Ένα ερωτικό καλοκαίρι, Μυθιστόρημα, Ιβάν Κλίμα, μτφρ. Σόνια Στάμου-Ντορνιάκοβα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2009
Μόλις κλείσω τα μάτια μου, σε αντικρίζω. Βλέπω τα ορθάνοιχτα μάτια σου. Τα βλέπω μεγάλα και γκρίζα στο μισοσκόταδο, βλέπω το μικρό άσχημο στήθος σου. Σε βλέπω στο δωμάτιο το γεμάτο τύμπανα και μάσκες. Ακούω την αναπνοή σου. Ακούω τη φωνή σου. Ακούω τη βροχή να πέφτει σε μια λιμνούλα στο δρόμο. Νιώθω να μουσκεύει το σβέρκο μου. Γιατί δεν είχα αγαπήσει κανέναν τόσο πολύ;
Διότι δεν είχα χρόνο. Ή αντίθετα: είχα πολύ χρόνο μπροστά μου. Συνεχώς φαινόταν πως κάτι θα συμβεί: πιο μεγάλο και πιο σημαντικό. Νόμιζα πως αυτό θα είναι μια επιτυχία στη δουλειά μου, ένας πανεπιστημιακός τίτλος που θα μου απονείμουν ή πως θα είναι κάποιο πράγμα: ένα σπίτι, ένας κήπος ή ένα καινούργιο αμάξι, ενώ ήσουν εσύ αυτή που περίμενα. Είσαι φτιαγμένη για τον έρωτα. Πρέπει να σου το πω μόλις σε συναντήσω, εσύ απ’ όλους τους ανθρώπους είσαι φτιαγμένη για τον έρωτα.
Σημείωμα (της Νάνσυ Φαφούτη)
Μία ερωτική ιστορία, εκ πρώτης όψεως συμβατική, μας διηγείται ο σημαντικός Τσέχος λογοτέχνης Ιβάν Κλίμα μέσα από τα μάτια του Δαβίδ, ενός παντρεμένου επιστήμονα που ελπίζει στην ανακάλυψη του ελιξίριου για την αθανασία των ανθρώπων. Ο Δαβίδ, λοιπόν, ο οποίος στην προσπάθειά του να γίνει διάσημος επιστήμονας δυσκολεύεται να ζήσει το παρόν, γνωρίζει τυχαία την Ίβα, μια παθιασμένη νεαρή φοιτήτρια υποκριτικής που ζει έντονα την κάθε στιγμή.
Και ενώ για τον ίδιο τα υπόλοιπα πέραν της δουλειάς μοιάζουν δευτερεύοντα, έρχεται η Ίβα να καταρρίψει κάθε θεωρία του για τη ζωή, γοητεύοντας και σοκάροντάς τον. Τον τρελαίνει αφού τον εμπαίζει, τον προδίδει και τον εκμεταλλεύεται σε καθημερινή βάση. Πότε τον απομακρύνει, πότε τον αποζητά. Αυτός όμως σαν υπνωτισμένος παρασύρεται από τις προτροπές της: ξοδεύει όλα τα χρήματά του, τρέχει μανιωδώς με το αυτοκίνητο, απορρίπτει τα ίδια του τα παιδιά.
Όσο για τη γυναίκα του, την Καμίλα, μια στοργική ύπαρξη που εξελίσσεται σε τραγική μορφή στη ζωή του, βλέπει συνεχώς την απόρριψη στο πρόσωπο του άνδρα της : " (Ο Δαβίδ) κοίταξε με προσοχή το χλωμό, συνεχώς κουρασμένο και τώρα πλέον κιτρινωπό πρόσωπό της και δεν αισθάνθηκε ίχνος αγάπης, το μόνο που αισθάνθηκε ήταν δυσαρέσκεια, επειδή ήταν άρρωστη και του φόρτωνε κι άλλες δουλειές".
Ο συγγραφέας ανατρέπει συνεχώς τα συστατικά στοιχεία των ιδιοσυγκρασιών των ηρώων αφού ενώ αρχικά φαίνεται πως η Ίβα είναι αυτή που δεν ξέρει τι θέλει, που ζει σε μια χαοτική και επιπόλαιη πραγματικότητα, τελικά ο Δαβίδ, που υποτίθεται πως έχει τα πάντα, μοιάζει περισσότερο κενός. Έτσι λοιπόν, ένας αδιέξοδος και καταστροφικός έρωτας γεννιέται με φόντο την πρώην Τσεχοσλοβακία, την εποχή της σοβιετικής κυριαρχίας. Μία ιστορία για τον παραλογισμό του έρωτα, που παράλληλα καταφέρνει να αποτυπώσει διακριτικά την πολιτική πραγματικότητα μιας πολύ σκληρής περιόδου.
Στις 10 Νοεμβρίου, ο 78χρονος Ιβάν Κλίμα επισκέφτηκε την Ελλάδα και παρουσίασε το βιβλίο του στο "104 Κέντρο Λόγου και Τέχνης". Ο Ιβάν Κλίμα είναι ένας εκ των ανατολικοευρωπαίων συγγραφέων που υπέστησαν το λογοκριτικό μένος των σταλινικών αλλά παρέμειναν εντός συνόρων και συνέχισαν να γράφουν αποτυπώνοντας έμμεσα και συχνά αλληγορικά την πολιτική κατάσταση της πατρίδας τους.
Δεν είναι μάλιστα λίγες οι φορές που έχει συγκριθεί με τον συμπατριώτη του Μίλαν Κούντερα, ως προς τη δύναμη της πένας του. Στο δυναμικό του έχει 40 βιβλία εκ των οποίων τα 5 έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, ενώ συνολικά μεταφράσεις έχουν γίνει σε 31 γλώσσες. Το συγκεκριμένο βιβλίο, το οποίο θεωρείται το σπουδαιότερο έργο του συγγραφέα, έχει γυριστεί ταινία στη Σουηδία.
Ο συγγραφέας σε αυτή τη συζήτηση με το κοινό, προσπάθησε να αποκαταστήσει τον ήρωά του ο οποίος κατά μία ερμηνεία είναι ένας δειλός και αδύναμος άνθρωπος: "Ο Δαβίδ δεν είναι δειλός παρόλο που δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις, γιατί δεσμεύεται καθημερινά και είναι διατεθειμένος να εγκαταλείψει τα πάντα, να θυσιάσει οικογένεια και δουλειά χωρίς να ξέρει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, πράγμα που απαιτεί θάρρος. Μάλλον απελπισμένος θα έλεγα καλύτερα». Άλλωστε, «η έλξη είναι ένα θαύμα της φύσης που δύσκολα εξηγείται. Πολλές φορές ανάβει μια φωτιά που ακόμα και οι ίδιοι οι άνθρωποι διερωτώνται πώς συνέβη", αναφέρει θέλοντας να δώσει έμφαση στους αντιθετικούς χαρακτήρες του Δαβίδ και της ερωμένης του.
Συνεχίζοντας, επιβεβαίωσε την κυρίαρχη αντίληψη ότι η γραφή του είναι ψυχαναλυτική : "Η σύζυγός μου είναι ψυχαναλύτρια και με βοήθησε στη συγγραφή ορισμένων σημείων. Ήταν η πρώτη φορά που έπαιξα με την ψυχανάλυση, διάβασα μάλιστα βιβλία του Φρόυντ και μετά συζήτησα τις μεθόδους του με τη γυναίκα μου".
Δεν είναι μόνο όμως η γυναίκα του που τον βοήθησε στη συγγραφή του σπουδαίου αυτού έργου. Δύο ολόκληροι παράγραφοι γράφτηκαν από έναν φίλο του Κλίμα. "Δεν ήμουν σίγουρος για τον τρόπο που μπορεί κανείς να ερευνήσει την αθανασία και είχα έναν φίλο βιολόγο ο οποίος ήταν παράλληλα ποιητής. Τον ρώτησα λοιπόν αν είναι εφικτό να γίνει μελέτη πάνω στο ελιξίριο της αθανασίας και μου εξήγησε λεπτομερώς τα πειράματα που έχουν γίνει σε ποντίκια. Επειδή όμως δεν ‘‘σκάμπαζα’’ τίποτα, πρότεινε να γράψει ο ίδιος το σχετικό κομμάτι και με δέσμευσε να μην το πω πουθενά διότι τότε ήμουν απαγορευμένος".
Πράγματι, τα βιβλία του Κλίμα εκδόθηκαν πρώτη φορά εκτός συνόρων αφού μετά την Άνοιξη της Πράγας ζούσε κάτω από ένα απολυταρχικό καθεστώς που απαγόρευε την κυκλοφορία των βιβλίων του. Η πρώτη του όμως επαφή με την φρίκη της ανελευθερίας ήρθε σε μικρή ηλικία καθώς οι γονείς του ήταν εβραϊκής καταγωγής και ο ίδιος αναγκάστηκε να ζήσει για τρία ολόκληρα χρόνια, από το 1941, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερεζίν . "Εκεί πήρα το πιο θετικό μήνυμα. Αφού κατάφερα να επιβιώσω από αυτό, μπορώ να κάνω τα πάντα. Μου αρέσει να κοιτάω το μέλλον και όχι το παρελθόν", είπε κλείνοντας, αφήνοντας έτσι στο κοινό του το πιο αισιόδοξο μήνυμα .
