Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 25

Εκατό του Γιάννη Ευσταθιάδη

Εκατό, διηγήματα, Γιάννης Ευσταθιάδης, Εκδόσεις Μελάνι 2013

 

Οι αριθμοί είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής. Πέρα από την καθημερινή, πεζή χρήση τους, αποτελούν τη βάση -μέσω των μαθηματικών- για την επιστημονική διερεύνηση του κόσμου. Σε ονόματα αριθμών αναλογούν μυριάδες πράγματα, καταστάσεις κι αισθήματα. Οι αριθμοί και η ζωή συνυφαίνονται αδιάκοπα. Με την ίδια λογική ο συγγραφέας Γιάννης Ευθυμιάδης επιλέγει τον αριθμό εκατό-που είναι και τίτλος του βιβλίου του-για να μας δώσει ένα ποιητικό πανόραμα της ζωής, του πυρήνα της ζωής, εκεί που ενεδρεύουν οι μεγάλες κι απαρασάλευτα ουσιαστικές αλήθειες.

Για τον συγγραφέα ο αριθμός εκατό είναι σύμβολο ευζωίας, μακροημέρευσης, εγκάρδιων ευχών, πανηγυρικών επετείων, εύχυμων αναμνήσεων παρελθόντος χρόνου. Ένας αριθμός «δεσποτικός, ωραιοπαθής, ραφινάτος, εορταστικός αισιόδοξος». Όμως καθώς αδιάλειπτα εισχωρεί στη ζωή ,αναπότρεπτα καθορίζει και την απαισιόδοξη όψη της, όταν αναφέρεται σε καταστροφικά πλήγματα της φύσης, σε ήττες, απειλές, φόνους, εγκλήματα και πολέμους. Επίσης ποτέ δεν λείπει και από ασκήσεις νοηματικές και φιλοσοφικές. Το βιβλίο είναι μια σπουδή στο υπαρξιακό αίνιγμα, στη σκοτεινή ρίζα του κόσμου που πάντα διαφεύγει ακόμη κι από τους πιο αισθαντικούς ποιητές που καταδύονται στα απύθμενα βάθη της. Κι όσο παραμένει αδιευκρίνιστη με καλά κρυμμένα μυστικά, τόσο συνέχεια η τέχνη θα τριγυρνάει στα λημέρια της για τη μέθη που δίνει η αναψηλάφηση του μύχιου και του άδυτου.

Με 99 μικρά κείμενα -το εκατοστό μένει κενό από τον συγγραφέα, για να το γράψει όπως θέλει ο κάθε αναγνώστης- ο Ευθυμιάδης ξετυλίγει την τραγικότητα της ύπαρξης που ταλανίζεται από την φθορά του χρόνου, το αναπόδραστο του θανάτου, τα ρίγη του ερωτικού πάθους, καθώς κι από το μέγιστο πλήθος των συναισθημάτων που μας κατακλύζουν. Σε κάθε κείμενο, που αντιπροσωπεύει ένα συγκλονιστικό στιγμιότυπο εμφυτεύει έξοχα και τον αριθμό εκατό. Αναφέρω παραδείγματα αναφοράς στον αριθμό :εκατόνταρχος,  Εκατονταπυλιανή, συμφωνία 100 του Χάιντν, δωμάτιο ξενοδοχείου ή νοσοκομείου 100, Εκατονταετής πόλεμος, Opus 100,  1100 μ.Χ. κ.α. Οι πρωταγωνιστές των μικρών ιστοριών του είναι καθημερινοί άνθρωποι της εποχής μας ή παλιότερων χρόνων μέσα στο ιστορικό παρελθόν, καθώς επίσης και γνωστά, μεγάλα ονόματα όπως Ιωάννα της Λωρραίνης, Νίτσε, Μπετόβεν, Μότσαρτ, Σάιλοκ, Χίτσκοκ, Αλέξιος Κομνηνός κ.ά.

Ο συγγραφέας διακατέχεται από έντονη αγάπη για τη ζωή, κάτι που εμφανέστατα αναδύεται μέσα από τις φράσεις και το περιεχόμενό τους. Οι κάθε είδους απολαύσεις, ηδονές, εκρήξεις δημιουργικότητας, επιτεύγματα, επινοήσεις, ευδαιμονίες στον έρωτα, την τέχνη, την αθλητική διάκριση, την εκλεκτή γαστρονομία, την επιμελημένη κατασκευή αντικειμένων διάχυτα τονίζουν την ορμητικά αισθησιακή διάθεση για μια ζωή πλούσια από εμπειρίες του σώματος αλλά και του πνεύματος. Η αισθησιοκρατία του, η ευρυμάθειά , το εκλεπτυσμένο πνεύμα του στέκεται με απελπισμένη απορία μπροστά στην ανείπωτη βία και σκληρότητα, στον φόβο, τη μοναξιά, τη δυστυχία, τον κίνδυνο, την ενοχή, σε κάτι τι σκοτεινό που αποτελεί την κόλαση στον επίγειο κόσμο μας – «Ύπαγε,.. ο πόνος είναι η ζωή σου», βρίσκουμε  σε κάποιο σημείο του βιβλίου την αποφθεγματική  αυτή φράση του Παπαδιαμάντη. Πόνος για τον συγγραφέα είναι και η ήττα που ελλοχεύει στην γωνία για τον καθένα μας. Τρομακτικές  ήττες είναι η δυσχέρεια στις ανθρώπινες σχέσεις, η φθορά του χρόνου και ο θάνατο. Ένας πολύ μεγάλος αριθμός των κειμένων αναφέρεται στον χρόνο που καταβροχθίζει τη ζωή μας και στο αδυσώπητο του θανάτου. Χρόνος και θάνατος στοιχειώνουν το πνεύμα και τη σκέψη του συγγραφέα, είναι διάχυτη η αίσθηση ότι αντιπαλεύει μαζί τους ,όπως εναγώνια θα αντιπάλευε με δύο ακατανίκητα θηρία που δεν τον αφήνουν σε ησυχία.

Ρητά και απερίφραστα στο βιβλίο η ελπίδα για έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο μόνο ως ψευδαίσθηση θεωρείται, όπως και η συνέχιση της ζωής στο επέκεινα. Παρηγοριά και καταφύγιο απομένει ο έρωτας, και η τέχνη. Παρηγοριά παραμένει η εκπλήρωση των επιθυμιών και ονείρων μας, η πραγματοποίηση κάθε υπέρβασης του εαυτού μας σε οτιδήποτε λαμπρό και δημιουργικό, που μας καθιστά «μικρούς θεούς». Έτσι κάτι θα κατορθώσουμε από την πολυπόθητη αθανασία που τόσο λαχταράμε. Έτσι μόνο θα κατορθώσουμε να βαδίσουμε προς τον θάνατο θαρραλέοι, πλήρεις και με ψηλά το κεφάλι. Όμως η τύχη και οι συνθήκες δεν είναι ευοίωνες για όλους, μοιραία εμφανίζονται οι θύτες και τα θύματα, οι νικητές και οι ηττημένοι, οι ανθεκτικοί στις δυσκολίες και οι απελπισμένοι που οικιοθελώς οδηγούνται ακόμη και στην αυτοκτονία. Το χαώδες, πολύπλοκο, πολυσήμαντο και ατελέσφορα απρόοπτο του κόσμου προβάλλει συνεχώς με ποικίλους  τόνους, αποχρώσεις και διακυμάνσεις. Ο καμβάς του παράλογου στη ζωή συλλαμβάνεται από τον συγγραφέα  με έξοχη ειρωνεία και σαρκασμό.

Σε μια από τις ιστορίες ο εκατόνταρχος Γάλβας, υπερόπτης νικητής στην εξέγερση των σκλάβων, είναι έτοιμος να καρφώσει το ξίφος του στον έντρομο ανώνυμο επαναστάτη και με στεντόρεια φωνή, πριν τον σκοτώσει, τον ρωτάει «τι είναι χρόνος» κι ο δούλος υπό το κράτος του πανικού απαντάει «ο χρόνος είναι ο καταβροχθιστής των πραγμάτων». Ο συγγραφέας, κλείνοντας το μάτι στον αναγνώστη, χωρίς να το δηλώνει άμεσα, υπονοεί το αυτονόητο: ότι ο χρόνος καταβροχθίζει ανεξαίρετα και νικητές και ηττημένους, επώνυμους και ανώνυμους, θαρραλέους και ενδεείς ως μέγας και ακαταπόνητος κυρίαρχος.

Το Εκατό με μια εύπλαστη, εύχυμη, ιδιότυπη γλώσσα είναι μια σαγηνευτική περιήγηση και καταβύθιση στην πεμπτουσία του κώδικα της ζωής, μέσα από ευφάνταστες, πρωτότυπες και εκμαυλιστικές συλλήψεις του συγγραφέα, γι’ αυτό και κατορθώνει να μας καθηλώνει με το απαύγασμα της ποίησής του.

Αλεξάνδρα Μπακονίκα