Το ημερολόγιο του Ιούλιου Ρόντμαν, Δοκίμιο, Έντγκαρ Άλαν Πόε, μτφρ. Μιχάλης Παπαντωνόπουλος -με ξυλογραφίες: Mallette Dean, Εκδόσεις Περισπωμένη, 2012
Ένα παράδοξο παιχνίδι της καλής τύχης μάς επιτρέπει να παρουσιάσουμε σήμερα στους αναγνώστες μας, υπό τον τίτλο Το ημερολόγιο του Ιούλιου Ρόντμαν, τη διήγηση μιας καθ’ όλα αξιοσέβαστης –και εξόχως ενδιαφέρουσας– προσωπικότητας. Το εν λόγω κείμενο δεν συνιστά απλώς καταγραφή της πρώτης επιτυχημένης απόπειρας του ανθρώπινου είδους να διασχίσει το αχανές εμπόδιο της οροσειράς που εκτείνεται από την Αρκτική Θάλασσα –βόρεια– μέχρι τον Ισθμό του Παναμά –νότια–, δημιουργώντας έναν δύσβατο, απροσπέλαστο σχεδόν, και χιονισμένο σε όλη την κορυφογραμμή του ορεινό όγκο, μα –κι αυτό έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία– μας παρέχει αναλυτικές λεπτομέρειες για τη μακρά πορεία μέσα από τα Βραχώδη Όρη: αυτήν τη χαώδη επικράτεια που θεωρείται παντελώς άγνωστη και ανεξερεύνητη, και σημειώνεται σε όλους τους χάρτες της χώρας, σε όσους τουλάχιστον μπορέσαμε να έχουμε πρόσβαση, ως «αχαρτογράφητη». Πρόκειται για τη μοναδική περιοχή εντός των ορίων της βορειοαμερικανικής ηπείρου, στην οποία αποδίδεται δικαίως ο παραπάνω χαρακτηρισμός. Παραθέτοντας τις αναγκαίες εξηγήσεις, ευελπιστούμε ότι οι φίλοι του περιοδικού¹ γνωρίζουν πώς να μας συγχωρήσουν την πρωτοβουλία να χρίσουμε εαυτούς κοινωνούς του Ημερολογίου στρέφοντας πάνω του τη δημόσια προσοχή. Κατά την ανάγνωση του χειρογράφου, κρίναμε πως καμία παρεμφερή –θεματικά, έστω– αφήγηση δεν κέντρισε πότε στο παρελθόν το ενδιαφέρον μας τόσο πολύπλευρα και έντονα. Πιστεύουμε πως η διαμεσολαβητική σχέση που αναπτύξαμε με το συγκεκριμένο κείμενο, αναλαμβάνοντας να το θέσουμε –εμείς πρώτοι– υπ’ όψιν του αναγνωστικού κοινού, άσκησε περιορισμένη επιρροή στη συνείδησή μας και δεν εξέθρεψε υπέρμετρα την πίστη και τη φροντίδα μας σε αυτό. Είμαστε βέβαιοι πως η συντριπτική –αν όχι, η απόλυτη– πλειοψηφία των αναγνωστών μας θα συμμεριστεί τις εντυπώσεις μας, θα εμπιστευθεί το αισθητήριό μας και θα δεχθεί τις περιπέτειες που καταγράφονται εδώ ως ασυνήθιστα ψυχαγωγικές και αξιόλογες. Ο πραγματικά ιδιόρρυθμος χαρακτήρας του ανθρώπου που υπήρξε αρχηγός και «ψυχή» τού εν λόγω εγχειρήματος, καθώς και «ιστορικός ερευνητής» του, ενστάλαξε τεράστιες δόσεις ρομαντικής παραφοράς στο κείμενο, καθιστώντας το τελικό αποτέλεσμα εντελώς διαφορετικό από τις συνήθως «χλιαρές», υποτονικές αφηγήσεις ανάλογης θεματικής. Ο κύριος Τζέημς Ε. Ρόντμαν, από τον οποίον προμηθευτήκαμε το πολύτιμο χειρόγραφο, αποτελεί, το δίχως άλλο, οικεία μορφή για τους αναγνώστες του περιοδικού μας• κατά κύριο λόγο, η συμπεριφορά του αποτελεί έκφραση εκείνου του ιδιαίτερου ψυχισμού που εξουσίαζε απόλυτα και τη νεότητα του παππού του, κύριου Ιούλιου Ρόντμαν, συγγραφέα του ανά χείρας Ημερολογίου. Ας γίνουμε πιο σαφείς: αναφερόμαστε στην κληρονομική υποχονδρία. Η συγκεκριμένη πάθηση ώθησε –περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αιτία– τον κύριο Ρόντμαν στην ασυνήθιστη –εκπληκτική, γιατί όχι;– περιπέτεια που παρατίθεται λεπτομερώς στις επόμενες σελίδες. Οι τυχοδιωκτικές προθέσεις, τις οποίες επικαλείται ο ίδιος ως κίνητρο στην αρχή του κειμένου του, αντιλαμβανόμαστε πως δεν υπήρξαν τίποτε άλλο από ανεπαρκές –πλην όμως, απαραίτητο– πρόσχημα, δικής του καθαρά επινόησης, προκειμένου να δικαιολογήσει το θράσος και την πρωτοτυπία του παράτολμου εγχειρήματος που ανέλαβε. Πιστεύουμε ακράδαντα (και θεωρούμε πως οι αναγνώστες θα συγκλίνουν αργά ή γρήγορα στο ίδιο συμπέρασμα) πως η βαθιά επιθυμία του κύριου Ρόντμαν να αναζητήσει στους κόλπους της ερημιάς τη γαλήνη που η παράξενη διάθεση του χαρακτήρα του δεν του επέτρεπε να απολαύσει ανάμεσα στους ανθρώπους στάθηκε η μόνη κινητήρια δύναμη καθ’ όλο το επώδυνο ταξίδι του. Πορεύθηκε στην έρημο σαν να κατακτούσε τον πιο οικείο τόπο για την ψυχή του. Μονάχα αυτή η εξήγηση μπορεί να συμφιλιώσει πλήθος αποσπασμάτων από την παρούσα κατάθεση με τις συνήθεις αντιλήψεις μας περί ανθρώπινης δράσης.Σημείωση: Αναφορά στο περιοδικό Burton’s Gentlemen’s Magazine όπου δημοσιεύθηκε Το ημερολόγιο του Ιούλιου Ρόντμαν σε έξι συνέχειες, από τον Ιανουάριο του 1840 ως τον Ιούνιο του ίδιου έτους.
