Συνέντευξη
στον Νέστορα Πουλάκο
Συνομιλήσαμε με τον συγγραφέα Γιώργο Ν. Μανιάτη εξ αφορμής του νέου του μυθιστορήματος Η αντανάκλαση του χρόνου 2 - Το όνειρο (εκδόσεις Ψυχογιός 2015).
Tόσο στο πρώτο όσο και στο δεύτερο βιβλίο σας αποφασίσατε να ασχοληθείτε με έναν "νουάρ" κόσμο. Τι σας ελκύει σε αυτό το σκηνικό; Πόσο κοντά είναι στην πραγματικότητα μας;
Θα έλεγα πως αυτός ο «νουάρ» κόσμος δεν απορρέει από μια καθαρά δική μου επιλογή. Είναι περισσότερο μία φυσική απόρροια της ταραχώδους ιστορίας αυτού του τόπου. Καθώς η οικογένεια, γύρω από την οποία περιστρέφεται η πλοκή των βιβλίων της τριλογίας «Η αντανάκλαση του χρόνου», επηρεάζεται από τις εξελίξεις του κοινωνικού και πολιτικού γίγνεσθαι της εποχής, οι καταστάσεις αγριεύουν, οι άνθρωποι δοκιμάζονται, το περιβάλλον γίνεται γκρίζο, σκυθρωπό, απρόβλεπτο.. Ένα μυθιστόρημα, που έχει ιστορικό μπαγκράουντ και εκτυλίσσεται σε μία χώρα που βίωσε τόσες τραγωδίες τα τελευταία 80 χρόνια, δεν μπορεί παρά να έχει τα χαρακτηριστικά που συνηθίσαμε να αποκαλούμε «νουάρ». Έτσι λειτούργησε σε εμένα η ιδέα να σκιαγραφήσω, μέσω ενός μυθιστορήματος- ποταμού, τις επιρροές στη καθημερινότητα των ανθρώπων από τα μεγάλα γεγονότα του προηγούμενου αιώνα. Αυτά που σημάδεψαν τις ζωές των παππούδων μας, των γονιών μας, αλλά και τις δικές μας.
Παίζετε συχνά με τα αστικά στερεότυπα, το χρήμα, τη φτώχεια, την ανέλιξη και την καριέρα. Θεωρείτε ότι όλα αυτά είναι διαχρονικά ανθρώπινα στοιχεία παρά την εποχή που ζούμε;
Βεβαιότατα αποτελούν διαχρονικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά και φυσικά έχουν προεξάρχουσα θέση στα βιβλία μου. Ο πλούτος στον αντίποδα της φτώχειας, η ανέλιξη στις κοινωνικές βαθμίδες, το «φαίνεσθαι» στην θέση του «είναι» κυριαρχούσαν και κυριαρχούν στις ζωές μας. Πολλές φορές υπερτερούν των αναγκών μας για έρωτα, φιλία, πνευματικές αναζητήσεις. Οι ίδιες οι ανάγκες της επιβίωσης, σε ένα «καταραμένο» τόπο που βιώνει κάθε λίγα χρόνια τραυματικές εμπειρίες, οδηγούν σε μονόπλευρες αναζητήσεις για την«ασφάλεια»: αυτή που μπορεί να δώσει το χρήμα, η κοινωνική θέση, το στασίδι σε κάποιο όχημα εξουσίας..
Τι είναι αυτό που σας παρακίνησε ώστε να τοποθετήσετε τη δράση της ιστορίας σας μεταπολεμικά, σε μια Ελλάδα υπό διαμόρφωση, εντελώς άνιση σε όλες τις πτυχές της;
Η τριλογία διατρέχει τα χρόνια από τον μεσοπόλεμο έως το 1945, το πρώτο βιβλίο «Η Δοκιμασία», μέχρι το 1965 και τα Ιουλιανά το δεύτερο, «Το Όνειρο» και το τρίτο που γράφεται θα πλησιάσει στις μέρες μας. Με λίγα λόγια μέσα από τη ζωή της οικογένειας Σταμέλου και προσώπων που οι διαδρομές τους συναντήθηκαν με τις δικές της ανιχνεύονται οι επιδράσεις των πολιτικών γεγονότων στις ζωές τους. Οι ήρωες των βιβλίων ερωτεύονται, πασχίζουν να επιβιώσουν, ζουν έντονα τις εξελίξεις σε πρώτο επίπεδο, ενώ σε δεύτερο επίπεδο μέσω των ενδιάμεσων αυτοβιογραφικών παρεμβολών της Άννας ( κεντρικού προσώπου του μυθιστορήματος) αναλύονται βασικά χαρακτηριστικά της περιόδου διευκολύνοντας τον αναγνώστη στη κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων εκάστοτε περιόδου. Ακολουθώντας παράλληλα την ζωή στη χώρα μας αυτών των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα ο αναγνώστης μπορεί να αναγνωρίσει την συχνή και ατυχή επανάληψη παρόμοιων φαινομένων στην ιστορία μας -δίκην αντανακλάσεων του ιστορικού χρόνου-που επαναλαμβάνονται δίχως οι συνέπειες των προηγούμενων λαθών να λειτουργούν αποτρεπτικά.
Θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας δράμα εποχής ή αστυνομικό μυθιστόρημα;
Είναι προφανώς ένα δράμα εποχής, με κύρια συστατικά: τις ευάλωτες σχέσεις, τον πόνο του έρωτα με τις ανεκπλήρωτες πτυχές του αλλά και τη δικαίωσή του όταν έρχεται σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, την αγωνία της επιβίωσης κάτω από τις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες, την ουτοπία της επιτυχίας που γίνεται ένας εμμονικός αυτοσκοπός και φυσικά τη σκληρότητα και τον κυνισμό της πολιτικής.
Ποιες μπορεί να είναι οι εν δυνάμει ταυτίσεις με τους ήρωές σας; Μπορεί κάποιος αναγνώστης να νιώσει οικεία με αυτούς;
Θα έλεγα πως είναι περισσότερο ένα μυθιστόρημα καταστάσεων, γιατί δίνεται έμφαση στη προσπάθεια να αναλυθούν οι λόγοι (προσωπικοί αλλά και εξωτερικοί) που υπαγορεύουν τις συμπεριφορές τους, τις αδυναμίες τους, τις μεγάλες τους στιγμές, τα λάθη τους. Ο αναγνώστης θα αναγνωρίσει περισσότερο δικές του καταστάσεις και θα ταυτιστεί με αυτές προσπαθώντας να ξεδιαλύνει στο μυαλό του πως θα αντιδρούσε ο ίδιος σε μία παρόμοια περίπτωση. Οι ήρωες του βιβλίου έχουν τις καλές και τις κακές τους στιγμές. Δεν είναι μονοδιάστατα καλοί ή κακοί. Είναι άνθρωποι.. όπως άλλωστε ο συγγραφέας και οι αναγνώστες των βιβλίων της τριλογίας.
Έχετε επόμενα συγγραφικά σχέδια;
Ο κύριος στόχος μου είναι να ολοκληρώσω την τριλογία «Η αντανάκλαση του χρόνου». Τα όποια άλλα σχέδια θα γίνουν στην ώρα τους.
