του Νέστορα Ι. Πουλάκου
Κάποια στιγμή, από περιέργεια, ανοίξαμε εδώ στο "Βακχικόν" το φάκελο extreme sports στην Ελλάδα. Είμαστε παιδιά ανήσυχα βλέπετε και αγαπάμε τοιουτοτρόπως τον Χέμινγουεϊ και τα "Χιόνια του Κιλιμάντζαρο". Έτσι, αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε με την «αναρρίχηση», διαφορετικά κρημνοβατείν ή πετροβατείν -όπως θα λέγαμε στην καθαρεύουσα- αν μιλούμε γι’ αναρρίχηση σε βράχο ή χιόνι.
Βέβαια, καλό θα είναι ν' αποσαφηνίσουμε τα περί αναρριχητικής σύγχυσης, όπως αυτή έχει προκληθεί με τα παραπάνω είδη αναρρίχησης και της σχέση τους με την ορειβασία. Πάνω απ’ όλα η αναρρίχηση προέρχεται από την ευρύτερη έννοια της ορειβασίας, μάλιστα αναφέρεται κι ως είδος «δύσκολης ορειβασίας», παρόλο που έχει αποσχιστεί από αυτή εξαιτίας της αγωνιστικής διάστασης που έχει πάρει. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός της ύπαρξης της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας – Αναρρίχησης, πράγμα που δείχνει τόσο την διαφορετικότητα των ειδών όσο και την άμεση «σχέση» που έχουν.
Σύμφωνα με μελέτες του ερευνητή κ. Νίκου Νέζη, που έχουν δημοσιευτεί την περίοδο 1988 με 1995 στα περιοδικά Status, Ορειβατικά Χρονικά, Τρόπος Ζωής και Όλυμπος, η αναρρίχηση χαρακτηρίζεται ανάλογα με το σκαρφάλωμα σε συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες. Έτσι, με χειμερινές συνθήκες χαρακτηρίζεται αλπινισμός, ένας όρος που έχει προφανώς την ετυμολογία του στις αναρριχήσεις στις Άλπεις, επεξηγώντας το ύψος των συγκεκριμένων βουνών αλλά και τις δύσκολες μορφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες. Ενώ, με καλοκαιρινές συνθήκες ο όρος «αναρρίχηση» δεν λαμβάνει κάποια συγκεκριμένη προέκταση, αφού θεωρείται σκαρφάλωμα σε οποιαδήποτε κορυφή βουνού, που γίνεται από την απόκρημνη πλευρά της και που αναγκαστικά εφαρμόζεται η αναρριχητική τεχνική. Εδώ απαιτείται η χρήση ποικίλων βοηθητικών οργάνων της αναρριχητικής όπως καραμπίνερ, σχοινιά, καρφιά, καρυδάκια κ.ά.
Η εξάρτηση που πρέπει να φέρει ο αναρριχητής κατά την ανάβαση ή κατάβαση του από το βράχο είναι απαραίτητη και αναγκαία γι' αυτό που επιχειρεί : πρώτα απ' όλα το “μποντριέ”, είναι το βασικό εργαλείο αναρρίχησης, αυτό που “σε κρατά στη ζωή” όπως μας λέει ο χαρακτηριστικά ο κ. Πάνος Μπαμπαλούκας, αναρριχητής εδώ και χρόνια μ' εμπειρία σε αρκετά βραχώδη όρη της ελληνικής περιφέρειας. “Πρόκειται για ένα σπορ που απαιτεί αδρεναλίνη και μεγάλες αντοχές”, μας αναφέρει, “γι' αυτό και πρέπει οι αναρριχητές να επιχειρούν αναβάσεις πάντοτε σε ζευγάρι. Το τονίζω αυτό διότι πολλοί επιδιώκουν σκαρφαλώματα από μόνοι τους, γεγονός πολύ επικίνδυνο για τη σωματική τους ακεραιότητα, αν και αυτό γίνεται κυρίως στην ορειβασία όχι στην αναρρίχηση. Πάντως η αναρρίχηση σε ζευγάρι είναι δεδομένη”. Επίσης, τα σετάκια, τα ειδικά ορειβατικά παπούτσια, το κράνος, ο κρίκος, τα βύσματα και το ρελέ, όλα τους εξαρτήματα σημαντικά για μια πετυχημένη και ασφαλής αναρρίχηση.
Όταν παραπάνω αναφέραμε την αγωνιστική ή διαγωνιστική χροιά της αναρρίχησης, σημείο που τη διαχωρίζει από την ευρύτερη ορειβασία, μιλούσαμε φυσικά για το γεγονός της αναρρίχησης σε τεχνητές πίστες. Εδώ δεν μιλάμε για αναρρίχηση βουνού ή έστω για ορειβασία, μια και ο φυσικός χώρος δεν είναι το «φυσικό» βουνό, αλλά γυμναστήρια, κέντρα άθλησης ή σύλλογοι σε πόλεις ή σε χωριά της χώρας που έχουν έναν κατασκευασμένο τοίχο, κάθετο ή με κλίση και με τεχνητά πιασίματα και πατήματα, στον οποίο γίνονται αναρριχήσεις για προπονήσεις, αθλήσεις αγώνες ή επιδείξεις.
Η διάσταση αυτή της αναρρίχησης είναι σημαντική, “οι τεχνητές πίστες που έχουν δημιουργηθεί σε αρκετές πόλεις είναι απαραίτητες ώστε πολλοί ενδιαφερόμενοι για το άθλημα να μάθουν τα πρώτα τους βήματα. Επίσης, είναι χρήσιμες για όλους τους αναρριχητές την περίοδο του χειμώνα, που η μέρα είναι μικρή και η αναρρίχηση σε φυσικό βουνό κρίνεται από δύσκολη έως αδύνατη”. Στην Ανθούσα, κατά τον κ. Μπαμπαλούκα, υπάρχει η “πιο άρτια πίστα για αναρρίχηση σε εσωτερικό χώρο”, ενώ “η ένταξη σε κάποιον ορειβατικό σύλλογο, όπως ο Ε.Ο.Σ. Αχαρνών ή Αθηνών, μπορεί να βοηθήσει στην εξέλιξη των ικανοτήτων του αναρριχητή”.
Βέβαια, πλην της παραπάνω διάστασης που έχει πάρει η έννοια της αναρρίχησης σ’ ένα γενικό πλαίσιο διακρίνεται σε ελεύθερη και σε τεχνητή.
Η ελεύθερη αναρρίχηση πραγματοποιείται με φυσικές κινήσεις, όπου ο αναρριχητής χρησιμοποιεί τα ευρισκόμενα και διαθέσιμα πιασίματα και πατήματα που προσφέρει η ορθοπλαγιά, χρησιμοποιώντας όμως αναρριχητικά όργανα για την ασφάλειά του.
Ενώ η τεχνητή αναρρίχηση πραγματοποιείται αποκλειστικά με τη χρήση αναρριχητικών οργάνων, τα οποία πλην της ασφάλειας που προσφέρουν, προωθούν την κίνηση του αναρριχητή αφού χρησιμεύουν ως τεχνητά πιασίματα και πατήματα.
Η χώρα μας διαθέτει πολλούς βραχώδεις προορισμούς για αναρρίχηση, οι οποίοι μάλιστα έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον φίλων του χώρου απ' όλο τον κόσμο. “Τα περισσότερα βουνά της Αττικής ενδείκνυνται τόσο για τεχνητή όσο και για φυσική αναρρίχηση, όπως ο λόφος του Φιλοπάππου, η Πάρνηθα, η Πεντέλη (όπου ιδιαίτερη δυσκολία έχει η σπηλιά του Νταβέλη), ενώ και η υπόλοιπη Ελλάδα διαθέτει αντίστοιχα μέρη, όπως η Βαράσοβα, το Αγιοφάραγγο, το Ξηροβούνι, τα Μετέωρα”. Ολοκληρώνοντας τη συνομιλία μας, αποκάλυψε ότι “δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το ετήσιο Φεστιβάλ Αναρρίχησης στην Κάλυμνο έχει αποκτήσει παγκόσμια εμβέλεια κι αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς αναρριχητές απ' όλο τον κόσμο”.
Τι κι αν είναι extreme sport ή ανθρώπινη ανάγκη για εξερεύνηση της φύσης, η αναρρίχηση προκαλεί την αδρεναλίνη και συνάμα λειτουργεί ως αγχολυτικό απόδρασης από τη «βαναυσότητα της καθημερινότητας».
Σ.σ. Οι φωτογραφίες είναι του Πάνου Μπαμπαλούκα.
