο Max Jacob.
Είναι η ίδια η ζωή που ντύνει το παραμύθι, δεν ντύνει το παραμύθι τη ζωή. Καθισμένη κοντά στο τζάκι της μνήμης η ζωή διηγείται κάθε βράδυ τα βιώματά της, την ταχύτητα των εικόνων, το ιλιγγιώδες πέρασμα, τις φωτογραφίες που συνθέτουν το σιωπηλό μωσαϊκό που αποτυπώνει και παγώνει τον τρόμο της ύπαρξης κι όχι τον τρόμο του θανάτου.
Ο χορός της αγάπης σέρνει ένα πορφυρό πέπλο που αγκαλιάζει το δάσος, δηλαδή τη ζωή, έτσι όπως το παρασύρουν οι άνεμοι ή αλλιώς ο επιθυμίες και τα πάθη, το αεράκι ή αλλιώς η ελαφρότητα της νεότητας, η διαφάνεια της αθωότητας και της ανυποψίαστης θέασης. Τις φωτογραφίες της ζωής δεν τις αρχειοθετεί σε άλμπουμ η ποιήτρια, τις κρύβει μέσα της, χιλιάδες εικόνες ντύνουν περίτεχνα το σώμα της ψυχής της. Ακόμα κι ο έρωτας ακινητοποιείται, απολιθώνεται, μουμιοποιείται, καθηλώνεται, καρφωμένος στις φωτογραφίες. Κάποτε όταν η άοκνη συρραφή των εικόνων αναμνήσεων και των αναμνηστικών εικόνων πάρει μορφή, η ψυχή της καταλήγει να περιφέρεται ντυμένη μ’ ένα πολύχρωμο φόρεμα υψηλής υπαρξιακής ραπτικής.
Πόσες χιλιάδες εικόνες θα κρύβω μέσα μου/ αρνητικά φωτογραφιών σκέψεις πνιγμένες σε βάλτους/ πόσες χιλιάδες εικόνες θα φέρνω κοντά μία μία για να φτιάξω το παζλ/
Τα ποιήματα συσσωρεύονται στο σεντούκι της μνήμης, κι έπειτα ξεχύνονται σαν γράμματα. Ανοίγεις τους φακέλους, τούς διαβάζεις προσεκτικά, έπειτα το γράμμα φεύγει από τα χέρια σου σε ακουμπά στο μάγουλο αφήνοντάς σου το αποτύπωμα ενός φιλιού κι αμέσως μ’ ένα φτερούγισμα ανασηκώνεται και πετά μακριά. Τα γράμματα έφυγαν απελευθερώνοντας το κρυμμένο μυστικό της ζωής. Την παντοτινή την ανιδιοτελή αγάπη.
Με μικρά φιλιά πολεμάς τον εφιάλτη, γράφει αλλού η ποιήτρια – Το φιλί της ζωής είναι η ποίηση/ κρυμμένο το σκοτεινό της πρόσωπο
Η μικρή κρυστάλλινη σφαίρα, με το πράσινο φως εγκλωβισμένο μέσα της – βρίσκεται εκεί εκπέμποντας αιώνια λάμψη στο κέντρο της ψυχής - Είναι το φως που κρατάει για το μέλλον, γιατί όπως λέει η ποιήτρια είναι σκληρή η ζωή χωρίς φως / όμως θα ήταν αβάσταχτη χωρίς τις λέξεις
Τα μικρά κύματα είναι οι λέξεις που προσπαθώντας να τις βρεις το κύμα θεριεύει και σε πετάει στην ξηρά κι όμως άξιζε τον κόπο το ταξίδι ανάμεσα ζωής και θανάτου
Οι λέξεις σού δίνουν τη χαρά της επικοινωνίας και την ψευδαίσθηση κι αν όλα γίνουν πόνος τεράστιο κήτος με πλοκάμια που σε πνίγουν πάλι οι λέξεις θα σου φτιάξουν στεγανά για ν’ αναπνέεις με την ποίηση
Ποια είναι η τελευταία λέξη; αναρωτιέται η ποιήτρια. Ίσως είναι η τελευταία λέξη για τον κόσμο που όμως ακόμα δεν έχει ειπωθεί. Κι εύχομαι ολόψυχα κι αληθινά η τελευταία λέξη που θα ειπωθεί για τον κόσμο να είναι τουλάχιστον μια λέξη ποιητική.
Απελπισμένοι ανιχνευτές λέξεων είναι οι ποιητές, επίμονοι κυνηγοί των αισθήσεων και των συγκινήσεων, επίμονοι κηπουροί των ήχων της ζωής και της μουσικής που κι αυτή με τη σειρά της δεν σταματά ποτέ να ψάχνει τις λέξεις της. Τι αναζητά μέσα από την ποίηση ο απελπισμένος ιχνηλάτης των λέξεων; Απλό. Την εκφραστική αποτύπωση της συγκίνησης.
Γεννήθηκα σ’ ένα σκοτεινό τριαντάφυλλο/απέξω ακούγονταν εκρήξεις/ από τ’ άλλα λουλούδια που άνοιγαν
Η αίσθηση της καταγωγής του ποιητή είναι η αίσθηση ή η ψευδαίσθηση της διαφορετικότητας. Η αίσθηση ότι προέρχεσαι από έναν άλλον κόσμο, από ένα άλλο σύμπαν που γεννά παράξενα όντα. Η αποδοχή της βεβαιότητας ότι είσαι καταδικασμένος να ζεις πάντα στη γη σαν εξωγήινος.
Σαν ένα παράξενο διαφορετικό ον πορεύεται ο ποιητής, διαρκώς αμυνόμενος, θωρακισμένος με όπλα του τις λέξεις. Αυτό το παράξενο ον που κατοικεί παράταιρα σ’ έναν κόσμο που φαινομενικά δεν του ταιριάζει, αυτόν τον κόσμο που δεν του ταιριάζει που τον θλίβει, που τον απορρίπτει, που τον χλευάζει, που τον τυραννά, που τον τρομάζει, αυτόν τον κόσμο πυροβολεί ο ποιητής. Με σφαίρες λέξεις.
Τα όνειρα στα έργα των ποιητών φέρουν συνήθως ένα ρεύμα απώθησης, την απώθηση του δυσάρεστου, του τετριμμένου, του πραγματικού. Το όνειρο υπερίπταται ως επινόηση ενός όμορφου κόσμου κι αυτή είναι η μύχια επιθυμία του ποιητή. Η απόδυση του βάρους, της ύλης, του σώματος και η απελευθέρωση της ψυχής και του πνεύματος από καταπιεστικά στεγανά, από νόρμες και κοινωνικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς οδηγούν σε μια ελεύθερη πορεία προς τα πάνω, προς μια ουράνια ουτοπία.
Η πραγματικότητα του ποιητή γίνεται βιώσιμη όταν γίνεται άυλη, όταν χάσει την βαρύτητά της, όταν απογειωθεί με τα μπαλόνια των φαντασιώσεων και των ψευδαισθήσεων. Οι ναρκωμένες σκέψεις, οι παγωμένες εικόνες, το βυθισμένο υποσυνείδητο ξεπαγώνουν από το ζεστό χνώτο της φαντασίας, ζωντανεύουν κι αρχίζουν ν’ ανεβαίνουν από τον βυθό στην επιφάνεια. Η ελευθερία της έκφρασης είναι το πρωτεύον ιδανικό του καλλιτέχνη, μια ελευθερία χωρίς δεσμά και αλυσίδες κι η ποίηση είναι η κατεξοχήν τέχνη της απελευθέρωσης, η ποίηση είναι η τέχνη της άνωσης.
Επιλέγω στίχους που λειτουργούν αντιστικτικά: Κάποτε στο βυθό ονειρεύτηκα την επιφάνεια/ τότε που όλα έφεγγαν ξάστερα/ και η λύπη δεν είχε πάρει το πρόσωπό μου/
Όταν όμως οι βέβηλες ομίχλες της πραγματικότητας κυκλώσουν τον ποιητή, τότε τα όνειρα του θαμπώνουν γίνονται εφιάλτες κι οι εφιάλτες με τη σειρά τους γίνονται σκιές. Έπειτα οι σκιές ζευγαρώνουν, αναπαράγονται και κυριαρχούν. Γιατί οι σκιές είναι οι προσδοκίες. Η σκιά, λέξη καθοριστική, λέξη φετίχ στο τελευταίο ποιητικό έργο της ποιήτριας, σημαίνει την προσδοκία επιστροφής του σώματος. Η αποκαθήλωση της σκιάς είναι η αποκαθήλωση της προσδοκίας. Δεν προσδοκείς πια τίποτα. Το σώμα καθηλώθηκε. Καμία αποκαθήλωση δεν θα υπάρξει γιατί απλά το σώμα δεν θα επιστρέψει.
Στη σκιά του εαυτού σου έζησες σκιά του εαυτού σου
Ο φόβος της απώλειας είναι για την ποιήτρια, χρησιμοποιώντας επεξηγηματικά έναν όμορφο στίχο της: ένα όνειρο που ξυπνώ και συνέχεια με τρομάζει.
Ποτέ δεν θα φύγεις /είσαι εδώ το ξέρω νιώθω τη σκιά σου παλεύω με τη νοσταλγία /το γυρισμό στους αμμόλοφους
Τώρα που οι μέρες έληξαν /γραμμάτιο χωρίς αντίκρισμα /Πάντα η σκόνη μας προλαβαίνει /Τα αγαπημένα σου βιβλία παραδόθηκαν στη σκόνη /
Κι εγώ προσθέτω: Δίχως την δική σου αγάπη είναι ο κόσμος πιο μικρός, τα φεγγάρια χάρτινα και οι ακρογιαλιές ψεύτικες, όπως θα έλεγε και το αγαπημένο τραγούδι.
Καμία περιττολογία στο έργο της ποιήτριας. Μέσα από την οικονομία του λόγου, την ακρίβεια στην έκφραση, τη γονιμότητα στη φαντασία, την αυστηρή λιτή αρχιτεκτονική στη μορφή, δεν περισσεύουν οι λέξεις. Περισσεύει αυτό που οφείλει να περισσέψει: η συγκίνηση και οι παλλόμενες αισθήσεις που δονούνται σ’ ένα αισθαντικό κρεσέντο εναλλαγών, όταν για παράδειγμα το κόκκινο ρομαντικό βαλς του έρωτα της αρχής καταλήγει στο μαύρο σκοτεινό ταγκό του θανάτου του τέλους.
Έδεσα τη ζωή κόμπο κόμπο/ να κατέβω το όνειρο / που μου έταξες ελπίδα/ Σε λένε άβυσσο τώρα / Τ’ αστέρια ξεθώριασαν όταν το σώμα σου σμιλεύτηκε στο μάρμαρο /
Στους παγετώνες της μοναξιάς, όπου η μοναξιά του πάνω κόσμου συναντιέται με τη μοναξιά του Άδη, με κοινό στοιχείο την παγωμένη καρδιά αυτού που πενθεί και την παγωμένη καρδιά αυτού που αναχώρησε, είναι η Ευρυδίκη που αναζητά τον Ορφέα μελωδό στον Κάτω Κόσμο, είναι η Ευρυδίκη ντυμένη νύφη αυτή που κατρακυλά με αυτοθυσία στην άβυσσο για να τον συναντήσει – γιατί σ’ αυτόν τον ποιητικό μύθο δεν πέθανε η Ευρυδίκη πέθανε ο Ορφέας.
